Enklawowy charakter życia polskich zesłańców. Na marginesie badań nad postacią matki Sybiraczki

• Autorzy: Dorota Bazuń , Magdalena Pokrzyńska

Warianty tytułu

EN

Enclave-like character of polish exiles’ lives. Margin notes from research on the Siberian mother figure

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł powstał na podstawie analizy ról polskich matek w kontekście zmian społecznych, w których uczestniczyły rodziny polskie w związku z ich deportacją w głąb Związku Radzieckiego w 1940 roku. Autorki zaprezentowały życie deportowanych osób w kontekście procesów kreowania enklaw społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem sposobów, w jaki zesłańcy kształtowali na nowo środowiska społeczne. Z uwagi na fakt, że środowiska te były pod pewnymi względami odseparowane od szerszego społeczeństwa,można stwierdzić, że zesłańcy uczestniczyli w kształtowaniu enklaw. Główne pytanie, na jakie odpowiedziano w artykule, brzmi: „W jakim sensie życie osób zesłanych w głąb ZSRR naznaczone było (lub jest) enklawowością?”. Odpowiadając na to pytanie, autorki zwracają uwagę na napięcie istniejące między procesem przystosowywania się do nowego środowiska (proces inkluzji) a modyfikacją i zarzucaniem pewnych wartości i norm (proces ekskluzji). Autorki opisują procesy utrzymywania tradycyjnych wzorów kulturowych, wartości i norm społecznych z czasów przed zesłaniem oraz koniecznością ich adaptacji do nowych warunków zastanych w miejscu zesłania.

EN

The text is based on the former analysis of Polish women’s activities in the context of social changes in the aftermath of being deported deep into the Soviet Union in the 1940s. More specifically, the paper presents deportees’ life as a process of creating social enclaves. We describe the way the exiled were forced to shape new social environments, separated in some respects, namely – the enclaves. The main question is: In which way were the lives of Poles exiled to the USSR during the WW II marked and shaped by the process of creating enclaves? The tension between tendencies displayed while adjusting to the new environment (inclusion) and the process of challenging some values and norms (exclusion) are pointed out. In the paper, the process of maintaining the ties reaching back to the times prior to the exile and the necessity of adapting old norms, values and cultural factors to the new context of deportation are also explained. The text is chronologically ordered and opens with the description of first arrests and transportations. Arrests, transportation to the USSR, living in exile and coming back to Poland are described. Some aspects of functioning of former deportees in the present are also addressed. The lives of deportees during the exile and after it as well created a kind of a different social world , which had features of enclaves.

Słowa kluczowe

PL

zesłanie; enklawa; marginalizacja; inkluzja; ekskluzja

EN

exile; enclave; marginalization; inclusion; exclusion

• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Czasopismo: Opuscula Sociologica
• Rocznik: 2014
• Numer: 1(7)
• Strony: 41-49

Twórcy

autor

Dorota Bazuń

• Uniwersytet Zielonogórski

autor

Magdalena Pokrzyńska

• Uniwersytet Zielonogórski

Bibliografia

• Bazuń D., Kaźmierczak-Kałużna I., Pokrzyńska M. 2012, Matki Sybiraczki: losy i pamięć. Polskie kobiety zesłane w głąb ZSRR, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
• Davies N. 1998, Boże Igrzysko. Historia Polski, t. II, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Dąbrowska J. 1990, Sześć lat na dalekich kresach, w: Wspomnienia Sybiraków, t. 3, Maskwa sliozam nie wierit, Komisja Historyczna Zarządu Głównego Związku Sybiraków, Wydawnictwo Pomost, Warszawa.
• Enklawy życia społecznego 2007, red. L. Gołdyka, I. Machaj, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• Enklawy życia społecznego. Kontynuacje 2009, red. L. Gołdyka, I. Machaj, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• Goffman E. 2011, Instytucje totalne, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot.
• Gołdyka L. 2009, Enklawa społeczna – w stronę sensu empirycznego pojęcia, w: Enklawy życia społecznego. Kontynuacje, red. L. Gołdyka, I. Machaj, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• Imos R. 2007, Wiara człowieka radzieckiego, Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Kraków.
• Jolluck K.R. 2002, Exile and identity. Polish women in the Soviet Union during World War II, University of Pitsburg Press, Pitsburg (tłumaczenie fragmentu wykorzystanego w artykule D. Bazuń).
• Machaj I. 2009, Kontekstowe definiowanie enklawy społecznej, w: Enklawy życia społecznego. Kontynuacje, red. L. Gołdyka, I. Machaj, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• Mieleżyńska J. 1990, Syberyjskie notatki, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Trzeciecka W. 2010, Wspomnienia z Kresów, Wydawnictwo Łośgraf, Warszawa.