Bilingwizm polsko-francuski Adama Mickiewicza. W stronę antropologii lingwistycznej

• Autorzy: Bronisława Ligara

Warianty tytułu

EN

Adam Mickiewicz’s Polish-French bilingualism: towards linguistic anthropology

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The article introduces a new issue in the Polish linguistic research on bilingualism: the bilingualism of the Polish men of letters. The specifi c case being analyzed is Adam Mickiewicz’s Polish-French bilingualism presented from the perspective of linguistic anthropology as defi ned by André Jacob. His thirty one-year-long life in the French and Polish environment was the origin of existing in Mickiewicz’s idiolect the contacts of language codes: Polish (the poet’s fi rst language – L1) and French (the poet’s second language – his L2). Adam Mickiewicz’s bilingualism was acquired in his mature years; it evolved from the initially dominating in L1 and probably coordinate towards the balanced and compound bilingualism due to Adam Mickiewicz’s increased competence in French. At that time French became for Mickiewicz functionally the fi rst language in which the poet worked and communicated in the monolingual environment of L2. Refl ected in the Letters, Adam Mickiewicz’s bilingual language behavior was the result of the adopted communication strategy: it was based, on the one hand, on separating two codes (using code switching or code mixing), and on the other hand, on the overlapping of elements/structures of L1 and L2 – interference. For the writer/poet the problem of attitude towards the contacts of the languages is specifi c, because language is for him the material of artistic expression. For Adam Mickiewicz, who was forced to use actively two codes, it was the second language – French – that became the language in which he created press, political and scientifi c humanistic discourse. Thus, the languages that he used became connected with the genres of texts created by Mickiewicz.

• Wydawca: Księgarnia Akademicka
• Czasopismo: LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
• Rocznik: 2010
• Numer: 2(10)
• Strony: 141-170

Twórcy

autor

Bronisława Ligara

• Uniwersytet Jagielloński, Kraków

Bibliografia

• ANUSIEWICZ J., 1995, Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki, Wrocław.
• BUKOWIEC P., 2008, Dwujęzyczne początki nowoczesnej literatury litewskiej, Kraków.
• CHARAUDEAU P., MAINGUENEAU D., 2002, Dictionnaire ďanalyse du discours, Paris.
• DAMBORSKÝ J., 1967, Zestawienia dwuwyrazowe w języku polskim, „Studia z Filologii Polskieji Słowiańskiej”, t. 6, Warszawa, s. 25–32.
• Paul-Emil Littré, Dictionnaire de la langue française, t. 1–6; Dictionnaire de français“Littré” en ligne: Le dictionnaire de la langue française, dictionnaire en ligne inspirédu fameux ouvrage ďEmile Littré, Reverso dictionnaire.
• Le Robert. Dictionnaire de la langue française, t. 1–9, Paris.
• Le nouveau Petit Robert. Dictionnaire alphabétique et analogique de la langue française,Paris 2007.
• DOROSZEWSKI W., 1966, O galicyzmach w listach Mickiewicza, [w:] W. Doroszewski, Wśródsłów, wrażeń i myśli. Refl eksje o języku polskim, Warszawa, s. 467–474.
• DUBISZ S., 1997a, Język polski poza granicami kraju. Wstępne informacje i defi nicje, [w:] S. Dubisz(red.), Język polski poza granicami kraju 1945–1995, Opole, s. 13–46.
• DUBISZ S., 1997b, Język polski poza granicami kraju. Próba charakterystyki kontrastowej,[w:] S. Dubisz (red.), Język polski poza granicami kraju 1945–1995, Opole, s. 324–376.
• DUBOIS J., GIACOMO M., GUESPIN L. i in., 2002, Dictionnaire de linguistique, Larousse-Bordas,Paris.
• GADET F., VARRO G., 2006, Le “scandale” du bilinguisme, “Langage et société” nr 116:Le “scandale” du bilinguisme. Langues en contact et plurilinguismes”, s. 9–28.
• GREVISSE M., 1988, Le bon usage. Grammaire française, Paris, Gembloux.
• GROCHOWSKI M., 1984, Składnia wyrażeń polipredykatywnych, [w:] Z. Topolińska (red.), Gramatykawspółczesnego języka polskiego. Składnia, Warszawa, s. 213–299.
• GRZEGORCZYKOWA M., 2002, Wykłady z polskiej składni, Warszawa.
• HAMERS J. F., BLANC M., 1983, Bilingualité et bilinguisme, Bruxelles.
• HAUGEN H., 1972a, Language Contact , przekł. ros. w: „Новое в лингвистике” VI: Языко-вые контакты, s. 61–80.
• HAUGEN H., 1972b, The Norwegian Language in America, przekł. ros. w: „Новое в лингви-стике” VI: Языковые контакты, s. 344–382.
• HJELMSLEV L., 1979, „Langue” i „parole”, [w:] H. Kurkowska, A. Weinsberg (red.), Językoznawstwostrukturalne. Wybór tekstów, Warszawa, s. 9–17.
• JACOB A., 1990, Anthropologie du language. Construction et symbolisation, Liège−Bruxelles.
• JAKOBSON R., 1989: Wspólny język lingwistów i antropologów, [w:] R. Jakobson, W poszukiwaniuistoty języka. Wybór pism, M. R. Mayenowa (red.), t. I., Warszawa, s. 471–489.
• LIGARA B., 1987, Galicyzmy leksykalne w listach Zygmunta Krasińskiego na tle wpływówfrancuskich w polszczyźnie XIX wieku. (Studium bilingwizmu polsko-francuskiego),„Zeszyty Naukowe UJ”, „Prace Językoznawcze” nr 86, Kraków.
• LIGARA B., 2000, Ľinfl uence de ľidiome français sur le polonais “courant” de Mickiewicz(étude du langage de la correspondence), [w:] M. Delaperrière (red.), Mickiewicz parlui-même, Paris, s. 227–244.
• LIGARA B., 2001, Wpływy języka francuskiego na polszczyznę emigracyjną Adama Mickiewicza(na przykładzie listów), [w:] Z. Cygal-Krupa (red.), Studia językoznawcze. Darprzyjaciół i uczniów dla Zofi i Kurzowej, Kraków, s. 181–198.
• MARTINET A., 1970, Podstawy lingwistyki funkcjonalnej, Warszawa.
• MASIEWICZ A., 1988, Język skupisk polonijnych w północno-zachodnim departamencie Calvadoswe Francji, Wrocław.
• MIODUNKA W., 1990, Wstęp, [w:] W. Miodunka (red.) Język polski w świecie. Zbiór studiów,Warszawa–Kraków, s. 9–20.
• MIODUNKA W., 2003, Bilingwizm polsko-portugalski w Brazylii. W stronę lingwistyki humanistycznej,Kraków.
• MIODUNKA W.T., 2010, Dwujęzyczność, walencja kulturowa i tożsamość (e)migracji polskiejw świecie, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LXVI (w druku).
• PRIEUR J.-M., 2006, Des écrivains en contact de langues, “Études de linguistique appliquée”(ELA), nr 144: Appropriation des langues et attitudes linguistiques”, s. 485–492.
• SAPIR E., 2003, Język, [w:] G. Godlewski, A. Mencel, R. Sulima (red.), Antropologia słowa.Zagadnienia i wybór tekstów, Warszawa, s. 49–57.
• W. Doroszewski (red.), Słownik języka polskiego, Warszawa 1958–1969.
• SĘKOWSKA E., 1994, Język zbiorowości polonijnych w krajach anglojęzycznych. Zagadnienialeksykalno-słowotwórcze, Warszawa.
• SĘKOWSKA E., 2008, Badania języka polskiego poza granicami kraju – przegląd zagadnień,„Poradnik Językowy” nr 7, s. 23–37.
• S. Skorupka, Słownik frazeologiczny języka polskiego, Warszawa 1967.
• L. Zaręba, Słownik idiomatyczny francusko-polski. Dictionnaire idiomatique français--polonais, Kraków 2006.
• K. Górski, S. Hrabec (red.), Słownik języka Adama Mickiewicza, Wrocław 1962––1983.
• S. B. Linde, Słownik języka polskiego, Warszawa 1807–1814, wyd. 3 fotooffset., Warszawa1951.
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiecki (red.), Słownik języka polskiego, Warszawa1900–1927, wyd. fotooffset., Warszawa 1952–1953.
• A. Zdanowicz, M. Bohusz-Szyszko, J. Filipowicz, W. Tomaszewicz, W. Czepieliński,W. Korotyński, z udziałem B. Trentowskiego, Słownik języka polskiego, Wilno 1861.
• SZLIFERSZTEJN S., 1981, Wstęp [w:] S. Szlifersztejn (red.) Z badań nad językiem polskich środowiskemigracyjnych, Wrocław, s. 7–27.
• Le Trésor de la Langue Française informatisé, http://atilf.atilf.fr.
• UNGEBAUM B., 1932, Le calque dans les langues slaves littéraires, “Revue des études slaves”XII, s. 19–38.
• WEINREICH U., 1964, Languages in contact. Findings and problem, London−Hague–Paris.