Nudna prawda i osiągnięcia badań systemowych

• Autorzy: Winczorek Jan

Warianty tytułu

EN

The Boring Truth and the Achievements of Systems Research

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł wychodzi od krytycznego namysłu nad znanym sloganem J. Mackiewicza „tylko prawda jest ciekawa”, traktując go jako odzwierciedlenie jednego z możliwych podejść do problemu zaangażowania poznania i neutralności wiedzy. Następnie wykorzystuje narzędzia pojęciowe teorii systemów Niklasa Luhmanna do analizy stanowisk wyrażanych w tej sprawie w socjologii. W konkluzji wysuwa twierdzenie, że utrzymanie tożsamości socjologii jako nauki jest zależne od jej powodzenia w przyjmowaniu deflacyjnej, a nie inflacyjnej koncepcji wiedzy i budowania teorii o wystarczającym poziomie złożoności. To zaś pozwala na postawienie wniosku, że prawda jest raczej nudna, a społeczna rola socjologii sprowadza się do wskazywania, jaka wiedza o społeczeństwie jest wiedzą pewną, a jaka nie.

EN

The paper begins by critically assessing J. Mackiewicz’s popular statement that „only the truth is interesting”, treating it as a reflection of one of the many approaches to the problem of involvement of social processes in cognition and detachment of knowledge. Next it uses conceptual tools of Niklas Luhmann’s systems theory to analyse the positions on this issue, held in sociology. In the concluding part it argues that one condition of maintaining its identity as a science by sociology is to make it successful in producing a deflationary, not inflationary conception of knowledge and building a sufficiently complex theory. This in turn allows to conclude that the truth is rather boring and the social role of sociology is to indicate which knowledge about society is certain knowledge, and which is not.

Słowa kluczowe

PL

zaangażowanie; neutralność; Niklas Luhmann; teoria systemów

• Wydawca: Instytut Socjologii UW
• Czasopismo: Stan Rzeczy
• Rocznik: 2014
• Numer: 1(6)
• Strony: 195-234

