Tożsamość osobista w ujęciu emotywno-refleksyjnym: zawartość, funkcje i procesy kształtowania tożsamości

• Autorzy: Krzysztof Kwapis , Elwira Brygoła

Warianty tytułu

EN

Personal identity in emotive-reflective terms: the content, functions, and processes of identity forming

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule zaproponowano emotywno-refleksyjne ujęcie tożsamości osobistej. W ramach tego ujęcia podjęto próbę zdefiniowania tożsamości osobistej oraz określenia źródeł tworzących ją treści, procesów kształtowania i pełnionych przez nią funkcji. Tożsamość osobista ujmowana jest jako unikatowy, specyficzny dla jednostki i względnie stabilny sposób określania, rozumienia i doświadczania siebie, będący wyrazem dążenia do osiągnięcia osobistej autonomii i wewnętrznej integracji. Wśród głównych źródeł treści tożsamościowych wskazano na znaczenie przede wszystkim emotywnych doświadczeń siebie, satysfakcji motywów tożsamościowych i podstawowych potrzeb psychologicznych oraz osobistych aspiracji i pasji jednostki. Tożsamość rozpatrzono także w aspekcie jej zawartości, akcentując różnice między tożsamością a koncepcją siebie i złożonością Ja. Zasygnalizowano również kwestię stałości i zmienności tożsamości, w tym warunków, jakie mogą wyzwalać lub intensyfikować zmiany w jej obrębie.

EN

In the article, personal identity is proposed in emotive-reflective terms. Within the framework of these terms an attempt to define personal identity is undertaken and sources of identity contents, processes of identity forming and identity functions are indicated. Identity is treated as a unique, specific for an individual and relatively stable manner of self-defining, self-understanding and self-experiencing, that displays striving for personal autonomy and inner integration. Among main sources of identity contents are emotive self-experiences, satisfaction of identity motives and basic psychological needs and also individual aspirations and passions. Furthermore, identity is considered in terms of its content, with regard to the difference between identity as such, self-concept and complexity of self-system. The question of stability and changeability of identity is also signalled, and conditions that can release or intensify identity changes are pointed.

Słowa kluczowe

PL

tożsamość osobista; koncepcja siebie; emotywne doświadczanie siebie motywy tożsamościowe; podstawowe potrzeby psychologiczne

EN

personal identity; self-concept; emotive self-experience; identity motives; basic psychological needs

• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Czasopismo: Opuscula Sociologica
• Rocznik: 2013
• Numer: 4(6)
• Strony: 33-49

Twórcy

autor

Krzysztof Kwapis

• Akademia Ignatianum w Krakowie

autor

Elwira Brygoła

• Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Wydział Zamiejscowy w Poznaniu

