Okres wczesnego kina na Dolnym Śląsku

• Autorzy: Dębski Andrzej

Warianty tytułu

EN

Early Cinema Period in Lower Silesia

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł dotyczy wczesnego kina na Dolnym Śląsku, w szczególności pierwszych pokazów filmowych w 1896 r., działalności kin objazdowych, powstawania kin stałych i przełomu metrażowego, tj. przejścia od programów numerowych (złożonych z wielu filmów jednoaktowych) do programów opartych na filmie wieloaktowym z programem towarzyszącym. W centrum uwagi znajdują się małe miejscowości Dolnego Śląska, ponieważ metropolia, jaką był Wrocław, stanowiła temat innych opracowań. Z artykułu wynika m.in., że kinematografia na Dolnym Śląsku szybko upowszechniała się w małych miejscowościach – już w 1896 r. filmy były pokazywane w kilku miastach, a sześciotysięczny Namysłów, w którym kino otwarto w 1912 r., w tym samym roku przeszedł na projekcje filmów wieloaktowych.

EN

The article deals with early cinema in Lower Silesia, in particular the first film screenings in 1896, the operation of travelling cinemas, the establishment of fixed cinemas, and the transition from ‘number programs’ (consisting of multiple one-act films) to programs based on multi-act film with an accompanying program. The focus is on small towns in Lower Silesia, as the metropolis of Wroclaw has been discussed elsewhere. The article shows, among other things, that in Lower Silesia cinematography quickly spread in small towns – already in 1896 films were shown in several towns, and Namyslow, with a population of six thousand, where a cinema opened in 1912, switched to multi-act film screenings in the same year.

Słowa kluczowe

PL

wczesne kino; pierwsze projekcje filmowe; kina objazdowe; pierwsze kina stałe; program numerowy; filmy wieloaktowe; Dolny Śląsk; Niemcy

EN

early cinema; first film screenings; travelling cinemas; first fixed cinemas; number program; multi-act films; Lower Silesia; Germany

• Wydawca: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Czasopismo: Kwartalnik Filmowy
• Rocznik: 2020
• Numer: 110 Poza człowiekiem
• Strony: 187-204

