Osobowość Psychopatyczna – Nowe ujęcia starej problematyki

• Autorzy: Włodzimierz Strus , Aneta Kozłowska

Warianty tytułu

EN

Psychopathic Personality - new recognitions of old problems

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Psychiatric terminology contains descriptions of several personality disorders. The psychopathic personality is distinguished in this group by the fact that the characteristics that characterize it are directly related to behaviours that are contrary to the norms and principles adopted by society. Over the past century, understanding of the psychopathic personality has changed. Firstly (1) it was meant to be understood only as a criminal personality, and began to be treated more subtly and as occurring in the general population. Secondly, (2) in the classifications of diseases and disorders, it was replaced by an antisocial or dissocial personality. Finally, thirdly (3), contemporary psychopathic personality is more often recognized in guild categories and intensively researches empirically, for example as part of the so-called Dark Triad of personality. In the article, we will present both the “classic” understanding of psychopathy, as well as later, newer concepts of this kind of personality, ending with the presentation of the latest proposal published in the alternative section III of the DSM-5 manual of the American Psychiatric Association.

Słowa kluczowe

EN

Psychopathic Personality

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Kryminologiczne im. prof. Stanisława Batawii
• Czasopismo: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego im. prof. Stanisława Batawii
• Rocznik: 2018
• Tom: 25
• Strony: 15-34