Bibliografia

• Arnett J.J. 2002, The psychology of globalization, „American Psychologist”, nr 57.
• Batory A. 2008, Tożsamość złożonego Ja, w: Tożsamość i jej przemiany a kultura, red. P.K. Oleś, A. Batory, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego – Polska Akademia Nauk, Lublin–Warszawa.
• Breakwell G.M. 1986, Coping with threatened identities, Methuen, London.
• Breakwell G.M. 2010, Resisting representations and identity processes, „Papers on Social Representations”, nr 19.
• Caplan G. 1964, Principles of preventive psychiatry, Basic Books, New York.
• Carver C.S., Scheier M.F. 1981, Attention and self-regulation: a control theory approach to human behavior, Springer-Verlag, New York.
• Cooley C.H. 1902, Human nature and the social order, Charles Scribner’s Sons, New York.
• Deci E.L., Ryan R.M. 2000, The „What” and „Why” of goal pursuits: human needs and the selfdetermination of behavior, „Psychological Inquiry”, nr 11.
• Erikson E.H. 1968, Identity: Youth and crisis, Norton, New York.
• Erikson E.H. 1997, Dzieciństwo i społeczeństwo, tłum. P. Hejmej, Rebis, Poznań.
• Erikson E.H. 2002, Dopełniony cykl życia, tłum. A. Gomola, Rebis, Poznań.
• Gergen K.J. 2009, Nasycone Ja. Dylematy tożsamości w życiu współczesnym, tłum. M. Marody, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Giddens A. 2007, Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, tłum. A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Hermans H.J.M., Dimaggio G. 2007, Self, identity, and globalization in times of uncertainty: a dialogical analysis, „Review of General Psychology”, nr 11.
• Hidi S. 2006, Interest: a unique motivational variable, „Educational Research Review”, nr 1.
• Hidi S., Renninger K.A. 2006, The four-phase model of interest development, „Educational Psychologist”, nr 41.
• Higgins E.T. 1987, Self-discrepancy: a theory relating self and affect, „Psychological Review”, nr 94.
• Hitlin S. 2003, Values as the core of personal identity: drawing links between two theories of self, „Social Psychology Quarterly”, nr 66.
• James W. 1892/2002, Psychologia. Kurs skrócony, tłum. M. Zagrodzki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Jung C.G. 1997, Typy psychologiczne, tłum. R. Reszke, Wrota, Warszawa.
• Kozielecki J. 2007, Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii, Żak, Warszawa.
• Kubacka-Jasiecka D. 2005, Kryzys emocjonalny i interwencja kryzysowa – spojrzenie z perspektywy zagrożenia Ja i poczucia tożsamości, w: Psychologiczny wymiar zdrowia, kryzysu i choroby, red. D. Kubacka-Jasiecka, T.M. Ostrowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Leszniewski T. 2008, Tożsamość jednostki w zmieniającym się społeczeństwie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Marcia J.E. 1966, Development and validation of ego-identity status, „Journal of Personality and Social Psychology”, nr 3.
• Markus H. 1993, Ja w myśli i pamięci, w: Poznanie, afekt, zachowanie, red. T. Maruszewski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Markus H.R., Nurius P. 1986, Possible selves, „American Psychologist”, nr 41.
• McAdams D.P. 2001, The person: an integrated introduction to personality psychology, wyd. 3, Hartcourt Brace College Publishers, Forth Worth.
• McAdams D.P., Josselson R., Lieblich A. red. 2001, Turns in the road: narrative studies of lives in transition, American Psychological Association, Washington, DC.
• McAdams D.P., Pals J.L. 2006, A new Big Five: fundamental principles for an integrative science of personality, „American Psychologist”, nr 61.
• McCrae R.R, Costa P.T. 2005, Osobowość dorosłego człowieka. Perspektywa teorii pięcioczynnikowej, tłum. B. Majczyna, Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, Kraków.
• McLean K.C. 2008, Stories of the young and the old: personal continuity and narrative identity, „Developmental Psychology”, nr 44.
• Neckar J. 2009, Samowiedza i jej bohater, w: Poznaj samego siebie, czyli o źródłach samowiedzy, red. A. Niedźwieńska, J. Neckar, Academica, Warszawa.
• Oleś P.K. 2008, O różnych rodzajach tożsamości oraz ich stałości i zmianie, w: Tożsamość i jej przemiany a kultura, red. P.K. Oleś, A. Batory, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego – Polska Akademia Nauk, Lublin–Warszawa.
• Oleś P.K. 2011, Psychologia człowieka dorosłego. Ciągłość – zmiana – integracja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Oyserman D., Markus H. 1990, Possible selves in balance: implications for delinquency, „Journal of Social Issues”, nr 46.
• Suchańska A. 1999, Przejawy i uwarunkowania psychologiczne pośredniej autodestruktywności, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
• Suchańska A., Worach A. 2013, Złożoność koncepcji siebie a poczucie tożsamości, „Roczniki Psychologiczne”, nr 16.
• Vignoles V.L., Regalia C., Manzi C., Golledge J., Scabini E. 2006, Beyond self-esteem: influence of multiple motives on identity construction, „Journal of Personality and Social Psychology”, nr 90.