Średniowieczny kościół w Karlinie – historia przekształceń budowlanych w świetle badań architektonicznych

• Autorzy: Zalewski Krystian

Warianty tytułu

EN

The medieval church in Karlino – the history of building transformations in the light of architectural research

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W artykule przedstawione zostały wnioski z badań architektonicznych wykonanych przez autora w okresie od października 2016 roku do września 2017 roku. Przeprowadzone badania architektoniczne w karlińskiej świątyni polegały na analizie materiału użytego do jej budowy i nie obejmowały konstrukcji drewnianych (więźby dachowej w prezbiterium, korpusie nawowym, wieży oraz dzwonnicy). Do opracowania badań wykonano analizę architektoniczną murów kościoła. W ramach przyjętych kryteriów zbadano ich styki, które przedstawiono graficznie w postaci węzłów badawczych w celu ustalenia wzajemnej chronologii oraz zaznaczono na dokumentacji fotograficznej. Mury zostały również porównane pod kątem wątków konstrukcyjnych, kolorystyki cegieł, rodzaju zaprawy, wielkości cegieł i sposobu opracowania spoiny. W połączeniu z kwerendą archiwalną badania te pozwoliły na rozpoznanie przekształceń budowlanych, rozwarstwienie chronologiczne i próbę rekonstrukcji poszczególnych faz budowlanych, a także na szczegółowe określenie średniowiecznej techniki budowlanej. Omówienie tych właśnie aspektów jest głównym celem niniejszego artykułu.

EN

The article presents the conclusions from the architectural research carried out by the author in the period from October 2016 to September 2017. The architectural research carried out in the Karlino church consisted of an analysis of the material used for its construction and did not include wooden structures (roof trusses in the chancel, nave body, tower and belfry). An architectural analysis of the church walls was carried out for the study. As part of the criteria adopted, their joints were examined, which were graphically presented in the form of research nodes in order to establish a mutual chronology, and marked on the photographic documentation. The walls were also compared in terms of the construction bonds, colour of bricks, type of mortar, size of bricks and the way of joint preparation. Together with the archival study, the research allowed for the recognition of building transformations, chronological stratification and the attempt at reconstruction concerning individual construction phases, as well as the detailed definition of the medieval building technique. The discussion of these aspects is the main purpose of this article.

Słowa kluczowe

PL

Karlino,; średniowiecze,; architektura,; kościół,; badania architektoniczne,; konserwacja

EN

Karlino,; Middle Ages,; architecture,; church,; architectural; research,; conservation

• Wydawca: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Czasopismo: Ochrona Zabytków
• Rocznik: 2020
• Numer: 2
• Strony: 9-36

Daty

wydano

2020

Twórcy

autor

Zalewski Krystian

• konserwator zabytków, Muzeum Ziemi Karlińskiej w Karlinie
• conservator of historical objects, Karlino Land Museum

Bibliografia

• Arszyński M., Technika i organizacja budownictwa ceglanego w Prusach w końcu XIV w. i 1 poł. XV w., [w:] Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu, t. 9, Warszawa 1970.
• Bauten und Reparaturen an den Kirchengebäuden zu Körlin, vol. III, 1845-1899, Archiwum Państwowe w Koszalinie, Zespół 26/19/0 Rejencja Koszalińska, Akta synodalne, sygn. 8062.
• Böttger L., Die Bau- und Kunstdenkmäler der Regierungs-Bezirks Köslin, t. 3, Bd. 1, Die Kreise Köslin, Kolberg-Körlin, Belgard und Schlawe. Kreis Belgrad und Nachträge zum Kreise Colberg-Körlin, Stettin 1889.
• Brüggemann L.W., Ausführliche Beschreibung des gegenwärtigen Zustandes des Königl. Preussischen Herzogthums Vor- und Hinter-Pommern, t. 1, Stettin 1779.
• Courtois J., Der Kolberg Korliner Kreis, Kolberg 1909.
• Eggert O., Deutsches Städtebuch: Handbuch städtischer Geschichte: Nordostdeutschland, t. 1, Stuttgard-Berlin 1939.
• Gartkiewicz P., Radacki Z., Widawski J., Zamek biskupów w Karlinie, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1966, t. 11, z. 3.
• Gartkiewicz P., Widawski J., Karlino pow. Białogard. Studium układu i zabudowy zabytkowej, Koszalin 1959, mps, WUOZ Koszalin.
• Gützkow P., Aus der Geschichte der St. Michaelkirche und der Kirchengemeinde Körlin, „Heimat-Kalendar des Kreises Kolber-Korlin” 1926.
• Janocha H., Badania archeologiczno-architektoniczne w kościele p.w. św. Michała w Karlinie w 1990 i 1991 r., Koszalin 1990- 1991, mps, WUOZ Koszalin.
• Jarzewicz J., Architektura średniowieczna Pomorza Zachodniego, Poznań 2019.
• Kronika parafialna od 1945, Archiwum Parafialne w Karlinie.
• Lubinus E., Wielka Mapa Księstwa Pomorskiego, 1610-1618, Muzeum Narodowe w Szczecinie, nr sygn. MNS/Graf/939.
• Merian M., Topographia Electoratus Brandenburgici et Ducatus Pomeraniae, 1652.
• Micraelius J., Sechs Bücher vom Alten Pommeranlande, Alten Stettin 1639-1640.
• Ober M., Kościoły w Karlinie i Łobzie – ostatnie gotyckie fary na Pomorzu Zachodnim, [w:] Między panem a plebanem. Wieś, miasto, władza świecka i duchowna w kulturze średniowiecznej Europy, Kowalski J., Ratajczak T. (red.), Poznań 2013.
• „Pommersches Urkundenbuch”, t. 1, cz. 1, nr 48, Stettin 1868.
• „Pommersches Urkundenbuch”, t. 3, cz. 2, nr 1887, Stettin 1891.
• „Pommersches Urkundenbuch”, t. 4, cz. 2, nr 2386, Stettin 1903.
• Rymar E., Karlino – biskupie miasto rezydencjalne (XIII-XVI wiek), [w:] W poszukiwaniu tożsamości historycznej Karlina, t. 1, A. Chludziński (red.), Karlino-Pruszcz Gdański 2010.
• Wedig R., Die Geschichte der Stadt Körlin nach alten Akten, Berichten, Protokollen und Verschreibungen, Körlin a.d. Persante, rkpis, 1952.

Identyfikatory

ISSN

0029-8247