Profil polskich posłów i siła ich mandatu w XXI w. Analiza ilościowa

• Autorzy: Lewandowski Arkadiusz , Nyzio Arkadiusz

Warianty tytułu

EN

Profile of Polish MPs and the Strength of Their Mandate in the 21st Century. A Quantitative Analysis

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

EN

The process of weakening of parliaments, and, at the same time, the stronger position of governments’ powers are key themes in the ongoing debate on the state of liberal democracy. Research on these issues tends to take a macro perspective, overlooking or underestimating the importance of the individuals at the centre of this process. This article analyses the change in the socio-political profile of Polish MPs in the 21st century. It discusses the share of women in the Sejm and the demographic variables of MPs: their age, tenure, and the education level. Moreover, electoral results were analysed, measuring the strength of the single mandate and the legitimacy of parliament as a whole.

Słowa kluczowe

EN

parliament; Sejm; legitimacy; Poland; profile of MPs

• Wydawca: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Czasopismo: Przegląd Sejmowy
• Rocznik: 2024
• Numer: 3-4(182-183)
• Strony: 73–95

Twórcy

autor

Lewandowski Arkadiusz

• Dr hab. Arkadiusz Lewandowski Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Wydział Nauk o Polityce i Administracji, Polska Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Faculty of Political Science and Administration, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0002-8161-2257

autor

Nyzio Arkadiusz

• Dr Arkadiusz Nyzio Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych, Polska Jagiellonian University in Kraków, Faculty of International and Political Studies, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0003-1099-9375

