Projekt Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 maja 1919 r. w myśli politycznej Stanisława Głąbińskiego

• Autorzy: Wojdyło Witold

Warianty tytułu

EN

The Draft of the Constitution of the Republic of Poland of 30 May 1919 in the Political Thought of Stanisław Głąbiński

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

EN

Stanisław Głąbiński – one of the more active politicians of the nationalist ideological formation – had a comprehensively prepared concept for the state’s political system already in the first years after the Polish Republic gained independence. During the legislative work of the Legislative Sejm (1919–1922), aimed at drafting and enacting the basic law, on 30 May 1919 he submitted his original draft constitution in the form of an emergency motion. Although the initiative was presented on behalf of the National Parliamentary Popular Union, it contained an interpretation of the personal views of its constructor. S. Głąbiński referred to the solutions contained in the draft concerning the fundamental principles of state construction with respect to the sovereignty of the nation, its representation and the separation of powers.

Słowa kluczowe

EN

constitution; Legislative Sejm; National Parliamentary Popular Union; National Democracy; political thought; draft

• Wydawca: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Czasopismo: Przegląd Sejmowy
• Rocznik: 2024
• Numer: 1–2(180–181)
• Strony: 129-151

Twórcy

autor

Wojdyło Witold

• Prof. dr hab. Witold Wojdyło Akademia Mazowiecka w Płocku, Wydział Nauk Społecznych, Polska The Mazovian University in Płock, Faculty of Social Sciences, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0003-4185-4777

Bibliografia

• Druk Sejmowy nr 443D.
• Dubanowicz E., Wstęp do projektu Konstytucji z 12 czerwca 1920 r., [w:] J. Szczepański, Sprawozdanie Komisji Konstytucyjnej o Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, „Myśl Polityczna. Political Thought” 2021, nr 1.
• Działalność Związku Ludowo-Narodowego w Sejmie Ustawodawczym Rzeczypospolitej Polskiej w czasie od 9 lutego 1919 do 31 września 1921 roku, Sekretarjat Główny Związku Ludowo-Narodowego, Warszawa [ca 1921].
• Dziennik Juliusza Zdanowskiego, t. 3, 4 VIII 1919 – 28 III 1921, przedm. i oprac. J. Faryś, T. Sikorski, H. Walczak i A. Wątor, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Szczecińskiego Minerwa, Szczecin 2014.
• Dziennik Juliusza Zdanowskiego, t. 4, 13 IV 1921 – 31 XII 1922, przedm. i oprac. J. Faryś, T. Sikorski, H. Walczak i A. Wątor, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Szczecińskiego Minerwa, Szczecin 2014.
• Dziennik Juliusza Zdanowskiego, t. 5, 1 I 1923 – 10 V 1926, przedm. i oprac. J. Faryś, T. Sikorski, H. Walczak i A. Wątor, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Szczecińskiego Minerwa, Szczecin 2014.
• Głąbiński S., Ankieta w sprawie rewizji konstytucji polskiej i ordynacji wyborczej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1925, nr 2.
• Głąbiński S., Projekty konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Narodowy” 1919, nr 3.
• Głąbiński S., Wspomnienia polityczne, wstępem opatrzyli i oprac. T. Sikorski, A. Wątor, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2017.
• Głąbiński S. [syn], Czytając Akta NKWD, „Przegląd” 2001, nr 8.
• Głąbiński S. [syn], W cieniu ojca, Książka i Wiedza, Warszawa 2001.
• Grabski S., Pamiętniki, t. 1–2, do druku przygot. i wstępem opatrzył W. Stankiewicz, Czytelnik, Warszawa 1989.
• Komarnicki W., Polskie prawo polityczne, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2008 [reprint z 1922 r.].
• Komisje Sejmu Ustawodawczego Rzeczypospolitej Polskiej, [s.n.], Warszawa 1919.
• Kozicki S., Pamiętniki 1876–1939, oprac. M. Mroczko, Akademia Pomorska, Słupsk 2008.
• Projekty konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Wydawnictwo Kancelarji Naczelnika Państwa, Warszawa 1920.
• Singer B., Od Witosa do Sławka, Verum, Warszawa 1990.
• Sprawozdania Stenograficzne Sejmu Ustawodawczego 1919–1921.
• Stanisław Głąbiński o ustroju państwa polskiego i parlamentaryzmie, wstęp J. Kornaś, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1999.
• Wasiutyński W., Prawą stroną labiryntu. Fragmenty wspomnień, oprac. i red. W. Turek, wstęp W. Walendziak, Exter, Gdańsk 1996.
• Wątor A., Słownik działaczy Narodowej Demokracji w Galicji, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2008.
• Wierzbicki A., Wspomnienia i dokumenty (1887–1920), PWN, Warszawa 1957.
• Winiarski B., O Sejm dwuizbowy, „Przegląd Narodowy” 1919, nr 5.
• Witos W., Moje wspomnienia, LSW, Warszawa 1981.
• Ajnenkiel A., Spór o model parlamentaryzmu polskiego do roku 1926, Książka i Wiedza, Warszawa 1972.
• Bäcker R. et al., Metodologia badań politologicznych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polskie Towarzystwo Nauk Politycznych, Warszawa 2016.
• Bożym P., Druga izba parlamentu w świetle pierwszych projektów konstytucji odrodzonego państwa polskiego, „Ius Novum” 2013, nr 3.
• Friszke A., O kształt niepodległej, Biblioteka „Więzi”, Warszawa 1989.
• Górnicki L., Idee i założenia konstytucji z 17 marca 1921 r. a rola i pozycja ustrojowa Prezydenta RP, „Myśl Polityczna. Political Thought” 2021, nr 1.
• Jachymek J., Paruch W., Wstęp, [w:] Więcej niż niepodległość. Polska myśl polityczna 1918–1939, red. J. Jachymek, W. Paruch, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2001.
• Jajecznik K., Demokracja Narodowa według projektu konstytucji autorstwa S. Głąbińskiego, „Społeczeństwo i Polityka” 2008, nr 1.
• Jajecznik K., Wizja systemu politycznego w myśli państwowej S. Głąbińskiego, „Rocznik Nauk Politycznych” 2005, nr 7.
• Jakubowski W., Jajecznik K., Polska debata ustrojowa w latach 1917–1921. Perspektywa politologiczna, Aspra, Warszawa 2010.
• Kallas M., Wstępy w projektach konstytucji z lat 1919–1921, „Prawo Kanoniczne” 2009, nr 3–4.
• Kawalec K., Wizje ustroju państwa w polskiej myśli politycznej lat 1918–1939. Ze studiów nad dziejami polskiej myśli politycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1995.
• Kornaś J., Myśl polityczna i społeczno-ekonomiczna Stanisława Głąbińskiego, Wydawnictwa AGH, Kraków 2014.
• Kornaś J., Naród i państwo w myśli politycznej Związku Ludowo-Narodowego, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1995.
• Kraczkowski R., Dekretowanie ustaw w Polsce w latach 1918–1926, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1994.
• Krukowski S., Geneza konstytucji z 17 marca 1921 r., LSW, Warszawa 1977.
