Nosorożec księdza Birkowskiego, czyli symboliczne gry z czytelnikiem barokowego kaznodziei

• Autorzy: Jacek Sokolski

Warianty tytułu

EN

Father Birkowski’s Rhinoceros, That Is Baroque Preacher’s Symbolic Plays with Reader

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Stefan Chmielecki, a newly appointed voivode of Kiev, who gained fame for the most part during Turkish invasions, died in 1630. Two years later, a Dominican, Fabian Birkowski, prince Władysław’s chaplain, published a thorough preachment dedicated to him in which, consistent with the then fashion, he used a number of peculiar pieces of information about rhinoceros extracted mainly from old works and newer nature books. Identifying the rhinoceros (to whom the preachment protagonist was compared) with mythological unicorn, Birkowski constructed a subtle heraldic allusion. Though in the preachment he made no remark about that, his readers for certain knew that the Chmielecki’s used the Bończa coat of arms which showed a unicorn against a blue background.

PL

W lutym 1630 zmarł Stefan Chmielecki, świeżo mianowany wojewoda kijowski, wybitny wódz, który wsławił się przede wszystkim w wojnach z najazdami tatarskimi. Dwa lata później dominikanin Fabian Birkowski, kapelan królewicza Władysława, opublikował poświęcone mu dość obszerne kazanie, w którym zgodnie z ówczesną modą wykorzystał wiele osobliwych informacji dotyczących nosorożców, wydobytych głównie z dzieł dawnych i nowszych przyrodników. Utożsamiając nosorożca (do którego porównany został bohater kazania) z mitycznym jednorożcem. Birkowski skonstruował subtelną heraldyczną aluzję. Chociaż w całym kazaniu o tym w ogóle nie wspomina, jego czytelnicy wiedzieli z pewnością, że Chmieleccy posługiwali się herbem Bończa, przedstawiającym właśnie jednorożca na niebieskim polu..

Słowa kluczowe

EN

Fabian Birkowski; Birkowski's rhinoceros

• Wydawca: Instytut Badań Literackich PAN
• Czasopismo: Pamiętnik Literacki
• Rocznik: 2013
• Tom: 104
• Numer: 3
• Strony: 87-97

Daty

wydano

2013-09-30

Twórcy

autor

Jacek Sokolski

• Uniwersytet Wrocławski

Identyfikatory

ISSN

0031-0514