Zarys kompetencji edylów jako urzędników miejskich

• Autorzy: Renata Kamińska

Warianty tytułu

EN

Il profilo di poteri degli edili da impiegati urbani

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

I problemi legati alla vita di Roma e dei suoi abitanti furono l’occupazione principale soprattutto degli edili curuli e edili plebei. I loro compiti comprendevano principalmente tre aree di competenza quali, la cura urbis, cura ludorum e. cura annonae. Nell’ambito della cura urbis gli edili si occupavano la sicurezza e l’oridne di Roma. Sorvegliarono lo stato dei luoghi pubblici (cura viarum, cura aedium), lo stato sanitario della città e la moralità dei suoi abitanti. Inoltre, svolsero le funzioni di polizia urbana, il che fu legato fra l’altro al potere di perseguire e combattere gli atti illeciti. Cura annonae significò un obbligo di assicurare l’approvvigionamento della città. Gli edili curuli sorvegliarono anche il commercio pubblico, dove, tra l’altro, controllarono i prezzi e la qualità dei prodotti alimetari e prevennero l’usura. In relazione al commercio acquistarono il potere di giurisdizione civile, e inoltre il potere di emanare gli editti (ius edicendi). Infine, la cura ludorum significò il compito degli edili, curuli e plebei, di allestire e realizzare i giochi pubblici, cioè i ludi. All’inizio del principato il ruolo degli edili fu stato ridotto, comunque il medesimo ufficio perdurò fino al III secolo d. C.

Słowa kluczowe

PL

prawo rzymskie; edylowie; cura urbis; cura annonae; cura ludorum

EN

Roman law; aediles; cura urbis; cura annonae; cura ludorum

• Wydawca: Łódzkie Towarzystwo Naukowe
• Czasopismo: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Rocznik: 2013
• Tom: LXXXVIII (88)
• Strony: 71-95

Daty

wydano

2013

Twórcy

autor

Renata Kamińska

• Katedra Prawa Rzymskiego, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie,

