Turystyka miejska jako źródło protestów społecznych: przykłady Wenecji i Barcelony

• Autorzy: Kowalczyk-Anioł Joanna , Zmyślony Piotr
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wzrost znaczenia turystyki miejskiej jako siły zmieniającej miasta staje się źródłem konfliktów, szczególnie w miastach cennych pod względem kulturowym. Emanacją tych zmian są obserwowane w ostatnich latach w wielu miastach przybierające różne formy protesty mieszkańców przeciw niekontrolowanemu rozwojowi turystyki masowej. Celem artykułu jest wyjaśnienie głównych przyczyn oraz identyfikacja sposobów (w rozumieniu strategii i taktyk) oraz form protestów miejskich skierowanych przeciw rozwojowi turystyki. Badania oparto o metodę studium przypadku protestów antyturystycznych odbywających się w dwóch miasta europejskich: Wenecji i Barcelonie. Badania przeprowadzono na źródłach wtórnych, zastosowano metodę opisową oraz fotograficzną. Sformułowane na tej podstawie wnioski dotyczą zmiany znaczenia turystyki jako współczesnej funkcji miejskiej oraz jako czynnika aktywizacji społecznej.

Słowa kluczowe

PL

turystyka miejska; protest miejski; konflikty społeczne; ruchy miejskie; Wenecja; Barcelona

• Wydawca: KulTour.pl - Organizator Turystyki Kulturowej i Edukacyjnej, Poznań, Polska
• Czasopismo: Turystyka Kulturowa
• Rocznik: 2017
• Numer: 2
• Strony: 7-36

Daty

wydano

2017-04-15

Twórcy

autor

Kowalczyk-Anioł Joanna

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Instytut Geografii Miast i Turyzmu

autor

Zmyślony Piotr

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Wydział Gospodarki Międzynarodowej, Katedra Turystyki

