Metakognitywne strategie czytania i ich rola w kształtowaniu i doskonaleniu umiejętności rozumienia tekstów literackich przez niesłyszącą i słabosłyszącą młodzież

• Autorzy: Dłużniewska Agnieszka

Warianty tytułu

EN

Metacognitive reading strategies and their role in shaping and improving the skills of understanding literary texts by deaf and hard of hearing youth

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Uszkodzenie słuchu ogranicza dostęp do struktury języka zarówno mówionego, jak i jego postaci pisanej i tym samym nie pozwala osobom nim dotkniętym na pełne wykorzystanie czynności językowych do poznawania i interpretowania zjawisk otaczającej rzeczywistości. Celem artykułu jest zaprezentowanie wyników badań dotyczących rozumienia tekstów literackich przez niesłyszącą i słabosłyszącą młodzież oraz zwrócenie uwagi na możliwości efektywnego kształtowania i doskonalenia u niej czytania ze zrozumieniem. Uzyskane wyniki potwierdzają, że poziom rozumienia czytanych tekstów przez młodzież z poważnymi uszkodzeniami słuchu jest istotnie niższy w porównaniu do tego, jaki prezentują ich słyszący rówieśnicy. Jednocześnie dostarczają one jednak optymistycznych dowodów na to, że zastosowanie odpowiednich strategii może pomóc w doskonaleniu umiejętności rozumienia czytanych tekstów przez słabosłyszących i niesłyszących uczniów. Ten rodzaj aktywności poznawczej, jakim jest kontakt ze słowem pisanym, otwiera też możliwości wzbogacania doświadczeń językowych, których rola w rozwoju jednostki jest nieoceniona.

EN

Hearing damage is a factor which limits or makes unable an access to the structure of both spoken and written language. This is the cause why people with severe or profound hearing damage have no possibilities to use a language as a mean of getting to know and interpreting phenomenons of reality. The aim of this article is to present of research results concerned understanding literature texts by hearing impaired youth and paying attention to the possiblities of improving reading comprehension in this group of students. The results confirm that the level of understanding text by hearing impaired students compare with hearing students is signifiicantly lower. More optimistic is the fact that after applying appropriate reading strategies students achieve incomparably higher results in understanding text. This kind of cognitive activity, which is the contact with the written text, also opens up opportunities to enrich linguistic experiences which role in the development of the individual can not be overstimated.

Słowa kluczowe

PL

czytanie; czytanie ze zrozumieniem; metakognitywne strategie czytania; młodzież z uszkodzeniami słuchu; słabosłyszący; niesłyszący

EN

reading; understanding text; metacognitive strategies of reading; youth with hearing damage; hard of hearing; deaf

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Czasopismo: Logopedia
• Rocznik: 2019
• Tom: 48
• Numer: 2
• Strony: 93-110

Daty

wydano

2021-01-26

Twórcy

autor

Dłużniewska Agnieszka

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, Instytut Pedagogiki Specjalnej