Twórcy

autor

Włodzimierz Strus

autor

Aneta Kozłowska

Bibliografia

• American Psychiatric Association, Diagnostic and statistical manual of mental disorders (wyd. 5). Washington 2013.
• P. Babiak, R. D. Hare, Węże w garniturach. Gdy psychopaci idą do pracy, przeł. J.G r o t h , Poznań 2015.
• S. D. Benning, C. J. Patrick, B. M. Hicks, D. M. Blonigen, R. F. Krueger, Factor structure of the psychopathic personality inventory: validity and implications for clinical assessment, “Psychological Assessment” 2003, 15(3), 340-350. http://dx.doi.org/10.1037/1040-3590.15.3.340.
• C. C. Carson, J. N. Butcher, S. Mineka, Psychologia zaburzeń. Człowiek we współczesnym świecie Vol 1. Sopot 2005.
• L. Cierpiałkowska (red.), Psychologia zaburzeń osobowości. Wybrane zagadnienia, Poznań 2008.
• L. Cierpiałkowska, J. Groth, P. Kleka, (2016). Poziom integracji osobowości w psychopatii, „Psychiatria Polska” 2016, 60, 1-13.
• L. Cierpiałkowska, E. Sorko, Zaburzenia osobowości w modelach medycznych i w psychologii różnic indywidualnych, w: L. Cierpiałkowska, E. Sorko (red.), Zaburzenia osobowości. Problemy diagnozy klinicznej, Poznań 2014.
• M. Ciosek, B. Pastwa-Wojciechowska, Psychologia penitencjarna. Warszawa 2016.
• H. Cleckley, The mask of sanity, St. Louis 1976.
• C. Crego, T. A. Widiger, Psychopathy, DSM-5, and a Caution. Personality Disorders: Theory, “Research, and Treatment” 2014. http://dx.doi.org/10.1037/per0000078.
• M. DeLisi, Psychopathy and Criminal Offenders. W: Psychopathy as Unified Theory of Crime. Palgrave’s Frontiers in Criminology Theory, New York 2016.
• S. C. Evans, M. C. Rob, J. Groth, L. Cierpiałkowska, Pięcioczynnikowy model osobowości a profile psychopatii w grupie nieprzestępczej. „Czasopismo Psychologiczne” 2012, 18(1), 105-116.
• R. Hare, Psychopaci są wśród nas, Kraków 2010.
• T. R. Holland, G. E. Beckett, M. Levi, Intelligence, personality, and criminal violence: a multivariate analysis, „Journal of Consulting and Clinical Psychology” 1981, 49(1), 106-111.
• B. Hołyst, Kryminologia, Warszawa 2009.
• R. F. Krueger, J. Derringer, K. E. Markon, D. Watson, A. E. Skodol, Initial construction of a maladaptive personality trait model and inventory for DSM-5, “Psychological Medicine” 2012, 42, 1879–1890.
• M. Kuć, Kryminologia, Warszawa 2010.
• S. O. Lilienfeld, M. R. Widows, Psychopathic Personality Inventory-Revised. Professional manual, Lutz 2005.
• D. R. Lynam, E. T. Gaughan, J. D. Miller, D. J. Miller, S. Mullins-Sweatt, T. A. Widiger, Assessing the Basic Traits Associated With Psychopathy: Development and Validation of the Elemental Psychopathy Assessment, “Psychological Assessment” 2011, http://dx.doi.org/10.1037/a0021146.
• D. R. Lynam, D. D. Vachon, Antisocial Personality Disorder in DSM-5: Missteps and Missed Opportunities, “Personality Disorders: Theory, Research, and Treatment” 2012, 3(4), 483–495.
• J. McCord, Psychosocial contributions to psychopathy and violence. W: A. Raine, J. Sanmartín, Violence and psychopathy, Boston 2001.
• R. R. McCrae, P. T. Jr. Costa, Osobowość człowieka dorosłego, Kraków 2005.
• T. Millon, E. Simonsen, M. Birket-Smith, Historical conceptions of psychopathy in the United States and Europe, w: T. Millon, E. Simonsen, M. Birket-Smith, R. D. Davis (red.). Psychopathy: Antisocial, Criminal, and Violent Behavior, Nowy Jork 1998.
• S. Niedzielska-Popek, Zabójcy w świetle analizy akt sądowych, W: F. Kozaczuk, (red.), Zachowania przestępcze: przyczyny i zapobieganie, Rzeszów 2010.
• K. Nowakowski, Inteligencja emocjonalna a kompetencje społeczne osób o psychopatycznej strukturze osobowości, Kraków 2015.
• B. Pastwa-Wojciechowska, Naruszanie norm prawnych w psychopatii: analiza kryminologiczno-psychologiczna, Gdańsk 2004.
• B. Pastwa-Wojciechowska, Psychopaci sprawcy przestępstw seksualnych, Gdańsk 2013.
• B. Pastwa-Wojciechowska, Psychopatyczne/antyspołeczne zaburzenia osobowości, w: L. Cierpiałkowska, E. Sorko (red.), Zaburzenia osobowości. Problemy diagnozy klinicznej. Poznań 2014.
• Ch. J. Patric, D. C. Fowles, R. F. Krueger, Triarchic conceptualization of psychopathy: Developmental origins of disinhibition, boldness, and meanness, “Development and Psychopathology” 2009, 21, 913–938.
• D. L. Paulhus, K. M. Williams, The dark triad of personality: Narcissism, Machiavellianism, and psychopathy, “Journal of Research in Personality” 2002, 36, 556–563. https://doi.org/10.1016/S0092-6566(02)00505-6.
• K. Pospiszyl, Psychopatia, Warszawa 2000.
• R. Rogoza, J. Cieciuch, Structural investigation of the short dark triad questionnaire in polish population, “Current Psychology” 2017, https://doi.org/10.1007/s12144-017-9653-1.
• R. Rogoza, J. Cieciuch, Dark Triad traits and their structure: An empirical approach, “Current Psychology” 2018, https://doi.org/10.1007/s12144-018-9834-6.
• T. Rowiński, M. Kowalska-Dąbrowska, W. Strus, J. Cieciuch, I. Czuma, C. Żechowski, K. E. Markon, R. F. Krueger, Pomiar patologicznych cech osobowość według DSM-5: Polska adaptacja Inwentarza Osobowości PID-5. Część I – podstawy teoretyczne, „Psychiatria Polska” 2018a.
• T. Rowiński, M. Kowalska-Dąbrowska, W. Strus, J. Cieciuch, I. Czuma, C. Żechowski, K. E. Markon, R. F. Krueger, Pomiar patologicznych cech osobowości według DSM-5: Polska adaptacja Inwentarza Osobowości PID-5. Część II – wyniki empiryczne, „Psychiatria Polska” 2018b.
• M. E. P. Seligman, E. F. Walker, D. L. Rosenhan, Zaburzenia osobowości, w: Psychopatologia, Poznań 2003, 398-442.
• R. C. Serin, Psychopathy and violence in criminals, „Journal of Interpersonal Violence” 1991, 6(4), 423-431.
• W. Strus, Niedojrzałość emocjonalna i moralna a zaburzenia osobowości, „Studia Psychologica” 2004, 5, 273-292.
• W. Strus, J. Cieciuch, Towards a synthesis of personality, temperament, motivation, emotion and mental health models within the Circumplex of Personality Metatraits, “Journal of Research in Personality” 2017, 66 (2017) 70–95.
• W. Strus, J. Cieciuch, T. Rowiński, Kwestionariusz Portretów, Niepublikowany maszynopis 2014.
• W. Strus, T. Rowiński, J. Cieciuch, M. Kowalska-Dąbrowska, I. Czuma, C. Żechowski, Patologiczna Wielka Piątka: próba zbudowania pomostu pomiędzy psychiatryczną klasyfikacją zaburzeń a cechowym modelem osobowości zdrowej, „Roczniki Psychologiczne” 2017, 20 (2), 429-472.
• K. M. Thomas, M. M. Yalch, R. F. Krueger, A. G. Wright, K. E. Markon, C. J. Hopwood, The convergent structure of DSM-5 personality trait facets and five-factor model trait domains, “Assessment” 2012, 20, 308-311.
• J. I. Warren, S. C. South, M. L. Burnette, A. Rogers, R. Friend, R. Bale, I. V. Patten, Understanding the risk factors for violence and criminality in women: The concurrent validity of the PCL-R and HCR-20, „Internationa Journal of Law and Psychiatry” 2005, 28(3), 269-289.
• L. Wilson, J. D. Miller, A. Zeichner, D. R. Lynam, T. A. Widiger, Anexamination of the Validity of the Elemental Psychopathy Assessment: Relations with Other Psychopathy Measures, Aggression, and Externalizing Behaviors, “Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment” 2010, http://dx.doi.org/10.1007/s10862-010-9213-6.
• World Health Organization, The ICD-10 classification of mental and behavioural disorders: diagnostic criteria for research, Genewa 2008.
• D. B. Wygant, M. Sellbom, C. E. Sleep, T. D. Wall, K. C. Applegate, R. F. Krueger, C. J. Patrick, Examining the DSM–5 Alternative Personality Disorder Model Operationalization of Antisocial Personality Disorder and Psychopathy in a Male Correctional Sample, “Personality Disorders: Theory, Research, and Treatment” 2016 http://dx.doi.org/10.1037/per0000179.