Bibliografia

• Alejziak W., 2008, Wielkie wydarzenia sportowe jako czynnik walki konkurencyjnej na globalnym rynku turystycznym, [w:] G. Gołembski, Turystyka jako czynnik wzrostu konkurencyjności regionów w dobie globalizacji, Wyd. AE Poznań, Poznań, s. 52-66
• Ap J., Crompton J., 1993, Residents' strategies for responding to tourism impacts, “Journal of Travel Research” vol. 32(1), s. 47-50
• Arias–Sans A., Russo A.P., 2017, The right to Gaudi: what can we learn from communing of Park Güell, Barcelona?, [in:] C. Colomb, J. Novy (eds), Protest and resistance in the tourist city, Routledge, London, s. 247-263
• Canestrelli E., Costa P., 1991, Tourist carrying capacity: A fuzzy approach, “Annals of Tourism Research”, vol. 18(2), 295-311
• Castells M., 1983, The city and the grassroots: a cross-cultural theory of urban social movements, University of California Press, Berkeley
• Castells M., 2008, Społeczeństwo sieci, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa
• Castells M., 2010, Globalisation, networking, urbanisation: Reflections on the spatial dynamics of the information age, „Urban Studies”, vol. 47(13), s. 2737-2745
• Colomb C., Novy J. (eds), 2017, Protest and resistance in the tourist city, Routledge, London
• Comune di Venezia, 2015, Annuario del turismo 2014, Assessorato al Turismo del Comune di Venezia, http://www.comune.venezia.it/archivio/53175 [15.02.2017]
• Doxey G.V., 1975, A causation theory of visitor resident irritants: Methodology and research inferences, The Impact of Tourism, Sixth Annual Conference Proceedings of the Travel Research Association, San Diego, TTRA, s. 195-198
• El Plan Especial Urbanístico de Alojamiento Turístico (PEUAT), Barcelona, http://ajuntament.barcelona.cat/pla-allotjaments-turistics/es/ [15.02.2017]
• Fang B., Ye Q., Law R., 2016, Effect of sharing economy on tourism industry employment, “Annals of Tourism Research”, vol. 57, s. 264-267
• Füller H., Michel B., 2014, ‘Stop being a tourist!’ New dynamics of urban tourism in Berlin-Kreuzberg. “Journal for Urban and Regional Research”, vol. 38(4), s. 1304–1318
• Gaweł Ł., 2013, Rozwój turystyki a polityka zrównoważonego rozwoju miast historycznych (na przykładzie Krakowa), „Turystyka Kulturowa”, 10, s. 39-52
• Goffman E., 1981, Człowiek w teatrze życia codziennego, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa
• Grzeszczak J., 2010, Gentryfikacja osadnictwa: charakterystyka, rozwój koncepcji badawczej i przegląd wyjaśnień, Monografie, Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, Warszawa
• Harvey, D., 2012, Bunt miast: Prawo do miasta i miejska rewolucja (przeł. A. Kowalczyk, W. Marzec), Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa
• ICOMOS, 2015, Report of the joint World Heritage Centre/ICOMOS/Ramsar Reactive Monitoring mission to the property of Venice and its Lagoon (Italy), Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków, Wenecja, 13-18 października 2015, http://whc.unesco.org/en/documents/142101 [15.02.2017]
• Jędrzejczyk I., 2000, Nowoczesny biznes turystyczny. Ekostrategie w zarządzaniu firmą, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Jurowski C., Uysal M., Williams D. R., 1997, A theoretical analysis of host community resident reactions to tourism, “Journal of Travel Research”, vol. 36(2), s. 3-11
• Kotus J., 2015, Turyści w strukturze miast: obraz konfliktu czy koegzystencji? - rozważania na podstawie city users w dwóch miastach, „Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna”, 31, s. 33-46
• Kowalczyk-Anioł J., 2015, Syndrom wenecki. Dysfunkcje współczesnej turystyki w miastach cennych kulturowo, [w:] M. Durydiwka, K. Duda-Gromada (red.), Przestrzeń w turystyce. Znaczenie i wykorzystanie, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa, s. 451-464
• Kowalczyk-Anioł J., Włodarczyk B., 2017, Przestrzeń turystyczna przestrzenią konfliktu (w druku)
