Geographical Descriptions of Spain in Latin Medieval Encyclopaedias: From Isidore of Seville to Vincent of Beauvais (VII-XIII c.)

• Autorzy: Wojciech Wojciechowski

Warianty tytułu

PL

Geograficzne opisy Hiszpanii w średniowiecznych encyklopediach łacińskich: od Izydora z Sewilli do Wincentego z Beauvais (VII–XIII wiek)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

PL

W artykule zostało ukazane – na tle rozwoju średniowiecznego nurtu encyklopedycznego – zagadnienie recepcji w encyklopediach łacińskich opisu Hiszpanii zawartego w Etymologiach Izydora z Sewilli. Etymologiczno-geograficzny opis swej ojczyzny umieścił Izydor w 14 księdze dzieła (14, 4, 28-30). Ten obraz został „uzupełniony” w innych miejscach Etymologii m.in. o aspekt etymologiczno-etnograficzny (9, 2, 109-114). Izydor prezentując Hiszpanię opierał się na kilku dziełach antycznych. Ukazał Hiszpanię przede wszystkim rzymską; niewiele znajdujemy odniesień do aktualnej sytuacji kraju pod panowaniem Gotów. W później powstałych encyklopediach, w których zawarte są partie dotyczące geografii, w różny sposób wykorzystywano Izydora opis Hiszpanii. Powtarzano ten opis dosłownie (Raban Maur, Wincenty z Beauvais) i skracano go, nieznacznie modyfikując (Honoriusz Augustodunensis), łączono z informacjami znajdującymi się m.in. w dziele Orozjusza (Historae: Historiarum adversum paganos libri VII). W tym ostatnim przypadku do tak utworzonej całości dodawano informacje aktualizujące (przedstawiające niektóre aktualne sprawy dotyczące Hiszpanii). Tego rodzaju opisy umieścili w swych dziełach Gerwazy z Tilbury i Bartłomiej Anglik. Gerwazy z Tilbury do prezentacji Hiszpanii dodał fragment ukazujący jej podział na arcybiskupstwa i biskupstwa. Zestawiając opisy Hiszpanii w średniowiecznych dziełach encyklopedycznych powstałych do połowy XIII stulecia – zatem do czasu, gdy została ułożona encyklopedia Speculum maius – możemy stwierdzić, że każdy z nich opierał się na opisie znajdującym się w 14 księdze Etymologii; w największej encyklopedii średniowiecza (Speculum maius, w jej części zatytułowanej Speculum historiale) opis ten został – jak wspomniano – dosłownie powtórzony. Można rzec, że choć powstały nowe ujęcia dotyczące obrazu Hiszpanii (sformułowane w pierwszej połowie XIII wieku przez Gerwazego z Tilbury i Bartłomieja Anglika), obraz nakreślony przez Izydora z Sewilli niejako utrzymał swoją „aktualność”. Biorąc pod uwagę bardzo dużą rolę średniowiecznych dzieł encyklopedycznych w rozpowszechnianiu wiedzy w tej epoce, można także stwierdzić, że Hiszpania była wówczas postrzegana (przynajmniej do połowy XIII wieku) „oczami Izydora” (miało to odzwierciedlenie w ówczesnej kartografii). Pozostaje pytanie, w jakim stopniu ten obraz zmienił się (i czy zmienił się na trwałe) w późnym średniowieczu.

