Wybrane zagadnienia psychologizmu lingwistycznego Jana Baudouina de Courtenay i Karola Appla. Próba porównania.

• Autorzy: Kowalski Mateusz

Warianty tytułu

EN

A comparative study of selected issues in Jan Baudouin de Courtenay’s and Karol Appel’s theories of linguistic psychologism

Abstrakty

PL

Artykuł jest próbą porównania wybranych zagadnień ontologicznych, teoriopoznawczych i metodologicznych dwóch teorii naukowych, Jana Baudouina de Courtenay oraz Karola Appla, uznawanych za reprezentatywne dla tzw. psychologizmu lingwistycznego. Koncepcje te zostały objaśnione na tle założeń filozoficznych W. von Humboldta, F. le Dantec’a oraz H. Vaihingera, które stały się bezpośrednią inspiracją dla polskich uczonych. Autor, obok szeregu podobieństw, wykazuje wiele istotnych różnic dotyczących rozumienia relacji podmiot poznający – przedmiot poznania, pojęcia rzeczywistości, kryteriów prawdziwości, które skłaniają do pytania o możliwość zdefiniowania psychologizmu jako paradygmatu naukowego.

EN

A comparative study of selected issues in Jan Baudouin de Courtenay’s and Karol Appel’s theories of linguistic psychologism. Summary: This paper is an attempt to compare selected ontological, epistemological and methodological issues present in Jan Baudouin de Courtenay’s and Karol Appel’s scientific theories, which are considered representative of the so-called linguistic psychologism. These concepts are explained in light of the philosophical assumptions of W. von Humboldt, F. le Dantec and H. Vaihinger, which served as a direct inspiration for Polish scholars. Apart from pointing to a number of similarities, the author also enumerates and discusses significant differences in the understanding of the relationship between the subject and the object of cognition, the notion of reality, and the criteria of truth which prompt the question of the possibility of defining psychologism as a scientific paradigm. Keywords: language, individual, psyche, psychologism, reality, cognition, experience, constructivism, fiction

Słowa kluczowe

PL

język,; indywiduum,; psychika,; psychologizm,; rzeczywistość,; poznanie,; doświadczenie,; konstruktywizm,; fikcja

EN

language,; individual,; psyche,; psychologism,; reality,; cognition,; experience,; constructivism,; fiction

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Językoznawcze; UNIVERSITAS Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych; Wydawnictwo LEXIS
• Czasopismo: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
• Rocznik: 2020
• Tom: 76
• Strony: 293-306

Twórcy

autor

Kowalski Mateusz

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Bibliografia

• 1. Appel Karol (1908): Język i społeczeństwo. Lingwistyka i socjologia. – Warszawa: Zakłady drukarskie H. Oberfelda.
• 2. Appel Karol (1909): O istocie zjawisk językowych. – Warszawa: Drukarnia K. Kowalewskiego.
• 3. Appel Karol (1913): Stanowisko językoznawstwa pośród innych nauk. – Warszawa: Drukarnia Naukowa.
• 4. Baudouin de Courtenay Jan (1974): O zadaniach językoznawstwa. – [w:] Jan Baudouin de Courtenay: Dzieła wybrane, t. I. – Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 24–49.
• 5. Baudouin de Courtenay Jan (1990a): Język i języki. – [w:] Jan Baudouin de Courtenay: Dzieła wybrane, t. IV. – Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 332–354.
• 6. Baudouin de Courtenay Jan (1990b): O prawach głosowych. – [w:] Jan Baudouin de Courtenay: Dzieła wybrane, t. IV. – Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 410–471.
• 7. Baudouin de Courtenay Jan (2016): Niektóre uwagi o językoznawstwie i języku. – [w:] Jan Baudouin de Courtenay: Teksty mniej znane, Seria: Biblioteka Lingvariów, Tom 21, red. M. Skarżyński. – Kraków, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, 105–134.
• 8. Doroszewski Witold (1973): O funkcji poznawczo-społecznej języka. – Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
• 9. Janaszczyk Agata (2010): Na granicy neokantyzmu. O filozofii Hansa Vaihingera. – Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
• 10. Judycki Stanisław (2001): Idealizm i antyrealizm. – [w:] Urszula Żegleń (red.): Pragmatyzm i filozofia Hilarego Putnama. – Toruń: Wydawnictwo UMK, 117–128.
• 11. Kowalski Mateusz (2016): Język i Czas. Studium myśli naukowej Jana Baudouina de Courtenay i Ferdinanda de Saussure’a. – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
• 12. Polański Kazimierz, red. (1999): Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. – Wrocław: Ossolineum. Vaihinger Hans (1908): Prawo rozwoju wyobrażeń o rzeczywistości. – Warszawa: Wydawnictwo „Przeglądu Filozoficznego”.
• 13. Wendland Michał (2011): Konstruktywizm komunikacyjny. – Poznań: Wydawnictwo Naukowe IF UAM.