• Kowalewski, M., 2012, Miasto jako arena protestów, „Konteksty Społeczne” 1.1, (2012): s. 18-24
• Kowalewski M., 2016, Protest miejski. Przestrzenie, tożsamości i praktyki niezadowolonych obywateli miast, Kraków
• Lankford S. V., Howard D. R., 1994, Developing a tourism impact attitude scale, “Annals of Tourism Research”, vol. 21(1), s. 121-139
• Liszewski S., Baczwarow M., 1998, Istota i właściwości przestrzeni rekreacyjno-turystycznej, „Turyzm”, t. 8, z. 1, s. 39-67
• Majchrzak K., 2016, Ekonomia dzielenia się i jej przejawy w turystyce, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego – Ekonomiczne Problemy Turystyki”, nr 1(33), s. 21-30
• Manente M., 2015, Tourism in Venice: data, critical aspects, externalities. A sustainable or unsustainable beauty?, prezentacja wygłoszona 11 czerwca 2015 roku w Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu (materiał niepublikowany), Poznań
• Massiani J., Santoro G., 2012, The relevance of the concept of capacity for the management of a tourist destination: Theory and application to tourism management in Venice, „Rivista Italiana di Economia Demografia e Statistica”, Volume LXVI(2), Aprile-Giugno 2012, s. 141-156
• Mayer M., 2012, The “right to the city” in urban social movements, [in:] N. Brenner, P. Marcuse, M. Mayer (eds.), Cities for people, not for profit: critical urban theory and the right to the city, Routledge, London, 63-85
• Meyer B., 2008, Kształtowanie układów przestrzenno-funkcjonalnych przez turystykę, WNUS, Szczecin
• Michelson P. E., 2006, Mythical Venice(s), A paper presented at the NEH Institute conference on Venice, the Jews, and Italian Culture, Venice, Italy, July20, 2006, http://humweb.ucsc.edu/vja/2006/private/media/text/conference/MythicalVenice(s).PM.pdf [15.02.2016]
• Mika M., 2007, Przemiany pod wpływem turystyki na obszarach recepcji turystycznej, [w:] W. Kurek (red.), Turystyka, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, s. 435-536
• Mikos von Rohrscheidt A., 2010, Turystyka kulturowa: fenomen, potencjał, perspektywy, wydanie II, Wyd. Kultour.pl, Poznań
• Mikos von Rohrscheidt A., 2017, Zarys problematyki zarządzania w turystyce kulturowej, „Turystyka Kulturowa”, nr 1/2017, s. 8-55
• Montanari A., Muscara C., 1995, Evaluating tourist flows in historic cities: the case of Venice, „Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie”, vol. 86(1), s. 80-87
• Novy J, Colomb C., 2017, Urban tourism and its discontents: an introduction, [in:] Colomb C., Novy J. (eds), Protest and resistance in the tourist city, Routledge, London, s. 1-30
• Palej A., 2012, Wenecja – miasto dobre nie tylko dla dzieci, „Architektura – Czasopismo techniczne”, z. 13, rok 109, nr 4-A/2012, s. 91-102
• Richards G., 2014, The naked tourist: revealing tensions in the Barcelona Model, http://www.academia.edu/8387106/The_naked_tourist_revealing_tensions_in_the_Barcelona_Model [20.02.2017]
• Russo A.P., 2002, The „Vicious Circle” of Tourism Development in Heritage Cities, “Annals of Tourism Research”, vol. 29(1), p.165-182
• Russo A.P., 2006, A Re-foundation of the TALC for Heritage Cities, [in:] R. W. Butler (red.), The Tourism Area Life Cycle vol. 1: Aplications and Modifications, Channel View Publications, Clevedon, s. 139-161
• Russo A.P., Scarnato A., 2016, Barcelona In Common: Reclaiming The Right To The Tourist City, http://www.academia.edu/30959667/BARCELONA_IN_COMMON_RECLAIMING_THE_RIGHT_TO_THE_TOURIST_CITY [26.02.2017]
• Sans A.A., Quaglieri Dominguez, A., 2016, Unravelling Airbnb: Urban perspectives from Barcelona, [in:] A.P. Russo, G. Richards (eds), Reinventing the Local in Tourism: Producing, Consuming and Negotiating Place, Channel View Publications, Bristol, 209-228
• Sassen S., 2007, Globalizacja. Eseje o nowej mobilności ludzi i pieniędzy, Wyd. UJ, Kraków
