Tak zwana „Wenecjanka”. Hipotezy dotyczące atrybucji i kulturowego obiegu włoskiej melodii popularnej w dobie oświecenia

• Autorzy: Ignaczak Lidia

Warianty tytułu

EN

So-Called “Venetian Song.” Hypotheses on Attribution and Cultural Circulation of an Italian Song Popular in the Age of Enlightenment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule omówione zostały okoliczności towarzyszące upowszechnianiu jednej z najpopularniejszych europejskich melodii teatralnych XVIII wieku, która jako tzw. „Wenecjanka” znana była warszawskiej publiczności od roku 1790, kiedy to jako piosnka Dominika wybrzmiała w „Taczce occiarza”, sztuce przetłumaczonej i przysposobionej dla polskiego widza przez Wojciecha Bogusławskiego. Ujawnione też zostały mechanizmy utrudniające ustalenie autorstwa włoskiego pierwowzoru owej melodii ‒ arii „La mia crudel tiranna”, od 1749 roku wszczepianej do wielu europejskich oper komicznych, a na przełomie XVIII i XIX wieku funkcjonującej również w salonowym muzykowaniu jako temat muzyczny towarzyszący tekstom o nader zróżnicowanym charakterze (od okolicznościowych, satyrycznych piosenek politycznych po ballady wolnomularskie). Świadectwo powszechnej obecności „Wenecjanki” w kulturze muzycznej XVIII i XIX wieku dają dokumenty z epoki: zarówno druki muzyczne, jak i francuskie, angielskie, irlandzkie czy amerykańskie śpiewniki, potwierdzające różnorodne wariacyjne przetworzenia tej melodii oraz kontrafakturowe jej wykorzystanie.

EN

The article discusses the circumstances accompanying the dissemination of one of the most popular European 18th c. theatre melodies that, as so-called “Venetian song,” was known to Warsaw audience from the year 1790 when, as Dominic’s song was heard in “Taczka occiarza” (“The Vinegar Maker’s Wheelbarrow),” a play translated and adapted to the Polish audience by Wojciech Bogusławski. The paper also reveals the mechanisms that impede recognition of the melody’s Italian original, namely the aria “La mia crudel tiranna” (“The Maid of Lordi),” from the year 1749 inserted into many European comic operas, and at the turn of the 18th and 19th c. was popular in salon music performances of various nature (from occasional, satirical songs of political character to freemasonic ballads). The evidence of the strong presence of the “Venetian song” in the 18th and 19th c. music culture is found in many documents of the epoch, both in musical prints and in French, English, Irish, and American songbooks. The sources acknowledge the many variation transformations of the melody and its contrafact usage.

Słowa kluczowe

EN

music life at the turn of the 18th and 19th c.; theatre at the turn of the 18th and 19th c.; aria; song; comic opera; contrafactum; music variations; salon music

• Wydawca: Instytut Badań Literackich PAN
• Czasopismo: Pamiętnik Literacki
• Rocznik: 2020
• Tom: 111
• Numer: 1
• Strony: 137-170

Daty

wydrukowano

2020-03-31

Twórcy

autor

Ignaczak Lidia

• Uniwersytet Łódzki

Identyfikatory

ISSN

0031-0514

DOI

10.18318/pl.2020.1.9