Proksemika klasy szkolnej – ukryty wymiar edukacji

• Autorzy: Wiesław Sikorski

Warianty tytułu

EN

Proxemics of the classroom – the hidden dimension of education

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule dokonano przeglądu badań dotyczących znaczenia środowiska fizycznego klasy szkolnej dla przebiegu kształcenia, klimatu uczenia się i jakości wzajemnego komunikowania się. W analizach skupiono się zwłaszcza na strefach dystansu fizycznego, zatłoczeniu i zagęszczeniu, aranżacji miejsc siedzących oraz wystroju wnętrza sali lekcyjnej. Z przeglądu badań wynika, że mniejsze dystanse fizyczne między nauczycielem a uczniami sprzyjają osiąganiu wyższych wyników w nauce. Brak odpowiedniej przestrzeni fizycznej (zatłoczenie i zagęszczenie) wpływa na kłopoty z koncentracją, zmniejsza dokładność wykonywania zadań i nasila zachowania agresywne. Znawcy proksemiki klasy szkolnej podkreślają, że aranżacja miejsc siedzących w sali lekcyjnej ma duże znaczenie zarówno dla relacji między nauczycielem a uczniami, jak i dla procesu nauczania. Ich zdaniem najkorzystniejsze i najczęściej wybierane są ustawienie ławek rzędowo-szeregowe, w podkowę i w segmenty. Badacze proksemiki są zgodni, że innowacyjna aranżacja miejsc siedzących, pokrycie ścian żywszymi kolorami, położenie na podłogach barwnych dywanów oraz odpowiednie dekoracje mogą sprawić, że miejsce nauki stanie się dla ucznia bardziej pobudzające i przyjemne.

EN

This article reviews investigation into the significance of the physical environment of the classroom (proxemics) to the learning process, climate and quality of communication. It focuses on analysis of zones of distance, crowding and concentration, seating arrangements and the interior decoration of teaching space. A review of the research shows that the closer the physical distance between the teacher and students, the more conducive to higher academic performance. Lack of adequate physical space creates problems with concentration for students, decreases accuracy in performance of tasks and increases incidence of aggressive behaviour. Experts in classroom proxemics stress the importance of the seating arrangements in the classroom for the relationship between teacher and students, as well as for the process of teaching. The setting of benches in a system-series, a horseshoe or segments is frequently preferred. Researchers of classroom proxemics assure that innovative seating arrangements, brighter wall colours, colourful carpets and decoration can create a more stimulating and pleasant learning environment for the student.

Słowa kluczowe

PL

komunikacja niewerbalna; dystans fizyczny; proksemika; klasa szkolna; zagęszczenie; zatłoczenie

EN

nonverbal communication; classroom physical environment; crowd density; interior design physical distance; proxemics; seating arrangement

• Wydawca: Instytut Badań Edukacyjnych
• Czasopismo: Edukacja
• Rocznik: 2013
• Numer: 3(123)
• Strony: 91–105

Daty

wydano

2013-09-30

Twórcy

autor

Wiesław Sikorski

• Uniwersytet Opolski

Bibliografia

• Adams, R. S. i Biddle, B. J. (1970). Realities of teaching: explorations with video tape. New York: Holt, Rinehart Winston.
• Andersen, P. A. (2005). Mowa ciała dla żółtodziobów, czyli wszystko, co powinieneś wiedzieć o... Poznań: Rebis.
• Bell, P. A., Greene, T. E., Fisher, J. D. i Baum, A. (2004). Psychologia środowiskowa. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Clayton, M. K., Forton, M. B. (2001). Classroom. Spaces that work. Greenfield, MA: Northeast Foundation for Children.
• Cooper, P. J. i Simonds, C. J. (2003). Communication for the classroom teacher. Boston, MA: Pearson Education.
• Douglas, D. i Gifford, R. (2001). Evaluation of the physical classroom by students and professors: a lens model approach. Educational Research, 43(3), 295–309.
• Garstka, W. (1999). Komunikacja niewerbalna a terapeutyczna rola nauczyciela. Życie Szkoły. Edukacja Wczesnoszkolna, 7, 483–486.
• Hall, E. T. (2005). Ukryty wymiar. Warszawa: Muza.
• Kershner, J. (1990). Instructional communication in the televised classroom: the effects of system design and teacher immediacy. Communication Education, 39(3), 196–206.
• Knapp, M. L. i Hall, J. A. (2000). Komunikacja niewerbalna w interakcjach międzyludzkich. Wrocław: Astrum.
• Leathers, D.G. (2007). Komunikacja niewerbalna. Zasady i zastosowanie. Warszawa: PWN.
• Lenkiewicz, J. (1994) Czym są „ukryte programy” szkoły? Edukacja i Dialog, 6, 19–23.
• Marek, J (1993). Ukryty program szkolny: osobisty wymiar pracy nauczyciela. Kwartalnik Pedagogiczny, 1, 143–157.
• Marx, A., Fuhrer, U. i Hartig, T. (2000). Effects of classroom seating arrangements on children’s question-asking. Learning Environments Research, 12(4), 249–263.
• Martin, S. H. (2002). The classroom environment and its effects on practice of teachers. Journal of Environmental Psychology, 22(1–2), 139–156.
• McCroskey, J. C. i McVetta, R. (1978). Classroom seating arrangements: instructional communication theory versus student preferences. Communication Education, 27, 99–111.
• Mehrabian, A. (1976). Public places and private space. New York, NY: Basic.
• Milerski, B i Śliwerski, B. (2000). Pedagogika. Leksykon PWN. Warszawa: PWN.
• Nalaskowski, A. (2002). Przestrzenie i miejsca szkoły. Kraków: Impuls.
• Oyster, C. K. (2002). Grupy. Poznań: Zysk.
• Pease, A. i Pease, B. (2007). Mowa ciała. Poznań: Rebis.
• Sikorski, W. (2010). Application communication in educational processes. Gorno–Ałtajsk: MHKO.
• Sommer, R. (1967). Classroom ecology. Journal of Applied Behavioral Science, 39, 579–582.
• Sommer, R. (1974). Tight spaces: Hard architecture and how to humanize it. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Sztejnberg, A. (2001). Podstawy komunikacji społecznej w edukacji. Wrocław: Astrum.
• Sztejnberg, A. (2007). Środowisko proksemiczne komunikacji edukacyjnej. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Żłobicki, W. (2002). Ukryty program w edukacji: między niewiedzą a manipulacją. Kraków: Impuls.

Uwagi

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/pl/archiwum/39-2013/nr-3-123-2013/265-13-3-6-sikorski

Identyfikatory

ISBN

0239-6858