Twórcy

autor

Winczorek Jan

• Uniwersytet Warszawski; Wydział Prawa

Bibliografia

• Baraldi C., Corsi G., Esposito E. 1997. GLU. Glossar zu Niklas Luhmanns Theorie sozialer Systeme, Suhrkamp, Frankfurt am Main.
• Bruun H. 2008. Objectivity, value spheres, and “Inherent laws” on some suggestive isomorphisms between Weber, Bourdieu, and Luhmann. „Philosophy of the Social Sciences” 2008, nr 1(38), s. 97–120.
• Elias N. 2003. Zaangażowanie i neutralność, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Esposito E. 1999. Das problem der Reflexivitaet in den Medien und in der Theorie, [w:] Widerstaende der Systemtheorie, red. A. Koschorke, C. Vismann, Akademie Verlag, Berlin, s. 113–120.
• Esposito E. 2004. The arts of contingency, „Critical Inquiry” 2004, nr 1(31), s. 7–25.
• Gałęzowska I. 1928. Na rozdrożu socjologizmu, Księgarnia L. Fiszera, Łódź–Katowice.
• Habermas J., Luhmann N. 1971. Theorie der Gesellschaft oder Sozialtechnologie – was leistet die Systemforschung?, Suhrkamp, Frankfurt am Main.
• Knodt E. 1994. Toward a non-foundationalist epistemology: the Habermas/Luhmann controversy revisited, „New German Critique” 1994, nr 51, s. 77–101.
• Kozakiewicz H. 1983. Inna socjologia. Studium zapoznanej metody, PWN, Warszawa.
• Leydesdorff L. 2006. The knowledge-based economy: modeled, measured, simulated, Universal Publishers, Boca Raton.
• Luhmann N. 1967. Soziologische Aufklärung, „Soziale Welt” 1967, nr 18, s. 97–123
• Luhmann N. 1976. Generalized media and the problem of contingency, [w:] Explorations in general theory in social science: Essays in honor of Talcott Parsons, red. J.J. Loubser, R.C. Baum, Effrat V., Lidz M., Free Press, New York, s. 507–532.
• Luhmann N. 1976a, The future cannot begin. temporal structures in modern society, „Social Research” 1976, nr 43, s. 130–152.
• Luhmann N. 1978. Soziologie der Moral, [w:] Theorietechnik und Moral, red. N. Luhmann & S.H. Pfürtner, Suhrkamp, Frankfurt am Main, s. 8–116.
• Luhmann N. 1984. Soziale Systeme. Grundriss einer allgemeinen Theorie, Suhrkamp, Frankfurt.
• Luhmann N. 1984a. The self-description of society: crisis fashion and sociological theory, „International Journal of Comparative Sociology” 1984, nr 1–2(25), s. 59–72.
• Luhmann N. 1989. Ecological communication, Polity Press, Cambridge.
• Luhmann N. 1990. Die Wissenschaft der Gesellschaft, Suhrkamp, Frankfurt.
• Luhmann N. 1991. Die Geltung des Rechts, „Rechtstheorie” 1991, nr 22, s. 273–286.
• Luhmann N. 1993. „Was ist der Fall?” und „Was steckt dahinter?”. Die zwei Soziologien und die Geselschaftstheorie, „Zeitschrift für Soziologie” 1993, nr 4, s. 245–260.
• Luhmann N. 1993a. Das Recht der Gesellschaft, Suhrkamp, Frankfurt am Main.
• Luhmann N. 1997. Die Gesellschaft der Gesellschaft, Suhrkamp, Frankfurt am Main.
• Luhmann N. 1997a. Jenseits von Barberei, [w:] Modernität und Barbarei. Soziologische Zeitdiagnoze am Ende des 20. Jahhundert, red. Maxi Miller und Hans-Georg Soffner, Suhrkamp, Frankfurt am Main, s. 219–230.
• Luhmann N. 2001. Erkenntnis als Konstruktion, [w:] tegoż, Aufsätze und Reden, Reclam, Stuttgart. s. 218–242.
• Luhmann N. 2001a. Die Paradoxie der Form, [w:] tegoż, Aufsaetze und Reden, Reclam, Stuttgart, s 243–261.
• Luhmann N. 2002. The modernity of science, [w:] Theories of distinction. Redescribing the descriptions of modernity, red. William Rasch, Stanford University Press, Stanford, s. 61–78. (w jęz. niemieckim jako rozdziałw Luhmann 1990).
• Luhmann N. 1990a. The cognitive program of constructivism and a reality that remains unknown, [w:] Selforganization: portrait of a scientific revolution, red. W. Krohn, Dordrecht, Kluver, s. 64–85.
• Mackiewicz J. 1973. Literatura contra faktologia, „Kultura” 1973, nr 7–8, s. 182–183.
• Mahlmann M. 2000. Katastrophen der Rechtsgeschichte und die autopoietische Evolution des Rechts, „Zeitschrift für Rechtssoziologie” 2000, nr (1)21, s. 247–277.
• Marody M., Giza-Poleszczuk A. 2004. Przemiany więzi społecznych. Zarys teorii zmiany społecznej, Scholar, Warszawa.
• Podgórecki. A. 1998. Socjologiczna teoria prawa, Interart, Warszawa.
• Soin M. 2011. Fakty, wartości i „panika moralna”, „Studia Socjologiczne” 2011, nr 2(201), s. 147–163.
• Sztompka P. 2007. The Return to Values in Recent Sociological Theory, „Polish Sociological Review” 2007, nr 3(159), s. 247–261.
• Teubner G. 2002. Sprawiedliwość alienująca. O dodatkowej wartości dwunastego wielbłąda, „Ius et Lex” 2002, nr 1(1), s. 109–147.
• Touraine A. 2010. O socjologii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Weber M. 2004. „Obiektywność” poznania społeczno-naukowego i społeczno-politycznego, [w:] Max Weber. Racjonalność, władza odczarowanie, red. M. Holona, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 133–194.
• Weber M. 2004a. „Wolność od wartościowania” – jej sens w naukach socjologicznych i ekonomicznych, [w:] Max Weber. Racjonalność, władza odczarowanie, red. M. Holona, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 195–242.
• Winczorek J. 2004. Socjologia prawa a integracja europejska. O pożytkach z pewnej teorii, [w:] Teoretycznoprawne wyzwania integracji europejskiej, red. L. Leszczynski, Wyd. UMCS, Lublin, s. 37–64.
• Winczorek J. 2009. Zniknięcie dwunastego wielbłąda. O socjologicznej teorii prawa Niklasa Luhmanna, Liber, Warszawa.
• Zybertowicz A. 1995. Przemoc i poznanie, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń.