Wszelkie podobieństwo do zdarzeń i osób jest przypadkowe – literatura na pomoc socjologowi

• Autorzy: Dobrosław Mańkowski

Warianty tytułu

EN

Any Similarity to Events and Persons Is Incidental: Literature to Help Sociologist

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W niniejszym artykule idę tropem tego, co można odnaleźć w literaturze pięknej jako przydatnej wiedzy dla socjologii. Uznaję, że świat społeczny zawarty w literaturze pięknej można traktować jako źródło „inspiracji do analizy socjologicznej” (P. Ćwikła), a także jako samo pole badawcze. Poruszam również interesującą kwestię badawczą, jaką jest związek między wyobraźnią socjologiczną a wyobraźnią literacką. Obie są ze sobą pokrewne i obie mają równie ważne zadania w opisywaniu, rozumieniu (czy próbie zrozumienia) rzeczywistości społecznej. Można rzec, że wyobraźnia literacka jest starszą siostrą wyobraźni socjologicznej. Dlatego, moim zdaniem, socjolog nie powinien bagatelizować wyobraźni literackiej, a pisarz (literat) nie powinien bagatelizować wyobraźni socjologicznej. Staram się ukazać wagę obu wyobraźni dla rozumienia, opisywania i prezentowania rzeczywistości społecznej, zwłaszcza że nie można nie uznawać, że obie (wyobraźnie) przez swoje źródła – literaturę i socjologię – nie są ze sobą spokrewnione. Także uznaję, że literatura i socjologia mogą uczyć się od siebie nawzajem i dzięki temu rozwijać się (D. Alworth).

EN

In this article, I follow the trail of it what can be found in the fine literature (belles-lettres) as a useful knowledge for sociology. I recognize that the social world contained in the literature can be treated as a source of “inspiration for sociological analysis” (P. Ćwikła) and also as a research field. I also raise an interesting research issue, which is the relationship between sociological imagination and literary imagination. Both are related and both have equally important tasks in describing, understanding (or attempting to understand) social reality. It can be said that literary imagination is the older sister of sociological imagination. Therefore, in my opinion, a sociologist should not underestimate the literary imagination, and a writer (literary man) should not embroider the sociological imagination. The importance of both imaginations for understanding, describing and presenting social reality is becoming apparent, especially since it can not be said that both (imaginatively) through their sources – literature and sociology – are not related to each other. I also recognize that literature and sociology can learn from each other and thus develop (D. Alworth).

Słowa kluczowe

PL

literatura; socjologia; socjologia literatury; wyobraźnia literacka; wyobraźnia socjologiczna

EN

literature; sociology; sociology of literature; literary imagination; sociological imagination

• Wydawca: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Czasopismo: Roczniki Nauk Społecznych
• Rocznik: 2017
• Tom: 9(45)
• Numer: 4
• Strony: 123-132

Twórcy

autor

Dobrosław Mańkowski

• Uniwersytet Gdański,

Bibliografia

• Abrams M. H., Zwierciadło i lampa, tłum. M.B. Fedewicz, Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2003.
• Alworth D., Supermarket Sociology, „New Literary History” 41 (2010), No. 2, s. 301-327.
• Camus A., Dżuma, tłum. J. Guze, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960.
• Cortazar J., O literaturze. Wykłady w Berkeley 1980, tłum. I. Krupecka, Gdańsk: Wydawnictwo „W Podwórku” 2016.
• Ćwikła P. Kilka uwag o związku socjologii z literaturą, „Studia Socjologiczne” 2006, nr 2 (181), s. 127-158.
• Eagleton T., Jak czytać literaturę, tłum. A. Kunicka, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia 2014.
• Goldmann L., Socjologia literatury: stan oecny i zagadnienia metodologiczne, tłum. W. Kwiatkowski, w: W kręgu socjologii literatury. Antologia tekstów zagranicznych, red. A. Mencwel, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1977, s. 170-209.
• Isler W., Zmienne funkcje literatury, tłum. A. Sierszulska, w: Odkrywanie modernizmu, red. R. Nycz, Kraków: Universitas 2004.
• Lepenies W., Niebezpieczne powinowactwa z wyboru, tłum. A. Zeidler-Janiszewska, Warszawa: Oficyna Naukowa 1996.
• Mills C.W., Wyobraźnia socjologiczna, tłum. M. Bucholc, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2007.
• Nussbaum C.M., Wyobraźnia literacka, tłum. M. Jakubowiak, [w:] Socjologia literatury. Antologia, red. G. Jankowicz, M. Tabaczyński, Kraków: Korporacja ha!art 2015.
• Ossowski S., O osobliwościach nauk społecznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2001.
• Sartre J.P., Słowa, tłum. J. Rogoziński, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965.
• W kręgu socjologii literatury. Antologia tekstów zagranicznych, red. A. Mencwel, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1977.
• Watt I., Literatura i społeczeństwo, tłum. A. Gettlich, [w:] W kręgu socjologii literatury. Antologia tekstów zagranicznych, red. A. Mencwel, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1977.
• White H., Proza historyczna, tłum. R. Borysławski, T. Dobrogoszcz, E. Domańska, D. Kołodziejczyk, J. Mydla, M. Nowak, A. Żychliński, Kraków: Universitas 2009.
• Whitehead A.N., Nauka i świat współczesny, tłum. S. Magala, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1988.

Identyfikatory

DOI

10.18290/rns.2017.9.4-6