Przemoc symboliczna w rehabilitacji osób autystycznych

• Autorzy: Joanna Buława-Halasz

Warianty tytułu

EN

Symbolic violence in the rehabilitation of autistic people

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł jest próbą reinterpretacji kategorii przemocy symbolicznej w odniesieniu do rehabilitacji osób autystycznych – propozycją teoretyczną w badaniu tego procesu. Niniejsze opracowanie jest próbą sięgnięcia do ukrytych mechanizmów tworzących bądź podtrzymujących dyskryminację (marginalizację lub wykluczenie) osób autystycznych. Dyskryminacja osób autystycznych przejawia się na poziomie interpersonalnym, instytucjonalnym, kulturowym. Jest mocno związana z opresyjnym przekonaniem o konieczności podporządkowania się niepełnosprawnych osobom „typowym” (pełnosprawnym). Tak jak osoby pełnosprawne zachowują się w sposób „opresyjny” wobec niepełnosprawnych (nie zawsze z pełną świadomością), tak samo terapeuci w swoich oddziaływaniach rehabilitacyjnych (pedagogiczno-terapeutycznych) stosują przemoc symboliczną wobec osób autystycznych, które z racji specyfiki całościowych zaburzeń rozwoju są szczególnie na nią narażone.

EN

This study is the attempt of the description of the symbolic violence serving the reproduction of the social structure in the rehabilitation of autistic persons. The starting point of this analysis is the thesis that people without disabilities act and think in an „oppressive” towards people with disabilities, however, are not always aware of this. The same therapists use symbolic violence against disabled persons, including autism. Symbolic violence is fundamentally the imposition of categories of thought and perception upon dominated social agents who then take the social order to be just. It is the incorporation of unconscious structures that tend to perpetuate the structures of action of the dominant. The dominated then take their position to be „right”. Symbolic violence is in some senses much more powerful than physical violence in that it is embedded in the very modes of action and structures of cognition of individuals, and imposes the spectre of legitimacy of the social order.

Słowa kluczowe

PL

autyzm; rehabilitacja; przemoc symboliczna

EN

autism; rehabilitation; symbolic violence

• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Czasopismo: Opuscula Sociologica
• Rocznik: 2015
• Numer: 2(12)
• Strony: 77-86

Twórcy

autor

Joanna Buława-Halasz

• Uniwersytet Szczeciński

Bibliografia

• Barnes C., Mercer G. 2008, Niepełnosprawność, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
• Bourdieu P. 2005, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Bourdieu P. 2006, Medytacje pascaliańskie, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Bourdieu P. 2004, Męska dominacja, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Bourdieu P. 2008, Zmysł praktyczny, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Bourdieu P., Passeron J.-C. 1990, Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Bourdieu P., Wacquant. L.J.D. 2001, Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Frith U. 2008, Autyzm. Wyjaśnienie tajemnicy, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Gałkowski T. 2008, O potrzebie nowych badań nad autyzmem, w: Żyć z autyzmem. Dobro osoby z autyzmem – naukowe, społeczne i prawne aspekty rehabilitacji, red. M. Wlazły, Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Szczecinie, Szczecin.
• ICD-10 2008, Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych.
• Rewizja dziesiąta, t. I, World Health Organization, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, http://www.csioz.gov.pl/src/files/klasyfikacje/ICD10TomI.pdf.
• Jacyno M. 1997, Iluzje codzienności. O teorii socjologicznej Pierre’a Bourdieu, IFiS PAN, Warszawa.
• Jaklewicz H. 1993, Autyzm wczesnodziecięcy. Diagnoza, przebieg, leczenie, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Jastrząb J., Baczała D. 2011, Pedagogika Toruńska. Wybrane zagadnienia z pedagogiki korekcyjno-kompensacyjnej. Wzorzec terapeuty, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Kłoskowska A. 1990, Wstęp, w: Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kopciewicz L. 2007, Rodzaj i edukacja. Studium fenomenograficzne z zastosowaniem teorii społecznej Pierre’a Bourdieu, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP, Wrocław.
• Kossewska J., Społeczeństwo wobec osób niepełnosprawnych – postawy i ich determinanty, http://www.wsp.krakow.pl/biblio/pliki/kossewska_01.html.
• Kozłowski J. 2008, Zachowania trudne u osób z zaburzeniami rozwojowymi: behawioralny model diagnozy, terapii i profilaktyki, w: Wybrane formy terapii i rehabilitacji osób z autyzmem, red. E. Pisuli, D. Danielewicz, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
• Kwieciński Z. 1995, Socjopatologia edukacji, Trans Humana, Olecko.
• Melosik Z., Szkudlarek T. 2009, Kultura, tożsamość i edukacja. Migotanie znaczeń, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
• Pisula E. 2005, Małe dziecko z autyzmem, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Pisula E. 2008, Efektywność działań terapeutycznych podejmowanych wobec dzieci z autyzmem, w: Wybrane formy terapii i rehabilitacji osób z autyzmem, red. E. Pisula, D. Danielewicz, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
• Proaktywne kierowanie trudnymi zachowaniami. Strategie i wskazówki dla członków personelu 2004, „Autica. Materiały na temat autyzmu”, z. 1.
• Raport 2004, Sytuacja dorosłych osób z autyzmem w Polsce, Fundacja SYNAPSIS, Warszawa.
• Raport 2013. Autyzm – Sytuacja Dorosłych, http://autyzmwpolsce.pl/pliki/Raport_2013_Autyzm.pdf.
• Smith D.D. 2009, Pedagogika specjalna. Podręcznik akademicki, t. 1, red. A. Firkowska-Mankiewicz, G. Szumski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Thomassin R. 2004, Autism Europe, w: Raport 2008. Sytuacja osób z autyzmem w województwie zachodniopomorskim, Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Szczecinie, Szczecin.
• Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z 27 sierpnia 1997 r., Dz.U. 1997, nr 123, poz. 776.
• Wapiennik E., Piotrowicz R. 2002, Niepełnosprawny – pełnoprawny obywatel Europy, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa, http://idn.org.pl/tzchm-warszawa/grafika/sprawny.pdf.
• Woźniak Z. 2008, Niepełnosprawność i niepełnosprawni w polityce społecznej – społeczny kontekst medycznego problemu, Wydawnictwo SWPS Academica, Warszawa.
• Zawody regulowane tzw. systemu ogólnego, w: Regulowane zawody i działalności w rzeczypospolitej polskiej. Opis wymagań kwalifikacyjnych, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, http://www.nauka.gov.pl/g2/oryginal/2013_05/2fc90959252ab275bd526f0254718d89. pdf.
• Żółkowska T. 2004, Wyrównywanie szans społecznych osób z niepełnosprawnością intelektualną. Uwarunkowania i obszary, Oficyna In Plus, Szczecin.

Identyfikatory

DOI

10.18276/os.2015.2-06