Rzymska edycja hymnów o św. Kazimierzu z roku 1525 i jej staropolskie tło

• Autorzy: Okoń Jan

Warianty tytułu

EN

The roman edition of the hymns of st. Kazimierz of 1525 and Her old polish bckground

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedmiotem uwagi są hymny o św. Kazimierzu wydane przez biskupa humanistę Zachariasza Ferreriego (Zaccaria Ferreri) w zbiorze Hymni novi ecclesiastici (Rzym 1525). Spisał je Ferreri cztery lata wcześniej w Wilnie, gdy jako nuncjusz papieża Leona X prowadził proces kanonizacyjny królewicza Kazimierza Jagiellończyka. Autor omawia w związku z tym żywot królewicza, a następnie poświęcone mu hymny Ferreriego jako wczesną promocję św. Kazimierza w całym Kościele. Podobnie jak cały zbiór, hymny te są przykładem odchodzenia od tradycji hymnów średniowiecznych. Tym bardziej godna uwagi jest ich recepcja w XVII wieku: zostały one ponownie wydane w Wilnie w roku 1604 z okazji kanonizacji, a w 1606 roku przełożono je na język polski. Autor analizuje przekład i jego stosunek do oryginału.

EN

The object of attention are the hymns of St. George. Kazimierz issued by Bishop-humanist Zacharias Ferreri (Zaccaria Ferreri) in the set Hymni Novi ecclesiastici (Rome, 1525). Ferreri wrote it four years earlier in Vilnius, when as the nuncio of Pope Leo X led the canonization of Prince Casimir. The author discusses the life of the prince, and then hymns by Ferreri, as an early promotion of St. Kazimierz throughout the Church. Like the entire collection, the hymns are an example of departure from the tradition of medieval hymns. Even more remarkable is their reception in the 17c.: they have been re-issued in Vilnius in the year 1604, on the occasion of the canonization, and in 1606 were translated into Polish. The author discusses the translation and its relationship to the original.

Słowa kluczowe

PL

św. Kazimierz Jagiellończyk; Zaccaria Ferreri; papież Leon X; hymny kościelne; Grzegorz Święcicki; Mateusz Chryzostom Wołodkiewicz Wilno

EN

St. Casimir IV; Zaccaria Ferreri; Pope Leo X; hymns; Grzegorz Święcicki; Matthew Chrysostom Wołodkiewicz Vilnius

• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Czasopismo: Colloquia Theologica Ottoniana
• Rocznik: 2017
• Numer: 1
• Strony: 91-110

Twórcy

autor

Okoń Jan

• Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie,

Bibliografia

• Acta Sanctorum Martii, a Ioanne Bollando S.I. colligi feliciter coepta, a Godefrido Henschenio et Daniele Papebrochio eiusdem Societatis Iesu aucta, digesta et illustrata, t. 1, Antverpiae 1668, s. 337–357.
• Ankstyvieji šv. Kazimiero „Gyvenimai”, sudaré, ivadą ir paaiškinimus paraše M. Čiurinskas, Vilnius 2004, s. 46–117 [oryginał i przekład litewski].
• Ferreri(us) Z., Hymni novi ecclesiastici (Rzym 1525), Biblioteka Jagiellońska, sygn. Cim. 6313.
• Ferreri(us) Z., Vita beati Casimiri Confessoris [Kraków, po 7.04.1521], Biblioteka Jagiellońska, sygn. Cim. 4153.
• [Święcicki G.], Theatrum S. Casimiri, Wilno 1604, Biblioteka Jagiellońska, sygn. 585574 I Mag.St. Dr.
• Żywot przechwalebnego wyznawce świętego Kazimierza, krolewica polskiego i książęcia litewskiego, w Wilnie Roku 1606 przez Mateusza Chryzostoma Wołodkiewicza przełożony. Przydane są modlitwy nabozne i hymny do św. Kazimierza, oprac. J. Okoń, przy współpracy K. Gary i J. Rzegockiej, Warszawa 2016.
• Błaszczyk G., Litwa na przełomie średniowiecza i nowożytności 1482–1569, Poznań 2002.
• Borkowska U., Kazimierz Jagiellończyk (1458–1484), królewicz, święty, w: Nasi święci. Polski słownik hagiograficzny, red. A. Witkowska, Poznań 19992, s. 366–379.
• Borkowska U., Królewskie modlitewniki. Studium z kultury religijnej epoki Jagiellonów (XV i początek XVI wieku), Lublin 1999.
• Borkowska U., Życie religijne polskich Jagiellonów. Zarys problematyki, w: Chrzest Litwy. Geneza, przebieg, konsekwencje, red. M.T. Zahajkiewicz, Lublin, 1990, s. 149–180.
• Buszewicz E., Sarmacki Horacy i jego liryka. Imitacja – gatunek – styl. Rzecz o poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Kraków 2006.
• Encyklopedia katolicka, t. 8, Lublin 2000, kol. 1275–1279.
• Estreicher K., Bibliografia polska, t. 16, Kraków 1898.
• Górski K., Kazimierz Jagiellończyk (1458–1484), święty, królewicz, w: Polski słownik biograficzny, t. 12, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966–1967, s. 286–288.
• Drzymała K. SJ, Święty Kazimierz, Kraków 1984.
• Fijałek J., Cześć św. Kazimierza i cerkwie ruskie w Wilnie, „Ateneum Wileńskie” 2 (1924), s. 131–158.
• Hagiografia polska. Słownik bio-bibliograficzny, t. 1, red. R. Gustaw, Poznań–Warszawa–Lublin 1966, s. 738–747.
• Katalog poloników XVI wieku Biblioteki Jagiellońskiej, t. 1, red. M. Malicki, E. Zwinogrodzka, Kraków 1992.
• Kowalczyk M., Kazania żałobne z kodeksu BJ 2367, „Acta Mediaevalia” XV (2003), s. 381–383, 392–396.
• Mancone A., Ferreri, Zaccaria, w: Enciclopedia cattolica, t. 5, Roma 1950, kol. 1199.
• Misiurek J., Duchowość św. Kazimierza Królewicza, w: Parafia pod wezwaniem św. Kazimierza Królewicza w Radzięcinie. Patron – dzieje – najcenniejsze zabytki, red. K. Kłos, A. Szykuła-Żygawska, J. Kaliszuk, Radzięcin 2012, s. 11–23.
• Moss A., Joannes Dantiscus (1485–1548): Hymns in Context, w: Pietas Humanistica. Neo-Latin Religious Poetry in Poland in European Context, red. P. Urbański, Frankfurt am Main 2006, s. 71–82.
• Przybyszewski B., Spotkanie ze św. Kazimierzem, „Analecta Cracoviensia”, 16 (1984), s. 95–112.
• Rabikauskas P., Święty Kazimierz, patron Litwy, przekł. D. Brodowska, Kraków 1997 [oryg. Lietuvos globėjas šv. Kazimieras, Vilnius–Kaunas 1993).
• Stöve E., Zaccaria Ferreri, w: Dizionario Biografico degli Italiani 1996, t. 46, s. 808–811.
• Tiraboschi G., Storia della letteratura italiana, t. 7, Modena 1779.
• Ulewicz T., Iter Romano-italicum Polonorum, czyli o związkach umysłowo-kulturalnych Polski z Włochami w wiekach średnich i w renesansie, Kraków 1999, s. 172.
• Wojtyska H.D., Początki kultu i procesy kanonizacyjne św. Kazimierza, „Analecta Cracoviensia” 16 (1984), s. 187–230.