Status czasownikowej formy "kole" we współczesnej polszczyźnie

• Autorzy: Przybyszewski Sebastian , Czerepowicka Monika , Kosek Iwona

Warianty tytułu

EN

Status of the verb form "kole" in contemporary Polish language

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedmiotem zainteresowania w niniejszym artykule jest status ciągu kole we współczesnej polszczyźnie. Tytułowy element jestskładnikiem m.in. frazeologizmów coś kłuje / kole kogoś w zęby, coś kłuje / kole kogoś w oczy. Słownik gramatyczny języka polskiego (sgjp.pl) traktuje kole jako niefleksyjne. Celem analizy jest zweryfikowanie tego twierdzenia. Część pierwsza artykułu to rys historyczny, w drugiej rozważane są współczesne wystąpienia tekstowe i słownikowe opisy interesującego nas elementu. Analiza dowodzi, że kole nie da się traktować współcześnie jako elementu izolowanego. Autorzy artykułu postulują interpretowanie form o temacie kole / kol jako obocznych wobec kłuje / kłuj. Ani w systemie, ani w uzusie nie wykształcił się pełny wzorzec paradygmatu, nie można więc mówić o istnieniu odrębnego leksemu czasownikowego.

EN

The paper is devoted to the analysis of the string kole in contemporary Polish. Among other occurrences, the word is an element of the following phrases: coś kłuje / kole kogoś w zęby (‘sth isnot to sb’s taste’, lit. sth stings sb’s teeth), coś kłuje / kole kogoś w oczy (‘sth irritates sb’, lit.sth stings sb’s eyes). In the "Grammatical Dictionary of Polish Language" (sgjp.pl), kole is treated as non-inflected, isolated form that appears solely in the proverbial phrase prawda w oczy kole (‘the truth hurts’, lit. the truth stings eyes). Verification of this claim is the aim of the paper. In the first part of the article, historical outline of the analysed item is presented and in the second part, contemporary usages found in corpora and dictionaries are scrutinized. The analysis proves that there are more verbal forms based on the same stem as kole in contemporary Polish, in both phraseological and non-phraseological contexts. Thus, it should not be treated as an isolateditem. The authors suggest that forms of the type kole / kol should be treated as variants of the type kłuje / kłuj. Neither in the system of language, nor in the language usage, one can find sufficient evidence for a full paradigm alternative to contemporary prevailing type kłuje / kłuj, therefore one cannot assume existence of a distinct verbal lexeme.

Słowa kluczowe

PL

współczesna polszczyzna; czasownik; paradygmat; frazeologia; jednostki niefleksyjne

EN

contemporary Polish; verb; paradigm; phraseology; non-inflected items

• Wydawca: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Czasopismo: Język Polski
• Rocznik: 2018
• Tom: 98
• Numer: 4
• Strony: 5-14

Twórcy

autor

Przybyszewski Sebastian

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie,

autor

Czerepowicka Monika

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie,

autor

Kosek Iwona

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie,

Identyfikatory

DOI

10.31286/JP.98.4.1