Złożona natura złożoności

• Autorzy: Maciej Dombrowski

Warianty tytułu

EN

The complex nature of complexity

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł prezentuje różne ujęcia złożoności: złożoność jako długość opisu, złożoność algorytmiczną, złożoność jako głębokość logiczną, złożoność jako stopień hierarchiczności i złożoność efektywną, która jest związana z teorią złożonych systemów adaptacyjnych. W artykule zostały przedyskutowane liczne problemy związane z omówionymi rodzajami złożoności oraz ontologiczne i epistemologiczne implikacje teorii złożoności. Główną tezę stanowi przekonanie, że nie istnieje jedna, ogólna definicja złożoności, zawsze musimy pamiętać o kontekście. Program nazywany "nauką złożoności" jest również dyskusyjny ze względu na wielość problemów z prawami złożoności i przewidywaniami, które to pozwalają nam mówić w tym wypadku o "nauce".

EN

The article presents various notions of complexity: complexity as length of description, algorithmic complexity, complexity as logical depth, complexity as degree of hierarchy, and effective complexity, which is coupled with the theory of complex adaptive systems. In the article I also discuss many problems connected with these notions of complexity and the ontological and epistemological implications of the theory of complexity. The main thesis is that there is no one, general notion of complexity; the context must always be taken into consideration. The program called "complexity science" is also disputable because of the many problems with the laws of complexity and predictions which allow us to speak about "science" in this particular case.

Słowa kluczowe

PL

złożoność; ontologia; epistemologia; nauka; filozofia przyrody; Bennett; Lloyd; Morin; Simon

EN

complexity; ontology; epistemology; science; philosophy of nature; Bennett; Lloyd; Morin; Simon

• Wydawca: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Czasopismo: Diametros
• Rocznik: 2013
• Numer: 36
• Strony: 47-61

Twórcy

autor

Maciej Dombrowski

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• Arecchi [1996] – F.T. Arecchi, Complexity in Science: Models and Metaphors [w:] The Emergence of Complexity in Mathematics, Physics, Chemistry and Biology, ed. B. Pullman, Princeton University Press, Princeton 1996, s. 129-160.
• Baranger [2001] – M. Baranger, Chaos, Complexity, and Entropy. A Physics talk for non-physicists, 2001, dostępne na: http://necsi.org/projects/baranger/cce.pdf [2.06.2012].
• Bennett [2003] – Ch.H. Bennett, How to Define Complexity in Physics, and why, [w:] From Complexity to Life, ed. N.H. Gregersen, Oxford Uniwersity Press, New York, s. 34-43.
• Crutchfield [2002] – J.P. Crutchfield , What lies between Order and Chaos?, dostępne na: http://tuvalu.santafe.edu/~cmg/compmech/tutorials.htm [4.08.2012].
• Dodder, Dare [2000] – R. Dodder, R. Dare, Complex Adaptive Systems and Complexity Theory: Inter-related Knowledge Domains, ESD.83: Research Seminar in Engineering Systems, dostępne na: http://pdf.theory1.net/Complex-Adaptive-Systems-and-Complex ity-Theory-Inter-related-pdf-e744.pdf [7.06.2012].
• Emmeche [2004] – C. Emmeche, At Home in w Complex World: Lessons from the Frontiers of Natural Sciences, [w:] The Significance of Complexity. Approaching a Complex World Through Science, Theology and the Humanities, eds. K.V.K. Kooten Niekerk, H. Buhl, Ashgate, Aldershot 2004, s. 21-46.
• Gell-Mann [1996] – M. Gell-Mann, Kwark i jaguar. Przygody z prostotą i złożonością, tłum. P. Amsterdamski, Wydawnictwo CIS, Warszawa 1996.
• Hartmann [1998] – N. Hartmann, Nowe drogi ontologii, tłum. L. Kopciuch, A. Mordka, Wydawnictwo Rolewski, Toruń 1996.
• Horgan [1999] – J. Horgan, Koniec nauki czyli o granicach wiedzy u schyłku ery naukowej, tłum. M. Tempczyk, Warszawa, Prószyński i Spółka, Warszawa 1999.
• Huberman, Hogg [1986] – B.A. Huberman, T. Hogg, Complexity and Adaptation, „Physica 22D” (1-3) 1986, s. 376-384.
• Jensen [2004] – H.S. Jensen, Complexity and Non-completeness, [w:] The Significance of Complexity. Approaching a Complex World Through Science, Theology and the Humanities, eds. K.V.K. Kooten Niekerk, H. Buhl, Ashgate, Aldershot, s. 121-131.
• Judycki [2005] – S. Judycki, Dwa argumenty przeciw materializmowi, „Diametros” (3) 2005, dostępne na: http://www.diametros.iphils.uj.edu.pl/?l=1&p=deb7&m=17&ik=9 [5.07.2012].
• Lemańska [1998] – A. Lemańska, Filozofia przyrody a nauki przyrodnicze, Wydawnictwo Akademii Teologii Katolickiej, Warszawa 1998.
• Lloyd [2001] – S. Lloyd, Measures of Complexity a non-exhaustive list, dostępne na: http://www.docstoc.com/docs/102619053/Measures-of-Complexity-a-non--ex haustive-list [3.06.2012].
• McClamrock [2008] – R. McClamrock, The Emergent, the Local, and the Epiphenomenal, Ecological Psychology 20 (3) 2008, s. 244-251.
• McShea [1996] – D.W. McShea, Perspective: Metazoan Complexity and Evolution: Is there a Trend?, „Evolution” 50 (2) 1996, s. 477-492.
• Metallmann [1934] – J. Metallmann, Determinizm nauk przyrodniczych, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1934.
• Miłkowski [2005] – M. Miłkowski, o braku argumentów przeciwko materializmowi, a tym bardziej emergentyzmowi. W odpowiedzi Stanisławowi Judyckiemu, „Diametros” (3) 2005, dostępne na: http://www.diametros.iphils.uj.edu.pl/?l=1&p=deb7&m=17& ik=9 [5.07.2012].
• Mitchell [2011] – M. Mitchell, Complexity. A Guided Tour, Oxford University Press, New York 2009.
• Montuori [1998] – A. Montuori, Complexity, epistemology, and the challenge of the future, „Academy of Management Proceedings” (K1-K8) 1998, s. 31-41.
• Morin [2007] – E. Morin, Restricted Complexity, General Complexity, [w:] Worldviews, Science and Us. Philosophy and Complexity, eds. C. Gershenson, D. Aerts, B. Edmonds, World Scientific Publishing, Singapore 2007, s. 5-29.
• Nagel [1997] – T. Nagel, Widok znikąd, tłum. C. Cieśliński, Fundacja Aletheia, Warszawa 1997.
• Poczobut [2005] – R. Poczobut, Od informacji fizycznej do informacji fenomenalnej, [w:] Informacja a rozumienie, red. M. Heller, J. Mączka, Biblos, Kraków 2005, s. 177-193.
• Poczobut [2005] – R. Poczobut, W odpowiedzi Stanisławowi Judyckiemu, „Diametros” (3) 2005, dostępne na: http://www.diametros.iphils.uj.edu.pl/?l=1&p=deb7& m=17&ik=9 [5.07.2012].
• Searle [1999] – J. Searle, Umysł na nowo odkryty, tłum. T. Baszniak, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1999.
• Simon [1962] – H.A. Simon, The Architecture of Complexity, „Proceedings of the American Philosophical Society” 106 (6) 1962, s. 467-482.
• Sobczyk [2006] – K. Sobczyk, Losowość, złożoność, prognozowalność: próby zrozumienia, „Nauka” (2) 2006, s. 45-64.
• Toulmin [2005] – S. Toulmin, Kosmopolis. Ukryty projekt nowoczesności, tłum. T. Zarębski, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP, Wrocław 2005.
• Wadhawan [2010] – V.K. Wadhawan, Nauka złożoności. Trudne pytania, które zadajemy o sobie i naszym wszechświecie, tłum. M. Koraszewska, Wydawnictwo Racjonalista, Wrocław 2010.
• Wrześniewski [1995] – P. Wrześniewski, Pojęcie złożoności w świetle teorii samoorganizujących się systemów, „Filozofia Nauki” (4) 1995, s. 131-146.

Identyfikatory

DOI

10.13153/diam.36.2013.518