Bibliografia

• Anderson R.C., Pearson P.D., 1984, A Schema-Theoretic View of Basic Processes in Reading Comprehension, Technical Report No. 306. Bolt, Beranek and Newman, Inc., Cambridge, Mass.; Illiaois Univ., Urbana. Center for the Study of Reading [https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED239236.pdf; [dostęp: 16.05.2019].
• Beech H., 1997, The prelingually deaf young reader: A case of reliance on direct lexical access? ,„Journal of Research in Reading”, 20, 2, s. 105–121.
• Białas M., 2006, Metafora jako źródło języka osób niesłyszących, [w:] Nie głos, ale słowo… Przekraczanie barier w wychowaniu osób z uszkodzeniami słuchu, red. K. Krakowiak, A. Dziurda_Multan, Lublin, s. 95–105.
• Brzezińska A., 1987, Gotowość do czytania i pisania i jej rozwój w wieku przedszkolnym, [w:] Czytanie i pisanie – nowy język dziecka, red. A. Brzezińska, Warszawa, s. 30–50.
• Caselli N.K., Cohen-Goldberg A.M., 2014, Lexical access in sign language: a computational model, „Frontiers in Psychology”, 5, s. 1–11.
• Cieszyńska J. 2001, Od słowa przeczytanego do wypowiedzianego. Droga do nabywania systemu językowego przez dzieci niesłyszące w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym, Kraków.
• Cieszyńska-Rożek, 2016, Symultaniczno-Sekwencyjna Nauka Czytania stymulacją rozwoju systemu językowego, [w:] Język i wychowanie. Księga jubileuszowa z okazji 45-lecia pracy naukowej Profesor Kazimiery Krakowiak, red. E Domagała-Zyśk, A. Borowicz, R. Kołodziejczyk, Lublin, s. 97–110.
• Cornett R.O., Daisey M.E., 2008, Co to są fonogesty?, [w:] Metoda fonogestów w Stanach Zjednoczonych i w Polsce. Wspomaganie rozwoju językowego dzieci i młodzieży z uszkodzonym słuchem, Lublin, s. 41–49.
• Coulter L., Goodluck H., 2015, The processing of simple structures andtemporarily ambiguous syntax by deaf readers, „The Volta Review”, 115 (1), s. 67–96.
• Dłużniewska A., 2016, Rola języka w opanowywaniu umiejętności rozumienia czytanego tekstuprzez dzieci i młodzież z uszkodzeniami słuchu w świetle Interaktywnego Modelu CzytaniaD.E. Rumelharta, [w:] Język i wychowanie. Księga jubileuszowa z okazji 45-lecia pracy naukowej Profesor Kazimiery Krakowiak, red. E. Domagała-Zyśk, A. Borowicz, R. Kołodziejczyk, Lublin, s. 453–464.
• Doran J, Anderson A., 2003, Inferencing skills of adolescent readers who are hearing impaired, „Journal of Research in Reading”, 26, 3, s. 256–266.
• Elkonin D., 2015, Jak uczyć dzieci czytania, Wrocław.
• Goldin-Meadow S., Mayberry R.I., 2001, How do profoundly deaf children learn to read?, „Learning Disabilities Research and Practice”, 16 (4), s. 222–229.
• Goodman K., 1967, Reading: A Psycholinguistic Guessing Game, „Journal of the Reading Specialist”, 6, s. 126–135.
• Herman R., Roy P., Kyle F., 2017, Reading and dyslexia in deaf children, London, [https://www.nuffieldfoundation.org/sites/default/files/files/Reading%20and%20Dyslexia%20in%20Deaf%20Children%20Herman%20Roy%20%20Kyle%202017.pdf; [dostęp: 17.05.2019].
• Hogan T. F. i in., 2011, Increasing higher level language skills to improve reading comprehension, „Focus on Exceptional Children”, 44 (3), s. 1–20.
• Karasakaloglu N., 2012, The relationship between reading comprehension and learning and study strategies of prospective elementary school teachers, „Educational Sciences: Theory & Practice”,12 (3), s. 1939–1950.
• Jacobs J.E., Paris S.G., 1987, Children’s metacognition about reading: issues in definition, measurement, and instruction, “Educational Psychologist”, 22 (3,4), s. 255–278.
• Jurkowski A., 1986, Ontogeneza mowy i myślenia, Warszawa.
• Kołodziejczyk R., 2006, Rola transliteratora w kształceniu osób niesłyszących w szkołach średnich i wyższych, [w:] „Nie głos, ale słowo ,,,”. Przekraczanie barier w wychowaniu osób z uszkodzeniami słuchu, red. K. Krakkowiak, A. Dizurda-Multan, s. 409–422.