• Silverman D, 2009, Prowadzenie badań jakościowych, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa
• Sharpley R., 2014, Host perceptions of tourism: A review of the research, “Tourism Management”, vol. 42, s. 37-49
• Short J., 1996, The urban order: An introduction to cities, culture, and power, Blackwell, Oxford
• Słownik Języka Polskiego, 1996, PWN, Warszawa
• Stasiak A., 2015, Turystyka kontrowersyjna jako emanacja gospodarki doświadczeń, [w:] G. Godlewski, M. Zalech (red.), Turystyka kontrowersyjna na współczesnym rynku podróży – formy, uwarunkowania, skutki, AWF Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Filia w Białej Podlaskiej, Biała Podlaska, s. 53-69
• Stors N., Kagermeier A., 2017, The sharing economy and its role in metropolitan tourism, [in:] M. Gavari-Barbas, S. Guinand, Tourism & Gentrification in contemporary metropolises, Routledge, London, s. 221-248
• Szmatuła P., Zmyślony P. 2013, Czy kultura sprzedaje turystykę? Znaczenie walorów turystycznych w promocji sprzedaży usług turystycznych w mieście na przykładzie akcji „Poznań za pół ceny!”, „Turystyka kulturowa”, nr 1/2013, s. 5-43
• Tattara G., 2013, É solo la punta dell’iceberg! Costi e ricavi del crocierismo a Venezia, „Note di Lavoro” No. 02/NL/2013, Dipartimento di Economia, Università Ca’ Foscari Venezia, http://www.unive.it/media/allegato/DIP/Economia/Note-di-lavoro-economia/nl_2013/NL_DSE_tattara_02_13.pdf [15.02.2013]
• Tendera, M., 2013, Rytuał protestu jako czynnik zmiany społecznej, „Konteksty Społeczne”, tom I(1), s. 6-17
• Tendera M., 2014, Protest społeczny–struktura zgromadzenia, „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 1(19), s. 73-87
• Tilly Ch., 1978, From mobilization to revolution, McGraw-Hill, New York
• Touraine A., 2010, Samotworzenie się społeczeństwa, Wyd. Nomos, Kraków
• Tucki A., Skowronek E., 2015, Nastawienie lokalnej społeczności do rozwoju turystyki. Aspekty teoretyczne i metodologiczne, [w:] M. Durydiwka, K. Duda-Gromada (red.), Przestrzeń w turystyce. Znaczenie i wykorzystanie, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa, s. 39-52
• Uysal M., Perdue R., Sirgy J. (eds), 2012, Handbook of tourism and quality-of-life research: Enhancing the lives of tourists and residents of host communities, Springer Netherlands. Dordrecht
• Vargas-Sánchez A., Porras-Bueno N., De Los Ángeles Plaza-Mejía M., 2011, Explaining residents’ attitudes to tourism: Is a universal model possible?, “Annals of Tourism Research”, vol. 38(2), s. 460-480
• van der Borg J., 1991, Tourism and Urban Development, Thesis Publishing, Amsterdam
• Vianello M., 2016, The No Grandi Navi campaign: Protests against cruise tourism in Venice, [in:] C. Colomb, J. Novy (Eds), Protest and resistance in the tourist city, Routledge, London, s. 171-190
• Williams A.M, Baláž V., 2009, Low-Cost Carriers, Economies of Flows and Regional Externalities, „Regional Studies”, vol. 43, s. 677-691
• Włodarczyk B., 2009, Przestrzeń turystyczna. Istota, koncepcje, determinanty rozwoju, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łodź
• Wójtowicz B.E., 2016, Międzynarodowe uwarunkowania negatywnych konsekwencji ruchu turystycznego w Krakowie, „Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego” nr 30(4), s. 174-186
• Yang J., Ryan Ch., Zhang L., 2013, Social conflict in communities impacted by tourism, “Tourism Management”, vol. 35, p. 82-93
• Yin R.K., 2003, Case Study Research: Design and Methods, Sage, Thousand Oaks
• Zmyślony P., 2009, Ekonomiczne aspekty kształtowania turystyki kulturowej, [w:] K. Buczkowska, A. Mikos von Rohrscheidt (red.), Współczesne formy turystyki kulturowej, AWF w Poznaniu, s. 451-467
• Zmyślony P., 2011, Globalization, Tourism and Cities: Pros and Cons, “Folia Turistica”, t. 25(1), s. 299-312
