Pozajęzykowe uwarunkowania średniowiecznej morfologii i składni liczebników głównych

• Autorzy: Agnieszka Słoboda

Warianty tytułu

Extra-linguistic factors of medieval morphology and syntax of cardinal numerals

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

The article presents the results of a research which falls into a wide spectrum of cognitive sciences. Our results can give an explanation of the internal morphological and syntactical differentiation of cardinal numerals, as is observed in medieval Polish. Advances in neuropsychology have made it possible to determine the threshold of early perception of numerical values, which is the number four. This threshold can also be found in animals and children. Anthropological studies confirm that many “primitive” (illiterate) peoples do not express numbers higher than four with words, even if they can perform calculations on much greater values with the help of other means. These factors, as their nature is universal, have become the basis of the thesis which claims that the state observed in Old Polish, is a legacy of the preliterate era, when perception of numbers was still of concrete nature. It was not until the entry into the sphere of literate culture and the influence of Latin, that a change took place. The structure of utterance, different from the one known from the spoken language, and the use of ready-made patterns offered by Latin syntax, gradually led to the emergence of distinct morphosyntactic features of a new part of speach, the numeral.

• Wydawca: Księgarnia Akademicka
• Czasopismo: LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
• Rocznik: 2011
• Numer: 2(12)
• Strony: 91-102

Twórcy

autor

Agnieszka Słoboda

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań

Bibliografia

• Biro D., Matsuzawa T., 2001, Use of numerical symbols by the chimpanzee (Pan troglodytes):Cardinals, ordinals, and the introduction of zero, „Animal Cognition” 4, s. 193–199.
• Butterworth B., 1999, The Matemathical Brain, Londyn.
• Carey S., 1998, Knowledge of Number: Its Evolution and Ontogeny, „Science” 282, s. 641–642.
• Carey S., 2004, Bootstrapping and the origin of concepts, „Daedalus” 133 (1), s. 59–68.
• Colvin M., Funnell M., Gazzaniga M., 2005, Numerical processing in the two hemispheres:Studies of a split-brain patient, „Brain and Cognition” 57, s. 43–52.
• Cowan N., 2000, The magical number 4 in short-term memory: A reconsideration of mentalstorage capacity, „Behavioral and Brain Sciences” 24, s. 87–185.
• Dehaene S., 1997, The number sense, Nowy Jork.
• Dehaene S., Cohen L., 1997, Cerebral pathways for calculation: double dissociation betweenrote verbal and quantitative knowledge of arithmetic, „Cortex” 33, 219–250.
• Dehaene S., Dehaene-Lambertz G., Cohen L., 1998, Abstract representations of numbersin the animal and human brain, „Trends in Neurosciences” 21 (8) s. 355–361.
• Gamkrelidze T., Ivanov V.V., 1995, Indo-European and Indo-Europeans. A Reconstructionand Historical Analysis of a Proto-Language and a Proto-Culture, Berlin
• Gelman R., Butterworth B., 2005, Number and language: how are they related?, Trends inCognitive Sciences 9 (1), s. 6–10.
• Gordon P., 2004, Numerical Cognition Without Words: Evidence from Amazonia, „Science”306, s. 496–499.
• Greszczuk B., 1978, Liczebniki zbiorowe – kategoria fleksyjna czy słowotwórcza?, „JęzykPolski” lviii, s. 21–29.
• Hauser M.D., Carey S., Hauser L.B., 2000, Spontaneous number representation in semifree-ranging rhesus monkeys, „Proceedings of the Royal Society of London: BiologicalScience” 267, s. 829–833.
• Heine B., 1997, Cognitive foundations of grammar, Oxford.
• Hurford J.R. 2001, “Languages treat 1–4 specially”, commentary on Stanislas Dehaene’s precisof his book The Number Sense, „Mind and Language” 16 (1), s. 69–75.
• Ifrah G., 1990, Dzieje liczby, czyli historia wielkiego wynalazku, Wrocław.
• Ifrah G., 2006, Historia powszechna cyfr, t. i, Warszawa.
• Kawai N., Matsuzawa T., 2000, Numerical memory span in a chimpanzee, „Nature” 403, s. 39–40.
• Klemensiewicz Z., 1930, Liczebnik główny w polszczyźnie literackiej. Historia formy i składni,Warszawa.
• Krążyńska Z., Mika T., Słoboda A., 2010, Składnia staropolska – problemy i perspektywybadawcze, w druku.
• Lévi-Bruhl L., 1992, Czynności umysłowe w społeczeństwach pierwotnych, Warszawa.
• Moszyński L., 2006, Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa.
• Pica P., Lemer C., Izard V., Dehaene S., 2004, Exact and Approximate Arithmetic in anAmazonian Indigene Group, „Science” 306, s. 499–503.
• Rutkowski P., Szczegot K., 2001, On the syntax of functional elements: numerals, pronouns,and expressions indicating approximation, [w:] A. Przepiórkowski, P. Bański (red.) GenerativeLnguistics in Poland: Syntax and amorphosyntax, Warszawa, s. 187–196.
• Rutkowski P., 2003, Neuropsychologiczne uwarunkowania składni liczebników głównych,„Scripta Neophilologica Posnaniensia” t. v, Poznań, s. 209–233.
• Safarewicz J., 1953, Zarys gramatyki historycznej języka łacińskiego, Warszawa.
• Siuciak M., 2008, Kształtowanie się kategorii gramatycznej liczebnika w języku polskim, Katowice.
• Słoboda A., 2005, Składnia grupy imiennej w staropolszczyźnie, Poznań.
• Suprun A., 1969: А. Супрун, Славянские числительные. Становление числительныхкак особой части речи, Минск.
• Szczegot K., 2001, Dlaczego liczebniki niższe nie są elementami funkcjonalnymi?, [w:] S. Ostrowska,P. Rutkowski (red.), Szkice humanistyczne II, Warszawa, s. 201–211.
• Weyssenhoff-Brożkowa K., 1991, Wpływ polszczyzny na łacinę średniowieczną w Polsce, Kraków.
• Wierzbicka A., 2006, Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne. Lublin.