• Korendo M., 2009, Jak dzieci niesłyszące czytają teksty podręczników szkolnych?, Kraków.
• Krakowiak K., 1995, Fonogesty jako narzędzie formowania języka dzieci z uszkodzonym słuchem, Lublin.
• Krakowiak K., 2003, Kim jest moje nie słyszące dziecko? Rozważania o ukrytych założeniach antropologicznych współczesnych koncepcji surdopedagogiki i audiofonologii, Lublin.
• Krakowiak K., 2006, Studia i szkice o wychowaniu dzieci z uszkodzeniami słuchu, Lublin.
• Krakowiak K., 2018, Język w świetle badań nad komunikowaniem się dzieci z uszkodzeniami słuchu, „Logopedia”, 47–2, s. 35–62.
• Krasowicz-Kupis G., 1999, Rozwój metajęzykowy a osiągnięcia w czytaniu u dzieci 6–9-letnich, Lublin.
• Maciejewska A., 2012, Świat ukryty za słowami. Definiowanie wyrazów przez studentów z uszkodzonym słuchem, [w:] „Nie głos, ale słowo …” Wychowanie dzieci z uszkodzeniami słuchu – nowe wyzwania dla rodziców i specjalistów, red. K. Krakowiak, A. Dziurda-Multan, Lublin, s. 199–218.
• Maciejewska A., 2015, Analogia w języku i umyśle. Teoria „grup proporcjonalnych relacji” w badaniach nad kompetencją językową uczniów i studentów, Siedlce.
• Malmquist E., 1982, Nauka czytania w szkole podstawowej, Warszawa.
• Marschark M. i in., 2009, Are deaf students’ reading challenges really about reading?, „AmericanAnnals of the Deaf”, 14, 4, s. 357–370.
• Miller P., 2000, Syntactic and semantic processing in Hebrew readers with prelingual deafness, „AmericanAnnals of the Deaf”,145, 5, s. 436–451.
• Miller P., 2010, Phonological, orthographic and syntactic awareness and their relation to reading comprehension in prelingually deaf individuals: What can we learn from skilled readers?, „Journal of Developmental and Physical Disabilities”, 22, s. 549–580.
• Miller P., Kargin T., Guldenoğlu B., 2013, The Reading Comprehension Failure of Turkish Prelingually Deaf Readers: Evidence from Semantic and Syntactic Processing, „Journal of Developmental and Physical Disabilities”, 25, s. 221–239.
• Miller P., Clark M. D., 2011, Phonemic awareness is not necessary to become a skilled deaf reader, „Journal of Developmental and Physical Disabilities”, 23, s. 459–476.
• Mullis I. V.S. i in., 2012, Progress in international reading literacy study. PIRLS 2011 international results in reading, Boston.
• Olson A.C., Nickerson, J.F., 2001, Syllabic organization and deafness: Orthographic structure or letter frequency in reading?, „The Quarterly Journal of Experimental Psychology” 54A (2), s. 421–438.
• Rumelhart D.E., 2013, Toward an interactive model of reading,[w:] Theoretical models and processes of reading, red. D.E. Alvermann, N.J. Unrau, R.B. Ruddell, Newark, s. 719–747.
• Ruddel R.B., Unrau N.J., 1994, Sociocognitive-Processing Model, [w:] Theoretical Models and Processes of Reading, red. R.B. Ruddell, M.R,. Ruddell, H. Singer, Newark–Delaware, s. 996–1056.
• Singer H. 1994, The substrata-factor theory of reading, [w:] Theoretical models and processes of reading, red. R.B. Ruddell, M. Rapp Ruddell, H. Singer, Newark–Delaware, s. 895–927.
• Sochacka K., 2017, Umiejętność czytania – symptomatologia trudności, [w:] Zaburzenia komunikacji pisemnej, Gdańsk, s. 270–288.
• Thorndike E.L., 1917, Reading as reasoning: a study of mistakes in paragraph reading, „The Journal of Educational Psychology”, Vol. VII, 6, s. 323–332.
• Tinker M.A., 1980, Podstawy efektywnego czytania, Warszawa.
• Walker L., Munro J., Rickards F.W., 1998, Literal and Inferential Reading Comprehension of Students Who Are Deaf or Hard of Hearing, „Volta Review” 100, s. 87–103.
• Zborowski J., 1959, Początkowa nauka czytania, Warszawa.

Identyfikatory

DOI

10.24335/45ee-hd50