Pieśń o Krzyżu i jej nieznany późnośredniowieczny przekaz. Z zagadnień polskojęzycznego zasobu literackich pozdrowień Krzyża

• Autorzy: Grzegorz Trościński

Warianty tytułu

EN

The Hymn of the Cross and Its Unknown Late Medieval Source. On the Problems of Polish Reservoir of Literary Regards of the Cross

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Tematem artykułu jest odnaleziony przez autora nieznany przekaz późnośredniowiecznej pieśni pasyjnej o incipicie: „Pozdrowion bądź, krzyżu święty”. Rękopiśmienny zabytek znajduje się w inkunabule o sygnaturze 000298, zawierającym "Legendae de sanctis" Jakuba de Voragine, należącym do zbiorów Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu. Pieśń jest zakończeniem kazania pasyjnego i funkcjonuje jako marginesowy zapisek na k. 76 recto przy łacińskim tekście "De passione Domini". Powstała w końcu XV lub w początkach XVI wieku. Odnaleziony utwór należy do pieśniowego i prozatorskiego polskojęzycznego potomstwa hymnu Wenancjusza Fortunata zatytułowanego "Vexilla regis prodeunt", a konkretnie jednej ze strof: O crux, ave, spes unica. Prezentuje typowe dla doloryzmu ujęcia Męki Pańskiej oraz reprezentatywne dla niego zagadnienia compassio. W artykule omówiono powinowactwa pieśni z innymi tego typu utworami oraz zarysowano tło religijno-kulturowe, na gruncie którego powstał utwór oraz wszystkie polskie teksty będące pozdrowieniami krzyża Chrystusa.

EN

The subject of the article is an unknown account of late Medieval Passion with the incipit “Pozdrowion bądź, krzyżu święty” (“Be regarded, holly Cross”) found by the author of the paper. The handwritten relic is preserved in incunabulum (signature 000298), it contains Jacobus de Voraigne’s "Legendae de sanctis" ("Golden Legend"), and belongs to the Diocesan Library in Sandomierz. The hymn is a closing part of a passion sermon and functions as a marginal note on 76 recto page next to a Latin text "De passione Domini". It was composed at the end of the 15th c. or at the beginning of the 16th c. The recovered piece belongs to song and prose offspring of Venantius Fortunatus entitled "Vexilla regis prodeunt", and more specifically one of its stanza “O crux, ave, spes unica...”. It offers a presentation of Jesus Passion typical of dolorism and the issues of compassio, also representative of it. The article discusses the kinship of this hymn with other pieces of this kind, sketches the religious-cultural background on which the piece was composed and reviews all other Polish texts which regard the Cross.

Słowa kluczowe

EN

medieval hymn of the Cross; Venantius Fortunatus; "Vexilla regis prodeunt"; "O crux, ave, spes unica..."

• Wydawca: Instytut Badań Literackich PAN
• Czasopismo: Pamiętnik Literacki
• Rocznik: 2015
• Tom: 106
• Numer: 1
• Strony: 23-44

Daty

wydano

2015-03-20

Twórcy

autor

Grzegorz Trościński

• Uniwersytet Rzeszowski

Identyfikatory

ISSN

0031-0514