Koncepcja kapitalizmu akademickiego Richarda Müncha. Rekonstrukcja i filozoficzny komentarz

• Autorzy: Czerniak Stanisław

Warianty tytułu

EN

Richard Münch’s Theory of Academic Capitalism. An Attempt of Reconstruction and a Philosophical Commentary

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Autor rekonstruuje w tekście główne wątki koncepcji kapitalizmu akademickiego Richarda Müncha. Odwołując się do takich kategorii jak „uniwersytet audytowy” czy „uniwersytet jako przedsiębiorstwo” niemiecki socjolog przeciwstawia w krytycznym duchu aktualny model zarządzania nauką dawnemu nowożytnemu modelowi pracy badawczej pojmowanej jako „wymiana darów”. W sensie socjo-psychologicznym mamy tu do czynienia ze strukturą komunikacji społecznej, której rodowód sięga takich instytucji społecznych jak potlacz u indiańskich plemion Północnej Ameryki opisywany przez Marcela Maussa. Münch pokazuje podobieństwa pomiędzy tym archaicznym i współczesnym, odnoszącym się do psychospołecznych fundamentów praxis naukowej, modelem wymiany darów i na tym tle rozwija szczegółowo swą koncepcję kapitalizmu naukowego. Konkluzję tych rozważań stanowi krytyczna teza, że nauka posiada własną, niezbywalną autonomię aksjologiczną i wymiar antropologiczny, które ulegają degeneracji w toku kapitalistycznej „kolonizacji” nauki przez systemy władzy państwowej i pieniądza (Münch odwołuje się tu do filozoficznej argumentacji Jürgena Habermasa). Tekst zawiera także liczne refleksje autora poszerzające filozoficzny horyzont analiz Müncha.

EN

The author reviews the main elements of Richard Münch’s academic capitalism theory. By introducing categories like “audit university” or “entrepreneurial university,” the German sociologist critically sets the present academic management model against the earlier, modern-era conception of academic research as an “exchange of gifts.” In the sociological and psychological sense, the latter is a social communication structure rooted in traditional social lore, for instance the potlatch ceremonies celebrated by some North-American Indian tribes which Marcel Mauss described. Münch shows the similarities between that old “gift exchanging” model and the contemporary one with its focus on the psychosocial fundamentals of scientific praxis, and from this gradually derives the academic capitalism conception. His conclusion is the critical claim that science possesses its own, inalienable axiological autonomy and anthropological dimension, which degenerate in result of capitalism’s “colonisation” of science by means of state authority and money (here Münch refers to Jürgen Habermas’s philosophical argumentation). The author also offers many of his own reflections on the problem, which allows Münch’s analyses to be viewed in a somewhat broader context.

Słowa kluczowe

PL

kapitalizm akademicki; uniwersytet audytowy; uniwersytet jako przedsiębiorstwo; potlacz; wymiana darów; prestiż; tożsamość podmiotu; antropologia nauki

EN

academic capitalism; audit university; entrepreneurial university; potlach; gift exchanging; prestige; identity of the subject; anthropology of science

• Wydawca: Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
• Czasopismo: Filozofia i Nauka
• Rocznik: 2019
• Tom: 7/2
• Strony: 227-246

Twórcy

autor

Czerniak Stanisław

• Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, 00-330 Warszawa, ul. Nowy Świat 72.