Jak w normie skodyfikowanej przechowuje się pamięć o recesywnych elementach języka

• Autorzy: Zbróg Piotr

Warianty tytułu

EN

How is the memory about the recessive elements of language stored in the codified norm

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule opisano proces zachowywania jednostek recesywnych w wydawnictwach poprawnościowych, będących źródłami normy skodyfikowanej, na przestrzeni ostatnich stu lat. Były to np. formy „interesa”, „czochrze”, „w Prusiech”. Elementy takie, oznaczane m.in. jako rzadkie, dawne, wychodzące z użycia, przestarzałe, były wciąż w danym okresie składnikami normy językowej pewnej części użytkowników polszczyzny. Językoznawcy chcieli więc utrzymywać je także w normie skodyfikowanej, przynajmniej przez jakiś czas, aby zaświadczyć o ich dawnej poprawności. Stawiali przy nich kwalifikatory, ostrzegając przed ewentualnymi zastrzeżeniami co do aktualności elementów recesywnych. Losy takich jednostek były różne. W kolejnych badanych słownikach przestawano je podawać lub uznawano za błędne. Często jednak funkcjonowały jako recesywne aż do współczesności, a nawet powracały jako równoprawne warianty. Szczegółową typologię tych relacji omówiono w artykule.

EN

The article describes the process of retaining the recessive units in the correctness publications which have been the sources of the codified norm for the last hundred years. This includes the following forms: "interesa", "czochrze", "w Prusiech". Such elements marked i.a. as rare, former, out of use or outdated belonged in the given period to the linguistic norm of some speakers of Polish. Therefore linguists made attempts to retain them in the codified norm at least for some time so that they could serve as evidence of their former correctness. They were used with qualifiers which provided information about potential question concerning the topicality of the recessive elements. Such units met different fates. They were no longer provided or perceived as wrong in the succeeding dictionaries that were examined. They often functioned as recessive until contemporaneity or even returned as equal variants. A detailed typology of these relations was discussed in the article.

Słowa kluczowe

PL

norma skodyfikowana; elementy recesywne w języku

EN

codified norm; recessive elements in language

• Wydawca: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Czasopismo: Język Polski
• Rocznik: 2017
• Tom: 97
• Numer: 3
• Strony: 87-101

Twórcy

autor

Zbróg Piotr

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach,