Ewolucja normy językowej (na przykładzie form wariantywnych zawartych w Słowniczku błędów językowych Artura Passendorfera)

• Autorzy: Marek Ruszkowski

Warianty tytułu

EN

Evolution of the linguistic standard (illustrated with an example of variant forms contained in Artur Passendorfer’s Concise Dictionary of Language Errors)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Aby pokazać ewolucję normy językowej, w artykule porównano formy wariantywne zawarte w Słowniczku błędów językowych i najważniejszych prawideł gramatycznych A. Passendorfera (wyd. 1904) z rozstrzygnięciami normatywnymi, które podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Markowskiego (wyd. 2004). Wydania obu prac dzieli dokładnie 100 lat. Jeśli jakiejś formy nie było w WSPP, porównano ją z odpowiednim hasłem zawartym w Uniwersalnym słowniku języka polskiego pod red. S. Dubisza (wyd. 2003). Porównanie wariantów zawartych w słownikach pozwala zaobserwować nieregularną ewolucję normy językowej. Po upływie wieku niektóre formy mają taką samą ocenę normatywną, inne zostały uznane za niepoprawne lub w ogóle nie są rejestrowane, jeszcze inne zostały opatrzone odmiennymi kwalifikatorami (ekspr., pot., przestarz., rzad.). Ale są również takie, które A. Passendorfer uznaje za rzadkie, a oba współczesne słowniki za równoprawne. Poczynione obserwacje pokazują, jak trudnym i ryzykownym zadaniem są prognozowanie rozwoju form językowych oraz ich normatywna ewaluacja.

EN

To show the evolution of the linguistic standard, variant forms contained in A. Passendorfer’s Concise Dictionary of Language Errors and major grammar rules (published in 1904) were compared with normative determinations offered by PWN Great Dictionary of the Polish Language Usage ed. by A. Markowski (published in 2004). 100 years passed between the two publications. If any form was missing in the Great Dictionary of the Polish Language Usage, it was compared with a relevant entry in the Universal Dictionary of the Polish Language ed. by S. Dubisz (published in 2003). When comparing the variants in the two dictionaries, one can observe irregular evolution of the linguistic standard. After 100 years, some forms are assessed likewise in terms of the linguistic standard, while others are considered incorrect, are not recorded at all or had different usage labels (expressive, colloquial, dated, rare). Finally, there are some variants A. Passendorfer assumed rare, and the two contemporary dictionaries — as equal. The observations made in the research show how difficult and risky it is to predict the development of linguistic forms and their assessment in terms of the linguistic standard.

Słowa kluczowe

PL

norma językowa; ewolucja języka; Słowniczek błędów językowych Artura Passendorfera.

EN

language standard; evolution of the language; Artur Passendorfer’s Concise Dictionary of Language Errors

• Wydawca: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Czasopismo: Język Polski
• Rocznik: 2014
• Tom: 94
• Numer: 4
• Strony: 322-329

Twórcy

autor

Marek Ruszkowski

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce