Archidiecezja lwowska obrządku ormiańskiego w świetle Schematyzmu archidiecezjalnego z 1939 r.

• Autorzy: Łukasz Krucki

Warianty tytułu

EN

The Armenian Rite Archdiocese of Lviv in Light of the Archdiocesan Schema from 1939

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Diocesan schema constitute a valuable source of knowledge on various ecclesial, diocesan or monastic communities. These important publications were also drafted for Eastern Rite Catholic Churches. One of the most interesting documents, albeit largely unknown, is the Armenian Rite Archdiocese of Lviv schema prepared in 1939, currently stored within the Archdiocese Archive in Gniezno. The information contained within this document reference the period directly preceding the start of the Second World War, which for the Armenian Rite Archdiocese of Lviv was a time of sede vacante after the death of Archbishop Józef Teodorowicz. Thanks to data contained within the schema, it is possible to recreate an image of the Armenian Rite Archdiocese of Lviv, which in 1939 was divided into 3 deanaries (Lviv, Stanisławów and Kuck), 8 territorial parishes and 1 personal parish (for the military in Łowicz). It consisted of ca. 5300 followers and 25 clergymen, of which 17 worked directly as priests. The schema additionally supplies a lot of information related to rich Armenian history and culture, their input with regards to propagating education in the Eastern borderlands and to aiding those in need.

Niniejszy artykuł stanowi analizę Schematyzmu archidiecezji lwowskiej obrządku ormiańskiego na 1939 r. Źródło to, przechowywane w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie, pozostawało dotąd praktycznie nieznane, a przez to nie zostało naukowo wykorzystane, chociaż zawiera wiele informacji niezbędnych do poznania ustroju i organizacji Kościoła ormiańskiego z okresu sede vacante, spowodowanego śmiercią abpa Józefa Teodorowicza. Zakres wiadomości uwzględnionych przez elench nie ogranicza się tylko do podstawowych danych, zamieszczanych w zwyczajowych schematyzmach, ale poszerza je, podając krótką historię każdej parafii i jej kościoła, uwzględniając spisy miejscowości przynależących do poszczególnych parafii, zestawiając pełną obsadę duszpasterską. Dzięki danym zawartym w tym druku można zatem określić, że w 1939 r. archidiecezja lwowska obrządku ormiańskiego dzieliła się na 3 dekanaty (lwowski, stanisławowski i kucki), 8 parafii terytorialnych i jedną personalną (wojskową w Łowiczu). Liczyła ona wówczas ok. 5300 wiernych oraz 25 duchownych, z których 17 pracowało bezpośrednio w duszpasterstwie. Analizowane źródło stanowi również cenne świadectwo bogatej historii i kultury Ormian, którzy, przebywając na ziemiach polskich od czasów średniowiecza, w pełni się spolonizowali, stając się gorliwymi patriotami i rzetelnymi obywatelami odrodzonej Rzeczpospolitej.

Słowa kluczowe

PL

archidiecezja lwowska obrządku ormiańskiego; duszpasterstwo; organizacja Kościoła katolickiego obrządku ormiańskiego; Józef Teodorowicz; Dionizy Kajetanowicz; Ormianie

EN

Armenian Rite Archdiocese of Lviv; priesthood; organisation of the Armenian Rite Catholic Church; Józef Teodorowicz; Dionizy Kajetanowicz; Armenians

• Wydawca: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Czasopismo: Roczniki Teologiczne
• Rocznik: 2017
• Tom: 64
• Numer: 4: Historia Kościoła
• Strony: 75-97

Twórcy

autor

Łukasz Krucki

• Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie,

Bibliografia

• Arcybiskup ormiański Józef Teodorowicz. Wybitny polski kapłan, kaznodzieja i mąż stanu, red. M. Agospowicz, Warszawa: Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich 2007.
• Augustynowicz-Ciecierska H., Szczaniecki P., Kronika Benedyktynek ormiańskich, „Nasza Przeszłość” 62(1984), s. 97-150.
• Bączkowicz F., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. I, Opole: Wydawnictwo Diecezjalne św. Krzyża w Opolu 1957.
• Długosz M., Scholtz P., Ormiański Kościół katolicki, w: Encyklopedia Katolicka, t. XIV, red. E. Gigilewicz, Lublin: TNKUL 2010, kol. 817-820.
• Gawlik S., Życie i działalność ks. abpa Józefa T. Teodorowicza, Kraków−Warszawa−Struga: Wydawnictwo Michalineum 1988.
• Isakowicz-Zaleski T., O Ormianach i Kościele ormiańskim w Polsce, w: Arcybiskup ormiański Józef Teodorowicz. Wybitny polski kapłan, kaznodzieja i mąż stanu, red. M. Agospowicz, Warszawa: Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich 2007, s. 49-60.
• Krucki Ł., Schematyzmy Kościołów katolickich obrządków wschodnich przechowywane w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 104(2015), s. 121-131.
• Kubik R., Józef Teofil Teodorowicz. Ostatni arcybiskup polskich Ormian, Gorzów Wielkopolski: Wojewódzki Ośrodek Metodyczny 1998.
• Kumor B., Archidiecezja lwowska obrządku łacińskiego w świetle schematyzmu archidiecezjalnego z 1939 r., „Folia Historica Cracoviensia” 3(1996), s. 265-286.
• Lechicki Cz., Kościół ormiański w Polsce (zarys historyczny), Lwów: Skład Główny w Księgarni Gubrynowicza i Syna 1928.
• Niparko R., Duszpasterstwo, w: Encyklopedia Katolicka, t. IV, red. R. Łukaszyk, Lublin: TN KUL 1983, kol. 390-397.
• Obertyński Z., Kościół ormiański, w: Historia Kościoła w Polsce, t. II, cz. 2, red. B. Kumor, Z. Obertyński, Poznań−Warszawa: Pallottinum 1979, s. 84-85.
• Obertyński Z., Na marginesie diecezjalnego schematyzmu ormiańskiego, „Sprawozdanie z Posiedzenia Towarzystwa Naukowego Warszawskiego” 26(1933), z. 7/9, s. 203-214.
• Ormiański pasterz Lwowa ksiądz arcybiskup Józef Teodorowicz na tle dziejów ormiańskich, red. W. Osadczy, M. Kalinowski, M. Jacov, Lublin 2015.
• Russocki S., Wyderkaf, w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do roku 1945, t. II, red. A. Mączak, Warszawa: Wiedza Powszechna 1981, s. 525.
• Szteinke J., Kajetanowicz Dionizy, w: Encyklopedia Katolicka, t. VIII, red. B. Migut, Lublin: TN KUL 2000, kol. 341-342.

Identyfikatory

DOI

10.18290/rt.2017.64.4-5