Bibliografia

• [Dane Głównego Urzędu Statystycznego (w tym Roczniki statystyczne)], <https://stat.gov.pl/>.
• [Dane Państwowej Komisji Wyborczej], <https://www.pkw.gov.pl/>.
• [Dane Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (w tym Informatory kolejnych kadencji)], <https://www.sejm.gov.pl>.
• Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy, Dz.U. nr 21, poz. 112, ze zm.
• 7 zasad stanowienia prawa w Polsce. Raport legislacyjny Pracodawców Rzeczypospolitej Polskiej, edycja VI, czerwiec 2022 r. – maj 2023 r., Warszawa 2023, <https://old.pracodawcyrp.pl/upload/files/2023/09/raport-7-zasad-pojedyczne-1.pdf>.
• Bartoszek A., Kryzys debaty publicznej w polskiej demokracji a pop-polityka, „Przegląd Socjologiczny” 2018, nr 2, <https://doi.org/10.26485/PS/2018/67.2/3>.
• Bichta T., Struktura organizacyjna partii politycznych w Polsce po 1989 roku, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2010.
• Chełstowska A., Druciarek M., Niżyńska A., Skoczylas N., Udział kobiet w wyborach parlamentarnych w 2015 roku. Wyniki monitoringu obserwatorium równości płci, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2015.
• Czarnacka A., Działania państwa wobec kobiet, [w:] Kobiety w Polsce w XXI wieku. Raport Fundacji Centrum Praw Kobiet, Fundacja Centrum Praw Kobiet, Warszawa 2021, <https://cpk.org.pl/wp-content/uploads/2021/03/raport_ca%C5%82o%C5%9B%C4%87_cpk.pdf>.
• Druciarek M., Przybysz D., Przybysz I., Kobiety w polityce krajowej. Strategie partii politycznych w wyborach parlamentarnych w 2019 roku, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2019, <https://www.isp.org.pl/pl/publikacje/kobiety-w-polityce-krajowej-strategie-partii-politycznych-w-wyborach-parlamentarnych-w-2019-roku>.
• Dudzińska A., „Maszynka do głosowania”. Legitymizowanie decyzji rządu jako główna funkcja parlamentu, „Białostockie Studia Prawnicze” 2016, z. 20/B.
• Dudzińska A., System zamknięty. Socjologiczna analiza procesu legislacyjnego, Instytut Studiów Politycznych PAN, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2015.
• Flis J., Złudzenia wyboru. Społeczne wyobrażenia i instytucjonalne ramy w wyborach do sejmu i senatu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014.
• Frączak P. et al., Polski BezŁad Legislacyjny. Rządowy i parlamentarny proces legislacyjny w pierwszych dwóch latach IX kadencji (15 listopada 2019 – 15 listopada 2021). XIV raport Obywatelskiego Forum Legislacji, forumIdei Fundacji im. Stefana Batorego, Warszawa 2022, <https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2022/04/Polski.BezLad.Legislacyjny_XIV.Raport.Obywatelskieg.Forum_.Legislacji.pdf>.
• Fuszara M., Wielkie nieobecne, „Instytut Idei” 2017, nr 12.
• Górna-Kubacka A., Kobiety w polityce, aspiracje i praktyka, „Przegląd Politologiczny” 2011, nr 2, <https://doi.org/10.14746/pp.2011.16.2.5>.
• Grajewski K., Status partii politycznych wewnątrz parlamentu, [w:] A. Gajda, K. Grajewski, P. Uziębło, A. Rytel-Warzocha, M.M. Wiszowaty, Partie polityczne w Polsce. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017.
• Guzik A., Eksperci naszych czasów. Socjologiczna analiza instytucji eksperta w opiniotwórczych serwisach informacyjnych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2021.
• Herbut R., Teoria i praktyka funkcjonowania partii politycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2002.
• Ignazi P., The Four Knights of Intra-Party Democracy: A Rescue for Party Delegitimation, „Party Politics” 2020, vol. 26, is. 1, <https://doi.org/10.1177/1354068818754599>.
• Ilonszki G., The Hungarian Parliament and EU Affairs: A Modest Actor Dominated by the Executive, [w:] The Palgrave Handbook of National Parliaments and the European Union, red. C. Hefftler, C. Neuhold, O. Rozenberg, J. Smith, Palgrave Macmillan, London 2015, <https://doi.org/10.1007/978-1-137-28913-1_27>.
• Kamiński M.A., Status prawny klubów i kół parlamentarnych w Sejmie RP, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2015.
• Katz R.S., Mair P., The Evolution of Party Organizations in Europe: The Three Faces of Party Organization, „American Review of Politics” 1993, vol. 14, <https://doi.org/10.15763/issn.2374-7781.1993.14.0.593-617>.
• Katz R.S., Mair P., Zmieniające się modele partii politycznych i demokracji partyjnej. Powstanie partii kartelowej, [w:] Oblicza demokracji. Partie i systemy partyjne w ujęciu Petera Maira, red. W. Gagatek, K. Walecka, Ośrodek Myśli Politycznej, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, Kraków–Warszawa 2016.
• King A., Crewe I., The Blunders of Our Governments, Oneworld Publications, London 2013.
• Kobiety w polskim życiu politycznym. Informator, red. E. Furgał, Fundacja Przestrzeń Kobiet, Kraków 2009.
• Kryszeń G., Prawo wyborcze do parlamentu. Statut prawny posłów i senatorów, [w:] Prawo konstytucyjne, red. S. Bożyk, Temida 2 przy współpr. Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2014.
• Kwiatkowska A., Kobiety w wyborach do Sejmu RP i Senatu RP w 2019 r., [w:] Kwoty i co dalej? Udział kobiet w życiu politycznym w Polsce. Analiza i zalecenia, red. A. Bodnar, Biuro Rzecznik Praw Obywatelskich, Warszawa 2020.
• Lewandowski A., Centralne struktury organizacyjne Platformy Obywatelskiej oraz Prawa i Sprawiedliwości, [w:] Meandry współczesnego systemu partyjnego w Polsce, red. nauk. K. Kamińska-Korolczuk, M. Mielewczyk, R. Ożarowski, Wydawnictwo Athenae Gedanenses, Gdańsk 2018.
• Lewandowski A., Posłowie debiutanci w Sejmie VII, VIII i IX kadencji. Przyczynek do analizy zjawiska wymiany partyjnych elit, „Świat Idei i Polityki” 2020, t. 19, <https://doi.org/10.34767/SIIP.2020.19.04>.
• Lis S., Skuza K., Zmiany edukacyjnych aspiracji Polaków w okresie transformacji systemowej, „Optimum. Studia Ekonomiczne” 2015, nr 3, vol. 75, <https://doi.org/10.15290/Ose.2015.03.75.04>.
• Lis-Staranowicz D., Kobiece oblicze wyborów parlamentarnych w Polsce. Pomiędzy przeszłością a teraźniejszością, „Studia Wyborcze” 2018, t. 25, <https://doi.org/10.26485/SW/2018/25/3>.
