Źródła i rodzaje zagrożeń bezpieczeństwa w społeczeństwach miejskich okresu wczesnonowożytnego na przykładzie Zielonej Góry

• Autorzy: Jolanta Skierska

Abstrakty

PL

Bezpieczeństwo jest definiowane jako stan pewności, braku ryzyka i ochrony przed zagrożeniem. Poczucie bezpieczeństwa jest procesem, stale zmieniającym się wraz z sytuacją gospodarczą, czynnikami środowiskowymi, politycznymi, społecznymi i kulturowymi. Zagrożenie jest przeciwieństwem bezpieczeństwa, sytuacją, kiedy nie czujemy się pewnie. Najprostszy podział zagrożenia to zagrożenia naturalne i cywilizacyjne. Społeczeństwa miast wczesnonowożytnych (także w Zielonej Górze) były zagrożone utratą poczucia bezpieczeństwa wskutek przyczyn naturalnych (pożarów, anomalii pogodowych, plag owadów niszczących uprawy, epidemii). Największe pożary w Zielonej Górze odnotowano w 1582 i 1651 roku. Wówczas spłonęło wiele budynków użyteczności publicznej oraz domów. Mieszkańcy byli zobowiązani do uczestniczenia w gaszeniu pożarów. Władze wprowadziły także przepisy przeciwpożarowe i ustanowiły kary za ich nieprzestrzeganie. Wczesnonowożytne miasta, często przeludnione, z niskim poziomem higieny oraz brakiem odpowiedniej opieki medycznej, były szczególnie narażone na różne rodzaje epidemii. Przemieszczanie się ludności (oddziałów wojskowych czy kupców) były częstą przyczyną rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych: czerwonki, duru brzusznego, biegunki, tyfusu i najgroźniejszej z nich – dżumy. Najbardziej narażone były najsłabsze organizmy, a zatem dzieci i osoby w podeszłym wieku. Anomalia pogodowe (burze z gradem, wczesne mrozy, susza oraz plagi owadów występowały często. Zniszczenia zbiorów oznaczały wysokie ceny a w konsekwencji zagrożenie głodem i niedożywieniem. Oprócz zagrożeń spowodowanych klęskami naturalnymi, poczucie bezpieczeństwa może być często zachwiane wskutek postawy i działalności ludzi. Największy strach budziły wojny, zwłaszcza wojna trzydziestoletnia (16181 – 1648), która była jednym z najmroczniejszych okresów w dziejach Zielonej Góry. Oprócz zniszczeń, pożarów i rabunków, oznaczała także głód i epidemie. Konsekwencje nieszczęść były różne. Dla Zielonej Góry jedną z najpoważniejszych było osłabienie pozycji ekonomicznej w regionie (utrata rynków zbytu, migracje, spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego, zubożenie społeczeństwa). Negatywnymi skutkami były również kryzysy demograficzne spowodowane epidemiami, działaniami wojennymi. Odnotowano również wzrost przestępczości. Nieszczęścia były często traktowane jak kara boża za grzechy ludzkie. Czasami starano się znaleźć winnego wszystkich klęsk. Z tego powodu we wczesnonowożytnej Europie odnotowano procesy czarownic.

Słowa kluczowe

PL

Zielona Góra; bezpieczeństwo; okres wczesnonowożytny

• Wydawca: Zielona Góra University Press
• Czasopismo: Studia Zachodnie
• Rocznik: 2016
• Tom: 18
• Strony: 57-70

Twórcy

autor

Jolanta Skierska

• Uniwersytet Zielonogórski