• Zmyślony P., 2015, Funkcja turystyczna w procesie internacjonalizacji miast, Proksenia, Poznań-Kraków
• Chibás E. (reż.), 2014, Bye Bye Barcelona, film dokumentalny, https://www.youtube.com/watch?v=kdXcFChRpmI [25.11.2014]
• Pichler A. (reż.), 2012, Das Venedig Prinzip (pol. Syndrom wenecki), film dokumentalny, Filmtank, Golden Girls Filmproduktion, Miramonte Film, Österreichischer Rundfunk (ORF)
• AFP News, 2017, Airbnb imposes limits on rentals in Barcelona, „Yahoo News”, https://sg.news.yahoo.com/airbnb-imposes-limits-rentals-barcelona-165111406.html [7.02.2017]
• Badcock J., 2015, Incoming Barcelona mayor wants to introduce tourist cap, „The Telegraph”, http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/spain/11643802/Incoming-Barcelona-mayor-wants-to-introduce-tourist-cap.html [1.06.2015]
• Bauer C., 2012, Anti-Cruise Ship Demonstration in Venice - September 16, 2012, „Venetian Cat – Venice Blog”, https://venetiancat.blogspot.com/2012/09/anti-cruise-ship-demonstration-in.html [19.09.2012]
• Burgen S., 2015, Will the citizens of Barcelona revolt against soaring tourist numbers?, “The Guardian”, https://www.theguardian.com/travel/2015/jun/28/will-people-barcelona-revolt-against-soaring-tourist-numbers [28.06.2015]
• Burgen S., 2017a, Barcelona cracks down on tourist numbers with accommodation law, “The Guardian”, https://www.theguardian.com/world/2017/jan/27/barcelona-cracks-down-on-tourist-numbers-with-accommodation-law [27.01.2017]
• Burgen S., 2017b, Barcelona marches to curb negative effects of tourism boom, “The Guardian”, https://www.theguardian.com/world/2017/jan/29/barcelona-residents-protest-high-rents-fuelled-by-tourism, [29.01. 2017]
• Colau A., 2014, Mass tourism can kill a city – just ask Barcelona’s residents, “The Guardian”, https://www.theguardian.com/commentisfree/2014/sep/02/mass-tourism-kill-city-barcelona [2.09.2014]
• Deckstein D., 2016, The new breed of tourist that has become a world menace, „Financial Review”, http://www.afr.com/lifestyle/the-new-breed-of-tourist-that-has-become-a-world-menace-20160808-gqnhuh#ixzz4c6X3e8mJ [13.08.2016]
• Devaney, B.M., 2015, This is why Amsterdam, Barcelona and Venice are all trying to clamp down on tourists, „CityMetric”, http://www.citymetric.com/business/why-amsterdam-barcelona-and-venice-are-all-trying-clamp-down-tourists-1617 [23.11.2015]
• Edwards S., 2015, Pissed-Off Barcelona Residents Are Fighting Back Against Drunk, Naked Tourists, “Vice”, https://www.vice.com/en_us/article/barcelona-tourism-backlash-822 [10.06.2015]
• Giliberto J, 2016, Green light given to project for a new terminal in Venice for large cruise ships, „Italy Europe 24”, http://www.italy24.ilsole24ore.com/art/business-and-economy/2016-12-06/green-light-for-duferco-project-for-large-ships-venice--103435.php?uuid=ADsVCU8B [10.12.2016]
• Giliberto J., 2017, Venice cruise ships to finally get their own docks, away from city, „Italy Europe 24”, http://www.italy24.ilsole24ore.com/art/business-and-economy/2017-03-09/venezia-progetto-grandi-navi-133600.php?uuid=AETEPuk [10.03.2017]
• Hancox D., 2016, Is this the world’s most radical mayor?, „The Guardian”, https://www.theguardian.com/world/2016/may/26/ada-colau-barcelona-most-radical-mayor-in-the-world [26.05.2016]
• Kington T., 2012, Venice cruise liner row escalates, „The Guardian”, https://www.theguardian.com/world/2012/oct/29/venice-cruise-liner-row-escalates [29.10.2012]
• Leocha C., 2016, Is the sharing economy saving Venice?, „Travelers United”, https://travelersunited.org/policy/sharing-economy-saving-venice/ [21.04.2016]
• McKenna J., Outcry over plan to charge Venice day trippers, „The Telegraph”, http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/italy/11032231/Outcry-over-plan-to-charge-Venice-day-trippers.html [13.08.2017]
• Mount I., 2015a, Barcelona: A victim of its own tourism success?, „Fortune”, http://fortune.com/2015/03/30/barcelona-tourism/ [30.03.2015]