• Lisicka H., Ewolucja reżimu politycznego w Polsce po 1989 roku, [w:] Demokratyzacja w III Rzeczypospolitej, red. A. Antoszewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2002.
• Mair P., Party Organizations: From Civil Society to the State, [w:] How Parties Organize: Change and Adaptation in Party Organizations in Western Democracies, red. R.S. Katz, P. Mair, SAGE Publications Ltd, London 1994, <https://doi.org/10.4135/9781446250570>.
• Matyja R., Rywalizacja polityczna w Polsce, Ośrodek Myśli Politycznej, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, Kraków–Rzeszów 2013.
• Matyja R., Sajduk B., Wybory 2014–2015 a przemiany elit politycznych Trzeciej Rzeczypospolitej, Ośrodek Myśli Politycznej, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, Kraków–Rzeszów 2016.
• Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021. Starzenie się ludności Polski w świetle wyników narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań 2021, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2023, <https://stat.gov.pl/spisy-powszechne/nsp-2021/nsp-2021-wyniki-ostateczne/starzenie-sie-ludnosci-polski-w-swietle-wynikow-narodowego-spisu-powszechnego-ludnosci-i-mieszkan-2021,3,1.html>.
• demokracji w polskich partiach politycznych, red. M. Chmaj, M. Waszak, J. Zbieranek, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2011.
• Olson D.M., Democratic Legislative Institutions: A Comparative View, Routledge, New York 1994.
• Pająk-Patkowska B., Selected Areas of Female MPs Presence in the Polish Sejm in 1991–2018 – Quantitative Aspects, „Przegląd Politologiczny” 2020, nr 4, <https://doi.org/10.14746/pp.2020.25.4.1>.
• Pięta-Szawara A., Wpływ ustawy kwotowej na zakres podmiotowości politycznej kobiet w Polsce na przykładzie wyborów do Sejmu w 2011 roku oraz wyborów do Parlamentu Europejskiego w 2014 roku, „Polityka i Społeczeństwo” 2015, nr 1, vol. 13.
• Polityka i Sejm. Formowanie się elity politycznej, pod red. W. Wesołowskiego i B. Post, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998.
• Polska w liczbach 2024, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2024, <https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5501/14/17/1/polska_w_liczbach_2024_pl_pi.pdf>.
• Potulski J., Socjologia polityki, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2007.
• Power G., Global Parliamentary Report. The Changing Nature of Parliamentary Representation, United Nations Development Programme, Inter-Parliamentary Union, New York – Geneva 2012.
• Raciborski J., O niektórych patologiach polskiego systemu wyborczego do Sejmu i projekt jego naprawy, „Studia Socjologiczno-Polityczne” 2021, nr 2.
• Raciborski J., Wprowadzenie. Elity rządowe jako przedmiot badań, [w:] Elity rządowe III RP 1997–2004. Portret socjologiczny, red. J. Raciborski, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2006.
• Rafałowski W., Kampanie parlamentarne w Polsce. Analiza programów i apeli wyborczych w perspektywie paradygmatu ekspozycji treści, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2023.
• Sobolewska-Myślik K., Partie i systemy partyjne na świecie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
• Sobolewska-Myślik K., Kosowska-Gąstoł B., Borowiec P., Struktury organizacyjne polskich partii politycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2010.
• Stefaniuk M., Ocena elit politycznych w wystąpieniach w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej VIII kadencji, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G” 2019, vol. 66, no. 1, <http://dx.doi.org/10.17951/g.2019.66.1.379-398>.
• Stelmach A., Mechanizmy zwiększania partycypacji kobiet w wyborach, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2013, nr 4.
• Szwed M., Kobiety w parlamentach III Rzeczypospolitej Polskiej, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Res Politicae” 2007, t. 2.
• Śliwa M., Udział kobiet w wyborach i ich działalność parlamentarna, [w:] Równe prawa i nierówne szanse: kobiety w Polsce międzywojennej. Zbiór studiów, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2000.
• Urbaniak K., Parytety i kwoty wyborcze a Konstytucja RP, „Przegląd Politologiczny” 2011, nr 2, <https://doi.org/10.14746/pp.2011.16.2.7>.
• Wasilewski J., Socjologiczny portret polskiej elity potransformacyjnej, [w:] Elita polityczna 1998. Raport wstępny z badań „Elita rządząca i władza elity”, pod red. J. Wasilewskiego, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 1999.
• Wasilewski J., Trzy tezy o polskich elitach, [w:] Jakie elity są potrzebne Polsce?, red. J. Szomburg, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2005.
• Wawrowski Ł., (Nie)skuteczność kwot dla kobiet w polskim prawie wyborczym. Odgórne kreowanie procesu rekrutacji politycznej vs „wola ludu” w państwie demokratycznym, „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” 2021, t. 32.
• Wawrowski Ł., Polityka równych szans. Instytucjonalne mechanizmy zwiększania partycypacji kobiet w strukturach politycznych na przykładzie państw Unii Europejskiej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007.
• Wichrowska W., Iłowiecki R., Epidemia w legislacji – mankamenty procesu tworzenia prawa, „Lingua Legis” 2021, nr 29.
• Wincławska M., Brodzińska-Mirowska B., Niewykorzystane szanse. Polskie partie polityczne w działaniu, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2016.
• Wojtasik W., Manipulacje wyborcze, STUDIO NOA, Katowice 2022.
• Women in Parliament in 2023. The Year in Review, Inter-Parliamentary Union, Geneva 2024.
• Youth Participation in National Parliaments, Inter-Parliamentary Union, Geneva 2021.
• Youth Participation in National Parliaments, Inter-Parliamentary Union, Geneva 2023.
• Zamkowski W., Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej: najwyższy organ zwierzchniej władzy narodu, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1956.
• Żmigrodzki M., Pojęcie, geneza i badania partii politycznej, [w:] Współczesne partie i systemy partyjne. Zagadnienia teorii i praktyki politycznej, red. W. Sokół, M. Żmigrodzki, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2003.

Identyfikatory

DOI

10.31268/PS.2024.242