„Prawo naturalne rzeczowe” a „prawo naturalne ludzkie” – nowy humanizm i granice naturalizmu w badaniu kultury

• Autorzy: Paweł Cieślarek

Warianty tytułu

EN

“The Law for Man” and “the Law for Thing”: New Humanism and the Limits of Naturalism in Cultural Studies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Irving Babbitt (1865-1933) bronił stanowiska, że możliwa jest humanistyka, której metoda sprosta wymogom nowoczesnego człowieka oczarowanego praktycznymi konsekwencjami postępów nauki i techniki, a która jednocześnie nie będzie negować fundamentalnej – jego zdaniem – prawdy o dwoistości ludzkiej natury. Człowiek jako istota biologiczna podlega prawom natury zewnętrznej, prawom ciągłej zmiany, względności i ekspansji. To jednak, co w człowieku istotnie ludzkie, by mogło zostać rozpoznane i poruszone aktem woli, musi zwrócić się ku innemu prawu – ludzkiemu prawu koncentracji, selekcji i umiaru. Tylko będąc mu posłusznym, może człowiek odzyskać samowiedzę i władzę nad samym sobą. Ponowne odkrycie tej zapoznanej dziedziny ludzkiego życia powinno – zdaniem Babbitta – stanowić punkt wyjścia dla prawdziwie nowoczesnej, czyli krytycznej i eksperymentalnej, humanistyki. Niniejsze rozważania konfrontują postulaty zwolenników humanistyki cyfrowej z perspektywą oferowaną przez tzw. nowy humanizm Irvinga Babbitta. Wydaje się, że może ona stanowić interesujący punkt odniesienia w toczącej się dyskusji nad przyszłością humanistyki.

EN

Irving Babbitt (1865-1933) defended a view of humanities supported by a method that would match the expectations of modern man enchanted by the practical consequences of science and technology without negating the basic truth of the dualism of human nature. Man as a biological phenomenon is governed by the outer law of constant change, relativity, and expansion. But what is distinctively human, to be recognized and moved by an act of will, must turn to a different law – the human law of concentration, selection and measure. Only by obeying it, one can regain his self-knowledge and self-control. This neglected domain of human existence should – according to Babbitt – form a suitable point of departure in the task of attaining a truly modern view of humanities. The article confronts the views preached by the supporters of the digital humanities with the prospects offered by Babbitt’s “new humanism” to form an argument in the ongoing quarry over the future of the humanities.

Słowa kluczowe

PL

Babbitt Irving; humanistyka; humanizm; More Paul Elmer; naturalizm; nowy humanizm

EN

Babbitt Irving; humanism; humanities; More Paul Elmer; naturalism; new humanism

• Wydawca: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Czasopismo: Roczniki Kulturoznawcze
• Rocznik: 2015
• Tom: 6
• Numer: 4
• Strony: 141-157

Twórcy

autor

Paweł Cieślarek

• Instytut Studiów Międzykulturowych Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie,

Bibliografia

• Babbitt Irving: Literature and the American College. Essays in Defense of the Humanities. Boston: Houghton Mifflin Company 1908.
• Babbitt Irving: Rousseau and Romanticism. Boston: Houghton Mifflin Company 1919.
• Babbitt Irving: The Masters of Modern French Criticism. Boston: Houghton Mifflin Company 1913.
• Babbitt Irving: The New Laokoon. An Essay on the Confusion of the Arts. Boston: Houghton Mifflin Company 1910.
• Bomba Radosław: Narzędzia cyfrowe jako wyznacznik nowego paradygmatu badań humanistycznych. W: Zwrot cyfrowy w humanistyce. Internet. Nowe media. Kultura 2.0. Red. Andrzej Radomski, Radosław Bomba. Lublin: E-naukowiec 2013 s. 57-71 [wydanie elektroniczne].
• Celiński Piotr: Renesansowe korzenie cyfrowego zwrotu. W: Zwrot cyfrowy w humanistyce. Internet. Nowe media. Kultura 2.0. Red. Red. Andrzej Radomski, Radosław Bomba. Lublin: E-naukowiec 2013 s. 13-36.
• Cieślarek Paweł: Konserwatyzm kulturowy Neila Postmana jako podejście kulturoznawcze osadzone w perspektywie teoretycznej i tradycji intelektualnej ekologii mediów. „Politeja. Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2013 nr 4(26) s. 323-351.
• Cieślarek Paweł: Mapa to nie terytorium. Wpływ semantyki ogólnej Alfreda Korzybskiego na myśl i dzieło Neila Postmana, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2013 nr 2 s. 7-38.
• Cieślarek Paweł: Przeszłość w narracji kulturowego konserwatysty. Biografia intelektualna Neila Postmana. W: Przeszłość we współczesnej narracji kulturowej. Studia i szkice kulturoznawcze. T. III. Red. Piotr Biliński, Paweł Plichta, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2012 s. 51-75.
• Dukaj Jacek: Przyjaciel prawdy. Dialog idei. W: Tenże. Xavras Wyżryn i inne fikcje narodowe. Kraków: Wydawnictwo Literackie 2010 s. 195-240 [wydanie elektroniczne].
• Emerson Ralph Waldo: Ode, Inscribed to William H. Channing. Tekst wiersza zaczerpnięty z cyfrowego repozytorium poetyckiego The Poetry Foundation. http://www.poetryfoundation.org/ poem/175144 [dostęp: 01.06.2015].
• Giddens Anthony: Into the Digital Age. The World in the Twenty-First Century. Wykład wygłoszony na Uniwersytecie Jagiellońskim 11 maja 2015 r. https://www.youtube.com/watch?v= RnlIZgO9pL8 [dostęp: 30.06.2015].
• McLuhan Marshall: Understanding Media. The Extensions of Man. Berkeley: Gingko Press 2013 [wydanie elektroniczne].
• More Paul Elmer: Definitions of Dualism. W: Tenże. The Drift of Romanticism. Shelburne Essays eighth Series. Boston: Houghton Mifflin Company 1913 s. 247-302.
• Ortega y Gasset José: Bunt mas. Przeł. Piotr Niklewicz. Warszawa: Muza SA 2008.
• Platon: Fajdros. W: Tenże. Dialogi, T. II. Przeł. Władysław Witwicki. Kęty: Wydawnictwo Antyk 2005 s. 107-186.
• Postman Neil: Technopol. Triumf techniki nad kulturą. Przeł. Anna Tanalska-Dulęba. Warszawa: PIW 1995.
• Postman Neil: The Humanism of Media Ecology. „Proceedings of the Media Ecology Association” 2000 nr 1 s. 10-16, http://www.media-ecology.org/publications/ MEA_proceedings/v1/ postman01.pdf [dostęp: 30.06.2015].
• Postman Neil: Zabawić się na śmierć. Dyskurs publiczny w epoce show-businessu. Przeł. Lech Niedzielski. Warszawa: Muza SA 2002.
• Suchodolski Bogdan: Studia nad humanizmem współczesnym. Irving Babbitt. Warszawa: Instytut Literacki 1936.
• Zaproszenie na konferencję: Humanistyka cyfrowa wobec humanistyki słowa. http://www.kul.pl/ humanistyka-cyfrowa-wobec-humanistyki-slowa,art_58142.html [dostęp: 30.06.2015].

Identyfikatory

DOI

10.18290/rkult.2015.6.4-9