Oboczność -a/-u w D.lp. a dwurodzajowość M2/M3 – antysystemowe „skrzyżowanie”

• Autorzy: Wojdak Piotr

Warianty tytułu

EN

The -a/-u variance in GEN sing. and the M2/M3 double gender – an anti-systemic “cross”

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule zwrócono uwagę na współwystępowanie dwóch nieregularnych czy mniej systemowych zjawisk dotyczących rzeczowników rodzaju męskiego: wymienności końcówek –a i –u w D.lp. i dwurodzajowości typu M2/M3 (morfosyntaktycznej oboczności B.lp.). Przypomniano ogólną charakterystykę szeroko pojętej oboczności –a/-u oraz przedstawiono specyfikę dwurodzajowości M2/M3 (na tle istoty kategorii rodzaju i fenomenu wielorodzajowości). W bogatej literaturze poświęconej dopełniaczowi problem dwurodzajowości nie jest obecny. Dyskusyjne wydaje się tam opisywanie zasad repartycji obu konkurencyjnych końcówek w ramach horyzontu semantycznego (nieżywotność), a nie gramatycznego (klasa rodzajowa M3), choć trzeba przyznać, że to właśnie dwurodzajowość przemawia przeciwko temu drugiemu podejściu. Podjęta problematyka będzie kontynuowana przez autora w dwóch kolejnych artykułach na łamach „Języka Polskiego”: 1) Oboczność -a/-u w D.lp. a dwurodzajowość m2/m3 w świetle badań korpusowych „sterowanych” słownikami; 2) Dwurodzajowe jednostki rzeczownikowe m2/m3 z obocznością -a/-u w D.lp. Modelowanie relacji między końcówkami a alternantami rodzajowymi na podstawie frekwencji.

EN

The article draws attention to the co-occurrence of two irregular, or less systemic phenomena affecting masculine nouns: the interchangeability of the -a and -u endings in gen sing. and the M2/M3 double gender (the morphosyntactic variance in acc sing.). It presents a general description of the broadly understood -a/-u variance and the specific characteristics of the M2/M3 double gender (against the background of the category of gender and the phenomenon of gender multiplicity). In the extensive literature devoted to the genitive case, the problem of double gender is not present. It seems arguable to describe the distribution rules for both competing endings within the semantic horizon (inanimacy) rather than within the grammatical one (generic class M3), although it must be admitted that it is the double gender that speaks against the latter approach. The issues raised will be continued by the author in two successive articles in Język Polski: 1) The -a/-u variance in gen sing. and the M2/M3 double gender in the light of dictionary-driven corpus studies; 2) M2/M3 double gender noun units with the -a/-u variance in gen sing. A frequency-based modelling of the relation between endings and gender alternates.

Słowa kluczowe

PL

rzeczownik; rodzaj męski; dwurodzajowość; końcówka fleksyjna; dopełniacz liczby pojedynczej; wariantywność

EN

noun; masculine gender; double gender; inflectional ending; singular genitive; variance

• Wydawca: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Czasopismo: Język Polski
• Rocznik: 2020
• Tom: 100
• Numer: 1
• Strony: 47-56

Daty

wydano

2020

Twórcy

autor

Wojdak Piotr

• Uniwersytet Szczeciński,