• Mount I., 2015b, Besieged by tourists, Barcelona rolls up the welcome mat, „Financial Times”, https://www.ft.com/content/129dae26-3690-11e5-bdbb-35e55cbae175 [7.08.2015]
• Plush H., 2016, Venice 'considering cap on tourist numbers' to stop overcrowding, „The Telegraph”, http://www.telegraph.co.uk/travel/destinations/europe/italy/veneto/venice/articles/venice-considers-capping-tourist-numbers-to-stop-overcrowding/ [3.11.2016]
• Sputnik 2016, Rage Against Tourism as Local Protesters Block Cruise Ships in Venice, 2016, „Sputnik International”, http://sptnkne.ws/cq3A [26.09.2016]
• Robinson M., 2013, Why Venice Residents Say “No” to Big Ships in The Lagoon, http://myrarobinson.info/venice/why-venice-residents-say-no-to-big-ships-in-the-lagoon [10.06.2013]
• Ross W., 2015, The death of Venice: Corrupt officials, mass tourism and soaring property prices have stifled life in the city, „Independent”, http://www.independent.co.uk/news/world/europe/the-death-of-venice-corrupt-officials-mass-tourism-and-soaring-property-prices-have-stifled-life-in-10251434.html [14.05.2015]
• Sampson H., 2016, Royal Caribbean Became the World’s Largest Cruise Line and Pretty Much No One Noticed, „Skift”, https://skift.com/2016/05/23/royal-caribbean-became-the-worlds-largest-cruise-line-and-pretty-much-no-one-noticed/ [23.05.2016]
• Sampson H., 2017, Royal Caribbean Is Building the Latest World’s Largest Cruise Ship, „Skift”, https://skift.com/2017/03/09/royal-caribbean-is-building-the-latest-worlds-largest-cruise-ship/ [9.03.2017]
• Somers Cocks A., 2010, Tourists to contribute to cost of Venice, „The Art Newspaper”, http://www.theartnewspaper.com/articles/Tourists-to-contribute-to-cost-of-Venice/21786 [18.11.2010]
• Somers Cocks A., 2016, How Italy stopped Venice being put on Unesco’s Heritage In Danger list, „The Art Newspaper”, http://theartnewspaper.com/news/conservation/how-italy-stopped-venice-being-put-on-unesco-s-heritage-in-danger-list/ [31.08.2016]
• Somerville H., 2017, Airbnb Wants to Improve Ties With Hosts for More Effective Advocacy, “Skift”, https://skift.com/2017/03/08/airbnb-wants-to-improve-ties-with-hosts-for-more-effective-advocacy [8.03.2017]
• Squires N., 2015, Venice rips off tourists, says complaint taken to EU, „The Telegraph”, http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/italy/11592890/Venice-rips-off-tourists-says-complaint-taken-to-EU.html [8.05.2015]
• Squires N., 2016, Venetians brandish shopping trolleys and pushchairs in protest against mass tourism, „The Telegraph”, http://www.telegraph.co.uk/news/2016/09/12/venetians-brandish-shopping-trolleys-and-pushchairs-in-protest-a/ [12.09.2016]
• Taylor-Foster J., 2017, Venice Isn't Sinking, It's Flooding – And It Needs to Learn How to Swim, „Archdaily”, http://www.archdaily.com/802737/venice-italy-acqua-alta-not-sinking-flooding-needs-to-learn-how-to-swim [3.01.2017]
• Torres D., 2016, Barcelona’s war on tourists, „Politico”, http://www.politico.eu/article/ada-colau-barcelona-mayor-war-on-tourists/ [22.11.2016]
• Usborne S., 2016, Don’t look now, Venice tourists – the locals are sick of you, “The Guardian”, https://www.theguardian.com/world/shortcuts/2016/sep/27/dont-look-now-venice-tourists-locals-sick-of-you-cruise-liners [27.09.2016]
• White M., 2010, Clicktivism is ruining leftist activism, „The Guardian”, https://www.theguardian.com/commentisfree/2010/aug/12/clicktivism-ruining-leftist-activism [12.08.2010]
• Woźniczko–Czeczott J., 2008, Miasto w morzu turystów, „Przekrój”, nr 11/3273, 13.03.2008 r., s. 32
• www.nytimes.com/aponline/2017/01/28/world/europe/ap-eu-spain-barcelona-protest.html?_r=0 [15.02.2017]
• Zmyślony P., 2016, No Grandi Navi, czyli ruch anty(terr)turystyczny w Wenecji, „Turystyka w mieście”, http://wp.me/p4ltbh-Pd [27.09.2016]