• Łukaszewska A., Terminarz posiedzeń i główne tematy Sejmu Ustawodawczego 1919–1922, [w:] Fundamenty Niepodległej. Sejm Ustawodawczy (1919–1922), red. nauk. Z. Girzyński, J. Kłaczkow, J. Żaryn, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2020.
• Maj E., Debata konstytucyjna w prasie Związku Ludowo-Narodowego w latach 1919–1921, [w:] Konstytucja jako efekt kompromisu politycznego. W setną rocznicę Konstytucji marcowej 1921 roku, red. M. Wichmanowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2022.
• Maj E., Komunikowanie polityczne Narodowej Demokracji 1918–1939, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2010.
• Maj E., Narodowa Demokracja, [w:] Więcej niż niepodległość. Polska myśl polityczna 1918–1939, red. J. Jachymek, W. Paruch, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2001.
• Maj E., Stanisław Głąbiński. Poseł Związku Ludowo-Narodowego (1919–1927), [w:] Rola posła i senatora w II Rzeczypospolitej, pod red. J. Jachymka, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1989.
• Maj E., Suwerenność narodu w dyskursie publicznym Narodowej Demokracji, [w:] Rzeczpospolita w koncepcjach polskich partii politycznych XX i XXI wieku, pod red. G. Radomskiego, M. Strzeleckiego i K. Sopolińskiej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2018.
• Maj E., Związek Ludowo-Narodowy 1919–1928. Studium z dziejów myśli politycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2000.
• Matuła A., Analiza głównych zagadnień ustrojowych w projekcie konstytucji Stanisława Głąbińskiego, [w:] O kształt Rzeczpospolitej. Studia z zakresu polskiej myśli politycznej i ustrojowej okresu międzywojennego, red. P. Gofron, A. Paderewska, A. Matuła, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II. Wydawnictwo Naukowe, Kraków 2016.
• Motas M., Między współpracą a niechęcią. Roman Dmowski i Stanisław Głąbiński, [w:] Roman Dmowski. Niepodległość, dziedzictwo, pamięć, red. J. Engelgard, T. Skoczek, Dom Wydawniczy Myśl Polska, Warszawa 2022.
• O niepodległą i granice. Ku Rzeczypospolitej demokratycznej. Polska debata ustrojowa 1917–1921, oprac. M. Jabłonowski, W. Jabłonowski, K. Jajecznik, Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora, Pułtusk 2014.
• Radomski G., Samorząd terytorialny w myśli politycznej Narodowej Demokracji 1918–1939, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2009.
• Sawicki J., Studia nad położeniem prawnym mniejszości religijnych w państwie polskim, Kasa Mianowskiego, Warszawa 1937.
• Sokół W., Uwarunkowania, inspiracje i koncepcje Konstytucji marcowej, „Myśl Polityczna. Political Thought” 2021, nr 1.
• Szczepański D., Kwestie wyznaniowe w debacie konstytucyjnej Sejmu Ustawodawczego (1919–1921), „Studia Prawnicze KUL” 2022, nr 2.
• Szwed-Walczak A., Dyskurs o konstytucji na łamach „Przeglądu Narodowego” (V 1919 – XII 1921 roku), [w:] Konstytucja jako efekt kompromisu politycznego. W setną rocznicę Konstytucji marcowej 1921 roku, red. M. Wichmanowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2022.
• Śliwa M., Polska myśl polityczna w I połowie XX wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1993.
• Tokarski A., Koncepcje głowy państwa w projektach konstytucji RP z lat 1918–1921, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2017, nr 4.
• Trembicka K., O potrzebie wykorzystania źródeł w politologicznych badaniach myśli politycznej, „Humanities and Social Sciences” 2015, nr 22.
• Wapiński R., Pokolenia Drugiej Rzeczypospolitej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1991.
• Wapiński R., Świadomość polityczna w Drugiej Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1989.
• Wątor A., Działalność Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego w zaborze austriackim do 1914 roku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1993.
• Witkowska-Chrzczonowicz K., Pokłosie „Ankiety w sprawie projektu konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej” z 1919 r. oraz prace nad konstytucjami w II RP, [w:] Fundamenty Niepodległej. Sejm Ustawodawczy (1919–1922), red. nauk. Z. Girzyński, J. Kłaczkow, J. Żaryn, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2020.
• Witkowski Z., Stanowisko głowy państwa w projektach konstytucyjnych okresu Sejmu Ustawodawczego (1919–1920), „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Prawo” 1983, z. 141.
• Wojdyło W., Stanisław Grabski (1871–1949). Biografia polityczna, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2004.
• Wojtacki M., O naturze sporów kompetencyjnych. Konflikty pomiędzy organami władzy w polskiej myśli polityczno-prawnej na przełomie XIX i XX wieku, „Przegląd Politologiczny” 2012, nr 2.
• Wojtacki M., Zasada zwierzchnictwa narodowego w polskiej myśli polityczno-prawnej w dobie prac nad Konstytucją marcową, „Myśl Polityczna. Political Thought” 2021, nr 1.

Identyfikatory

DOI

10.31268/PS.2024.233