Agon i higiena. Nieposłuszeństwo obywatelskie a sfera publiczna

• Autorzy: Rakusa-Suszczewski Mikołaj

Warianty tytułu

EN

Agon and hygiene: civil disobedience and the public sphere

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

„Odwaga cywilna” tak jak „nieposłuszeństwo obywatelskie” jest formą aktywnego upominania się o określone zasady: porządek obyczajów, uczciwą władzę i poszanowanie prawa. Obie postawy cechują nie tylko nonkonformizm i sprzeciw, lecz także chęć obrony jakiegoś lepszego, uczciwszego czy piękniejszego świata. Obie znoszą podział między „dobrym człowiekiem” a „dobrym obywatelem”. Ponieważ każda z nich zawiera w sobie równorzędne elementy społecznie zaangażowanej niezgody i troski, ich wyjaśnienie wymaga wyraźnie zdefiniowanej koncepcji sfery publicznej. Stawiamy tezę, że jest to w istocie konieczne, aby uznać społeczną i etyczną doniosłość i sens każdej z tych postaw. Żeby zilustrować, na czym może polegać taka interpretacja, odniesiemy się do dwóch odmiennych koncepcji sfery publicznej: pluralistyczno-agonicznej Hannah Arendt i ceremonialno-higienicznej Helmutha Plessnera.

EN

The main thesis of this article is that related concepts and attitudes of „civil disobedience” and „civil courage” are comprehensible only through the idea of public sphere. To illustrate this rule, we describe two utterly different views of the public sphere: as a space of Agon and rivalry (Arendt), where disobedience and courage regenerates a motionless political process, as well as an environment of hygiene and correctness, where acquiescence to these attitudes is at least limited (Plessner). This rule applies to all interpretations of this issue, as illustrated by an example of John Rawls. In other words, whenever the aforementioned issues appear, the problem of the public sphere occurs as well. Secondly, the idea of what it is sends us back to the sources of the Self. What might seem to be a problem of social ethics turns out to be more a subject of political philosophy and anthropology. Finally, we believe that this rule might be applied as well to social movements that frequently initiate activities of a civil disobedience. Their functions and role is closely linked to the idea of the public sphere.

Słowa kluczowe

PL

Hannah Arendt; Helmuth Plessner; agon; higiena; nieposłuszeństwo obywatelskie; odwaga cywilna; radykalizm; ruchy społeczne; sfera publiczna

EN

civil disobedience; civil courage; public sphere; self; Hannah Arendt; Helmuth Plessner; social movements

• Wydawca: Instytut Socjologii UW
• Czasopismo: Stan Rzeczy
• Rocznik: 2015
• Numer: 2(9)
• Strony: 65-84

Twórcy

autor

Rakusa-Suszczewski Mikołaj

• Centrum Europejskie UW

Bibliografia

• Arendt H. 1998. O przemocy; Nieposłuszeństwo obywatelskie, tłum. A. Łagocka; W. Madej, Wydawnictwo Aletheia.
• Arendt H. 2005. Wprowadzenie w politykę, [w:] tejże, Polityka jako obietnica, tłum. W. Madej, M. Godyń, Prószyński i S-ka.
• Arendt H. 2008. Wykłady o filozofii politycznej Kanta, tłum. M. Moskalewicz, „Kronos”, nr 4.
• Arendt H. 2011a. Koncepcja historii: starożytna i nowożytna, [w:] Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, tłum. W. Madej, M. Godyń, Wydawnictwo Aletheia.
• Arendt H. 2011b. Co to jest wolność, [w:] Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, tłum. W. Madej, M. Godyń, Wydawnictwo Aletheia.
• Bedau H.A. 1961. On Civil Disobedience, „The Journal of Philosophy”, 58, s. 653–664.
• Brownlee K. 2012. Conscience and Conviction. The Case for Civil Disobedience, Oxford University Press.
• Dworkin R. 1998. Biorąc prawa poważnie, tłum. T. Kowalski, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kaczmarczyk M. 2010. Nieposłuszeństwo obywatelskie a pojęcie prawa, Oficyna Naukowa.
• Lethen H. 2002. Cool Conduct. The Culture of Distance in Weimar Germany, University of California Press.
• Manent P. 2001. Cours familier de philosophie politique, Fayard.
• Plessner H. 1994. Władza a natura ludzka. Esej o antropologii światopoglądu historycznego, tłum. E. Paczkowska-Łagowska, PWN.
• Plessner H. 2008. Granice wspólnoty. Krytyka radykalizmu społecznego, tłum. J. Merecki, Oficyna Naukowa.
• Rakusa-Suszczewski M. 2013a. The impossibility of multiculturalism. Modernity and politics, „Yearbook of Polish European Studies”, nr 16, s. 247–264.
• Rakusa-Suszczewski M. 2013b. Radykalizm, podmiotowość i sfera publiczna w refleksji Helmutha Plessnera, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, nr 47, s. 17–38.
• Rawls J. 1994. Teoria sprawiedliwości, tłum. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sunstein C.R. 2006. Sprzeciw w ż yciu społeczeństw, tłum. J.S. Kugler, Wydawnictwo Sejmowe.
• Szutta A. 2011. Obywatelskie nieposłuszeństwo. Próba określenia pojęcia, Wydawnictwo Naukowe Semper.