EN

The article discusses the problem of reception of the description of Spain contained in the Etymologies by Isidore of Seville in Latin medieval encyclopaedias, on the background of the development of the medieval encyclopaedic trend. The etymological-geographical description of his homeland was placed by Isidore in book 14 of his work (14, 4, 28-30). This portrayal was “supplemented” in other places in the Etymologies, among other things, with an etymological-ethnographical aspect (9, 2, 109-114). When presenting Spain, Isidore based his work on works from the Antiquity. He showed mainly a Roman Spain, with few references to the contemporary situation of the country under Gothic rule. In later encyclopaedias, in which geographical sections are present, Isidore’s description of Spain is used to a varied extent. It was either repeated (Raban Maur, Vincent of Beauvais), and shortened, with minor modifications (Honorius Augustodunensis), or combined with information found in, for example, the work of Orosius (Historiae: Historiarum adversum paganos libri VII). In the latter case, the combined whole was still updated (with certain selected facts concerning contemporary Spain). Such descriptions were placed in the works of Gervase of Tilbury and Bartholomeus Anglicus. It should be noted that Gervase of Tilbury added to the presentation of Spain a fragment illustrating its division into archbishoprics and bishoprics. A comparison of medieval encyclopaedic descriptions of Spain written before the middle of the XIIIth century – that is, before the encyclopaedia Speculum maius was compiled, it can be claimed that each of them drew on the description placed in book 14 of the Etymologies; in Speculum maius, the greatest encyclopaedia of the Middle Ages, in its part entitled Speculum historiale, this description was repeated word for word, as mentioned above. It may said, that despite new descriptions of Spain (formulated in the first half of the XIIIth c. by Gervase of Tilbury and Bartholomeus Anglicus), the portrayal drawn by Isidore of Seville maintained its “validity”, as it were. Taking into account the outstanding role of medieval encyclopaedic works in the dissemination of knowledge in this epoch, it may also be claimed that the Spain of that time was perceived (at least till the middle of the XIIIth century) “through the eyes of Isidore” (this fact has its reflection in the cartography of the time). It remains to be seen how this picture changed (and if it changed for good) in the late Middle Ages.

Słowa kluczowe

PL

encyklopedie średniowieczne; Hiszpania; Izydor z Sewilli

EN

Medieval encyclopaedias; Spain; Isidore of Seville

• Wydawca: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Czasopismo: Roczniki Humanistyczne
• Rocznik: 2019
• Tom: 67
• Numer: 2: Historia
• Strony: 31-55

Twórcy

autor

Wojciech Wojciechowski

• Wydział Nauk Humanistycznych, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie,

Bibliografia

• Cazier P., Isidore de Séville et la naissance de l’Espagne catholique, Paris: Beauchesne 1994 (Theologie historique, 96).
• Collison R., Encyclopaedias: their history throughout the ages, New York–London: Hafner Publishing Co. 1964.
• Ingelbert H., Interpretatio christiana. Les mutations des savoirs (cosmographie, géographie, etnographie, histoire) dans l’Antiquité chretienne, 30-630 après J.-C., Paris: Institut d’Etudes Augusti-niennes 2001 (Collection des Études Augustiniennes. Série Antiquité, 166).
• Kochanek P., Die Vorstellung von Norden und der Eurozentrizmus. Eine Auswertung der patristischen und mittelalterlichen Literatur, Mainz: von Zabern 2004 (Veröffentlichungen des Instituts für Abendländische Religions-geschichte, 205).
• König J., Woolf G. (eds.), Encyclopaedism from Antiquity to the Renaissance, Cambridge: Cambridge University Press 2013.
• Palmier-Foucart M., Duchesne M.-C., Vincent de Beauvais et le Grand Miroir du monde, Turnhout: Brepols 2004.
• Philipp H., Die historisch-geographischen Quellen in den etymolgiae des Isidorus von Sevilla, Teil 2.Textaugabe und Quellenangabe, Berlin 1913 (Quellen und Forschungen zur alten Geschichte und Geographie, Heft 26).
• Strzelczyk J., Gervazy z Tilbury. Studium z dziejów uczoności geograficznej w średniowieczu [Gervase of Tilbury. A study in the history of geographic learnedness in the Middle Ages], Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1970 (Monografie z Dziejów Nauki i Techniki [Monographs in the History of Science and Technology], 66).
• Ribémont B., De natura rerum. Études sur les encyclopédies médiévales, Orléans: Paradigme 1995.
• Ribémont B., Les origines des encyclopédies médiévales. D’Isidore de Séville aux Carolingiens, Paris: Honoré Champion 2001 (Nouvelle Bibliothèque du Moyen Âge, 61).
• Ribémont B., La “Renaissance” du XIIe siècle et l’encyclopédisme, Paris: Honoré Champion 2002 (Essais sur le Moyen Âge, 27).

Identyfikatory

DOI

10.18290/rh.2019.67.2-3