Sprawa podpisania traktatu pokojowego z Niemcami w polityce państwa polskiego w latach 1945-1990

• Autorzy: Wanda Jarząbek

Abstrakty

PL

Antagonizm między członkami koalicji antyhitlerowskiej uniemożliwił wypracowanie i podpisanie traktatu pokojowego z Niemcami. Nie podpisano go także po zjednoczeniu Niemiec w 1990 r. Celem niniejszego artykułu jest zarysowanie zmieniającego się podejścia władz do formalnego zamknięcia stanu wojny z Niemcami. Polska była żywotnie zainteresowana warunkami przyszłego traktatu pokojowego z Niemcami. Mimo iż w okresie powojennym pole manewru władz PRL było ograniczone, powstawały koncepcje traktatu uwzględniające przynajmniej część problemów ważnych dla Polski. Można też wskazać na podjęcie przez władze PRL prób pośredniego rozwiązania braku traktatu pokojowego, zarówno w stosunkach dwustronnych z RFN, jak i na forum międzynarodowym. Jednym z najważniejszych problemów wymagających uregulowania była oczywiście kwestia formalnego, wiążącego z punktu widzenia prawa międzynarodowego przesądzenia kształtu granicy polsko-niemieckiej. Zastanawiano się też nad innymi zagadnieniami w zależności od potrzeby. Tuż po wojnie m.in. nad kształtem ustrojowym Niemiec, formami reedukacji narodu niemieckiego, formami ukarania zbrodniarzy wojennych oraz zadośćuczynienia ofiarom III Rzeszy, w tym oczywiście Polsce i jej obywatelom; później ważnym problemem było poszukiwanie możliwości formalnego zamknięcia kwestii otwartych w sytuacji zimnowojennej konfrontacji, istnienia dwóch organizmów państwowych na terenie Niemiec oraz braku samodzielności politycznej państwa polskiego. Od 1989 r. Warszawa mogła realizować swoją politykę niezależnie od Moskwy. Problem braku traktatu pokojowego powrócił do rozważań w okresie jednoczenia się dwóch państw niemieckich, aczkolwiek wówczas ani jednoczące się Niemcy, ani ich sojusznicy nie byli tym zainteresowani. Analiza prace nad traktatem pokojowym z Niemcami daje podstawy do rozważań na temat statusu Polski na arenie międzynarodowej, pokazuje sposobu postrzegania interesu państwowego przez jej władze (z uwzględnieniem dokonujących się zmian politycznych), odzwierciedla zmiany w sytuacji międzynarodowej.

Słowa kluczowe

PL

stosunki polsko-niemieckie; polityka zagraniczna PRL; traktat pokojowy

• Wydawca: Zielona Góra University Press
• Czasopismo: Studia Zachodnie
• Rocznik: 2016
• Tom: 18
• Strony: 271-290

Twórcy

autor

Wanda Jarząbek

• PAN