Bibliografia

• Bernstein F., Ludi publici. Unterzuchungen zur Entstehung und Entwicklung der öffentlichen Spielen im republikanischen Rom, Stuttgart 1996.
• Bonfante P., Storia del diritto romano, I, Milano 1959.
• Brasiello U., Lineamenti di storia del diritto romano, Roma 1972.
• Bringmann K., Geschichte der römischen Republik. Von den Anfängen bis Augustus, München 2010; tłum. A. Gierlińska, Historia republiki rzymskiej. Od początków do czasów Augusta, Poznań 2010.
• Burdese A., Manuale di diritto pubblico romano, Torino 1987.
• Broughton T.R.S., The Magistrates of the Roman Republic, t. I, New York 1951.
• Carcopino J., La Vie quotidienne à Rome a l’apogèe de l’Empire, Paris 1939; tłum. M. Pąkcińska, Życie codzienne w Rzymie w okresie rozkwitu cesarstwa, Warszawa 1966.
• Coli U., NNDI 1957, t. 1, s. 337.
• Cosenza M.E., Official Positions after the Time of Constantine, Pennsylvania 1905.
• Crawford M., The Roman Republic2, London 1992.
• De Martino F., Storia della costituzione romana, II–IV, Napoli 1973–1975.
• Dumézil G., La religion romaine archaïque avec un appendice sur la religion des Étrusques, Paris 1974.
• Fischer R., Umweltschützende Bestimmungen im Röm Recht, Aachen 1996.
• Flaig E., Ritualisierte Politik. Zeichen, Gesten und Herrschaft im Alten Rom, Göttingen 2004.
• Futrell A., The Roman Games, Oxford 2006.
• Garofalo L., Il processo edilizio, Padova 1989.
• Grimal P., «Que sais-je?» Le point des connaissances actuelles, Paris 1961; tłum. J. Pański, Miasta rzymskie, Warszawa 1970.
• Guarino A., Storia del diritto romano, Napoli 1981.
• Hebel, s.v. Ludi publici, RE, Suppl., 1931, t. 5.
• Homo L., Les institutions politiques romaines. De la Cité à l’État, Paris 1970.
• Impallomeni G., L’editto degli edili curuli, Padova 1955.
• Kamińska R., Cura aquarum w prawie rzymskim, Zesz. Praw. 2010/10.2.
• Kamińska R., Ochrona dróg publicznych przez urzędników rzymskich, Zesz. Praw. 2008/8.2.
• Kolb A., Die kaiserliche Bauverwaltung in der Stadt Rom, Stuttgart 1993.
• Kunderewicz C., Studia z rzymskiego prawa administracyjnego, Łódź 1991.
• Kunkel W., Wittmann R., Staatsordnung und Staatspraxis der römischen Republik, München 1995.
• Kuryłowicz M., Crimen artioris annonae, [w:] Res Historia, t. 29: Terra, mare et homines II – Studies in Memory of Professor Tadeusz Łoposzko, Lublin 2010.
• Kuryłowicz M., Das Glücksspiel im römischen Recht, ZSS, Romanistische Abteilung (SZ) 1985/102.
• Kuryłowicz M., Działalność edylów rzymskich w okresie republiki w sprawach agrarnych, [w:] E. Gajda, A. Sokala (red.), Honeste vivere ... Księga pamiątkowa ku czci Profesora Władysława Bojarskiego, Toruń 2001.
• Kuryłowicz M., Działalność karno-administracyjna edylów rzymskich w sprawach handlowych, ZNUJ, Pr. Praw. 1989/125.
• Kuryłowicz M., Loca aedilem metuentia (Sen. de vita beata 7.1.3). Z działalności edylów rzymskich na rzecz ochrony porządku i moralności publicznej, Ann. UMCS, Sec. G Ius, 1985–1986/32–33.
• Kuryłowicz M., Nadzór magistratur rzymskich nad porządkiem publicznym, [w:] E. Ura (red.), Bezpieczeństwo i porządek publiczny – historia, teoria, praktyka. Konferencja naukowa, Hadle Szklarskie, 26 września 2003 r., Rzeszów 2003.
• Kuryłowicz M., Przestępstwa spekulacji contra annonam w prawie rzymskim, Fol. Soc. Sci. Lub. 1993/34, Hum. 1.
• Kuryłowicz M., Publiczne porządki i nieporządki pogrzebowe w okresie wczesnego cesarstwa rzymskiego, [w:] K. Amielańczyk, A. Dębiński, D. Słapek (red.), Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego w prawie rzymskim, Lublin 2010.
• Kuryłowicz M., ‘Tresviri capitales’ oraz edylowie rzymscy jako magistratury policyjne, Ann.UMCS, Sec. G Ius 1993/40.
• Kuryłowicz M., Ustawodawstwo rzymskie w sprawach fałszywych miar i wag, Fol. Soc. Sci. Lub. 1991/33, Hum. 1–2.
• Kuryłowicz M., Zur Marktpolizei der römischen Ädilen, [w:] Au-delà des frontières. Mélanges de droit romain offerts à Witold Wołodkiewicz, II, Warszawa 2000.
• Kuryłowicz M., Zur Tätigkeit römischen Ädilen, Teil III, OIR 2004/9.
• Labatut M.E., L’administration des travaux publics a Rome, Paris 1867.
• Laurence R., The Roads of Roman Italy: Mobility and Cultural Change, London 1999.
• Le Lydien J., Des magistratures de l’état romain, t. I, 1èere partie. Introduction générale, Paris 2006.
• Lenel O., Das Edictum perpetuum. Ein Versucht zu seiner Wiederherstellung³, Leipzig 1927.
• Maciejewski T., Historia powszechna ustroju i prawa, Warszawa 2000.
• Mallisard A., Les Romains Et L’Eau. Fontaines, Salles du Bains, Thermes, Égouts, Aqueducs..., Paris 1994.
• Mispoulet J.-B., Les institutions politiques des Romains ou exposéhistoriques des règles de la constitution et de l’administration romains depuis la fondation de Rome jusqu’au règne de Justinien, Paris 1882.
• Mommsen Th., Römisches Staatsrecht, II.1, Leipzig 1887, reprint Cambridge 2010.
• Mousourakis G., The Historical and Institutional Context of Roman Law, Hampshire 2003.
• O akweduktach miasta Rzymu. Frontinus, tłum i wstęp C. Kunderewicz, Pr. Zakł. Arch. Ant. IHKM PAN 1961/19.
• Ochler, s.v. annona, RE 1894, t. 1.
• Orestano R., Il „problema delle persone giuridiche” in diritto romano, Torino 1968.
• Palma A., Le curae pubbliche. Studi sulle strutture amministrative romane, Napoli 1980.
• Palmirski T., A History of the Ancient States’ Political Systems. Rome, Kraków 2011.
• Palmirski T., How the commentaries to ‘de his qui deiecerint vel effuderint’ and ‘ne quis in suggrunda’ edicts could be used on the ground of ‘edictum de feris’, RIDA 2006/53.
• Palmirski T., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta według ‘edictum de feris’, CPH 2007/59.1.
• Pavis D’Escurac H., La préfecture de l’annonae service administrative imperial d’Auguste à Constantin, Rome 1976.
• Pollera A., „Annonam adtemptare et vexare vel maxime dardanarii solent”. D. 47,11,6: note sulle repressione dei crimini annonari, Index 1991/19.
• Ramsay W.W., A Manual of Roman Antiquities, London 1863.
• Richard J.C., Les origines de la plèbe romaine. Essai sur la formation du dualisme patricio-plébéien, Rome 1978.
• Robbe U., La differenza sostanziale fra ‘res nullius’ e ‘res nullius in bonis’. La distinzione delle ‘res’ pseudo-marcianea, I, Milano 1979.
• Roberts J., s.v. aediles, The Oxford Dictionary of the Classical World, Oxford 2005.
• Roberts J., s.v. ludi, The Oxford Dictionary of the Classical World, Oxford 2005.
• Rotondi G., Leges publicae populi romani, Milano 1912.
• Sabbatucci D., L’edilita romana: magistratura e sacerdozio, [w:] Atti della Accademia Nazionale dei Lincei, Memorie. Classe di Scienze morlai, storiche i filologiche, ser. VIII, VI, Roma 1954.
• Sandberg K., Magistrates and Assemblies. A Study of Legislative Practice in Republican Rome, Rome 2001.
• Santalucia B., Studi di diritto penale romano, Roma 1994.
• Scherillo G., Lezioni di diritto romano. Le cose, Milano 1945, s. 163.
• Schiller A.A., Roman Law: Mechanisms of Development, Malta 1978.
• Sitek B., ‘Tabula Heracleensis’ (‘Lex Iulia municipalis’). Tekst. Tłumaczenie. Komentarz, Olsztyn 2006.
• Smith W., s.v. aediles, Dictionary of Greek and Roman antiquities, London 1848.
• Smith W., s.v. ludi, Dictionary of Greek and Roman antiquities, London 1848.
• Staccioli R.A., Strade dei Romani, english transl. The Roads of the Romans, Los Angeles 2003.
• Strati B., Il Prefetto nell’esperienza giuridica romana, Instrumenta 2000/10.
• Tarwacka A., O początkach prawa i wszystkich urzędów oraz o następstwie prawników. Tekst-tłumaczenie-komentarz, Zesz. Praw. 2003/3.1.
• Varela Gil C., Los administradores de Roma (desde el origen de la ciudad hasta Justiniano), RGDR 2006/7.
• Versnel H.S., Triumphus. An Inquiry into the Origin, Development and Meaning of the Roman Triumph, Leiden 1970.
• Viganò R., Appunti sulla ‘cura riparum et alvei Tiberis’: gestione diretta o indiretta?, [w:] Studi in onore di Gaetano Scherillo, Milano 1966.
• Watson A., Seller’s Liability for Defects: Aedilician Edict and Praetorian Law, IURA 1987/38.
• Wissowa G., s.v. aedilis, RE 1894, t. 1.
• Wissowa G., Religion und Kultus der Römer, München 1912.
• Wołodkiewicz W., Zabłocka M., Prawo rzymskie. Instytucje, Warszawa 2009.
• Zabłocki J., Tarwacka A., Publiczne prawo rzymskie, Warszawa 2005.
• Ziółkowski A., Historia Rzymu, Poznań 2004.

Identyfikatory

ISSN

0081-6841