Twórcy

autor

Dębski Andrzej

• Uniwersytet Wrocławski, Centrum im. Willy'ego Brandta

Bibliografia

• Das Capitol in Strehlen (1928, 21 września). Film-Kurier.
• Dębski, A. (2009). Historia kina we Wrocławiu w latach 1896-1918. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Dębski, A. (2014). Konteksty „Dziejów grzechu” – najpopularniejszego filmu w Warszawie w 1911 roku. Kwartalnik Filmowy, 89-90, ss. 327-343.
• Dębski, A. (2016). Międzynarodowy kontekst projekcji filmowych w 1896 roku na dawnych „ziemiach polskich” i współczesnych ziemiach Polski. W: A. Dębski, M. Loiperdinger (red.), KINtop. Antologia wczesnego kina. Część II (ss. 289-339). Wrocław: Atut.
• Garncarz, J. (2008), „Byliśmy na jarmarku”. Kina objazdowe na Śląsku przed pierwszą wojną światową (tłum. T. Gabiś). W: A. Dębski, M. Zybura (red.), Wrocław będzie miastem filmowym… Z dziejów kina w stolicy Dolnego Śląska (ss. 13-28). Wrocław: Gajt.
• Garncarz, J. (2010). Maßlose Unterhaltung. Zur Etablierung des Films in Deutschland 1896-1914. Frankfurt am Main – Basel: Stroemfeld.
• Garncarz, J. (2015). Wechselnde Vorlieben. Über die Filmpräferenzen der Europäer 1896-1939. Frankfurt am Main – Basel: Stroemfeld.
• Garncarz, J. (2016). O powstawaniu kin w Niemczech w latach 1896-1914 (tłum. T. Gabiś). W: A. Dębski, M. Loiperdinger (red.), KINtop. Antologia wczesnego kina. Część I (ss. 211-232). Wrocław: Atut.
• Gaudreault, A. (2016). Pojawienie się kinematografu (tłum. P. Przybyła). W: A. Dębski, M. Loiperdinger (red.), KINtop. Antologia wczesnego kina. Część I (ss. 119-142). Wrocław: Atut.
• H. D. (1936, 25 maja). Ein schlesischer Filmpionier: Reinhold Schuster, Lüben, 70 Jahre. Film-Kurier.
• Haller, A., Loiperdinger, M. (2016). Pobudzanie widzów. Format programowy wczesnych kin w latach 1906-1912 (tłum. M. Pabiś-Orzeszyna). W: A. Dębski, M. Loiperdinger (red.), KINtop. Antologia wczesnego kina. Część I (ss. 249-267). Wrocław: Atut.
• Hnatyszyn, P. (2005). Z dziejów filmowego Zabrza. W: A. Gwóźdź (red.), Historie celuloidem podszyte. Z dziejów X muzy na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim (ss. 33-52). Kraków: Rabid.
• Jaglarz, W. (2005). Dziesiąta muza w Gliwicach – pierwsze lata i rozwój. W: A. Gwóźdź (red.), Historie celuloidem podszyte. Z dziejów X muzy na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim (ss. 11-32). Kraków: Rabid.
• K. S. (1926, 24 lipca). Als das Kino in Deutschland einzog. Aus alten und jungen Tagen eines schlesischen Kinobesitzers. Film-Kurier.
• Łaborewicz, I. (2011). Kina w Jeleniej Górze (od XIX do XXI w.). W: Jeleniogórska ścieżka filmowa. 115 lat kin w Jeleniej Górze (katalog, s. 3). Jelenia Góra.
• Loiperdinger, M. (1999). Film & Schokolade. Stollwercks Geschäfte mit lebenden Bildern. Frankfurt am Main – Basel: Stroemfeld.
• Loiperdinger, M. (2005). „Viel Geld zu verdienen”. Ein internationales Angebot von Kinematographen und „Films”. W: U. Jung, M. Loiperdinger (red.), Geschichte des dokumentarischen Films in Deutschland. Bd. 1: Kaiserreich 1895–1918 (ss. 61-70). Stuttgart: Reclam.
• Loiperdinger, M. (2008). Abgründe (Przepaść) – Początek długometrażowych filmów fabularnych we Wrocławiu (1910/1911) (tłum. A. Dębski). W: A. Dębski, M. Zybura (red.), Wrocław będzie miastem filmowym… Z dziejów kina w stolicy Dolnego Śląska (ss. 55-63). Wrocław: Gajt.
• Loiperdinger, M. (2016). „Przyjazd pociągu” Louisa Lumière’a. Mit założycielski nowego medium (tłum. E. Fiuk). W: A. Dębski, M. Loiperdinger (red.), KINtop. Antologia wczesnego kina. Część I (ss. 75-118). Wrocław: Atut.
• Loiperdinger, M., Jung, U. (red.) (2013). Importing Asta Nielsen: The International Film Star in the Making 1910-1914. New Burnet: John Libbey Publishing Ltd.
• Müller, C. (1994). Frühe deutsche Kinematographie. Formale, wirtschaftliche und kulturelle Entwicklungen 1907–1912. Stuttgart – Weimar: J. B. Metzler.
• Rossell, D. (1995). A Chronology of Cinema 1889-1896. Film History. An International Journal, 7 (2), ss. 115-236.
• Rossell, D. (1999). Die soziale Konstruktion früher technischer Systeme der Filmprojektion. KINtop. Jahrbuch zur Erforschung des frühen Films, 8, ss. 53-81.
• Rossell, D. (2016). Nie tylko Messter – pierwsi berlińscy oferenci kinematografów (tłum. J. Trajman). W: A. Dębski, M. Loiperdinger (red.), KINtop. Antologia wczesnego kina. Część I (ss. 145-170). Wrocław: Atut.
• Statistik des Deutschen Reichs (1903). Band 150: Die Volkszählung im Deutschen Reich am 1. Dezember 1900. Berlin: Kaiserliches Statistisches Amt.
• Szczepański, E (2019). Historia kina w Strzegomiu. Świdnicki Portal Historyczny. http://historia-swidnica.pl/historia-kina-w-strzegomiu/
• The German Early Cinema Databases. http://earlycinema.dch.phil-fak.uni-koeln.de.
• Usai, P. Ch. (2019). Silent Cinema. A Guide to Study, Research and Curatorship. London – New York: The British Film Institute – Bloomsbury Publishing Plc.