„Kanon paschalny” św. Jana z Damaszku jako liturgiczne urzeczywistnienie duchowości hezychastycznej

• Autorzy: Krzysztof Leśniewski

Warianty tytułu

EN

The Paschal Canon of St John Damascene as the Liturgical Realization of the Hesychast Spirituality

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

This article deals with the Paschal Canon of St John Damascene in relation to the Orthodox service of the Easter Night and the hesychast spirituality. After the short presentation of Damascene’s life, it starts explaining the difference between singing and music from the biblical point of view as it has been taught in the Russian Orthodox Church. Then, it is posed the point that St John Damascene had belonged to the hesychast spiritual and monastic tradition. This argument is evident if one takes into account that one of his writings has been included in the Philokalia. Following this, the text presents the structure and the liturgical setting of the Paschal Canon as an additional evidence for the interrelationship of liturgical and hesychast traditions. Finally, it gives a concise analysis of the theological contents of the Paschal Canon, concerning on some important topics, such as liberation, freedom, light, purification of senses, the Good News, hope, faith in the Resurrected Lord, and the eternal life.

Artykuł dotyczy Kanonu Paschalnego św. Jana z Damaszku w odniesieniu do prawosławnego nabożeństwa Nocy Paschalnej i duchowości hezychastycznej. Po krótkiej prezentacji życia Damasceńczyka zostaje wyjaśniona różnica między śpiewem a muzyką z biblijnego punktu widzenia, tak jak jest to nauczane w Rosyjskim Kościele Prawosławnym. Następnie zostaje przedstawiona teza, że św. Jan z Damaszku przynależał do duchowej tradycji hezychastycznej i monastycznej. Jest to oczywiste, jeśli weźmie się pod uwagę, że jedno z jego dzieł zostało włączone do Filokalii. Dalsza część tekstu ukazuje strukturę i liturgiczne umiejscowienie Kanonu Paschalnego jako dodatkowy dowód na wzajemne powiązania tradycji liturgicznej i hezychastycznej. W końcowej części artykułu zostaje przeprowadzona zwięzła analiza teologicznych treści Kanonu Paschalnego, ze szczególną koncentracją na tak ważnych zagadnieniach, jak: wyzwolenie, wolność, światło, oczyszczenie zmysłów, Dobra Nowina, nadzieja, wiara w Zmartwychwstałego Pana i życie wieczne.

Słowa kluczowe

PL

św. Jan z Damaszku; Kanon paschalny; hezychazm; monodia

EN

St John Damascene; The Paschal Canon; Hesychasm; Monody

• Wydawca: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Czasopismo: Roczniki Teologii Ekumenicznej
• Rocznik: 2012
• Tom: 4(59)
• Strony: 43-60

Twórcy

autor

Krzysztof Leśniewski

• Katedra Teologii Prawosławnej w Instytucie Ekumenicznym KUL,

Bibliografia

• Abel abp (Popławski): Święta Pascha – Zmartwychwstanie Chrystusa. W: Prawosławie. Światło ze Wschodu. Red. K. Leśniewski. Lublin 2009 s. 271-279.
• Apel W.: Monody. W: Harvard Dictionary of Music. Cambridge, Mass. 1974 s. 538-539.
• Aubert R.: Jean Damascène ou de Damas. W: Dictionnaire d’Histoire et Géographie ecclésiastiques. T. 26. Paris 1997 col. 1458-1459.
• Florovsky G.: The Byzantine Fathers of the Sixth to Eight Century. Volume Nine in The Collected Works of Georges Florovsky. Vaduz 1987.
• Gahbauer F.R.: Die Anthropologie des Johannes von Damaskos. „Theologie und Philosophie” 69(1994), s. 1-21
• Grzywaczewski J.: Jan z Damaszku. W: Encyklopedia katolicka. T. 7. Lublin 1997 kol. 782-783.
• Holleman A.W.J.: The Oxyrhynchus Papyrus 1786 and the Relationship Between Ancient Greek and Early Christian Music. „Vigiliae Christianae” 26:1972 s. 1-17.
• Kazhdan A.: John of Damascus. W: The Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. II. New York–Oxford 1991 s. 1063-1064.
• Kotter B.: John Damascene, St. W: New Catholic Encyclopedia. Second edition. Vol. 7. Detroit–New York–San Diego–San Francisco 2003 s. 951.
• Кутузов Б.: Знаменный распев и исихазм. W: tenże. Знаменный распев – поющее богословие. Сборник статей. Москва 2009 s. 142-154.
• Laïly A.: L’Influence liturgique et musicale de S. Jean Damas. Harissa 1950.
• Leśniewski K.: Nie potrzebują lekarza zdrowi… Hezychastyczna metoda uzdrawiania człowieka. Lublin 2006.
• Leśniewski K.: Prawosławna duchowość. W: Leksykon duchowości katolickiej. Red. M. Chmielewski. Lublin–Kraków 2002 s. 701-714.
• Lippman E.A.: Musical Thought in Ancient Greece. New York, NY – London 1964.
• Louth A.: “Beauty will Save the World”. The Formation of Byzantine Spirituality. „Theology Today” 61:2004 s. 67-77.
• Louth A.: Christian Hymnography from Roman Melodist to John Damascene. „Journal of Eastern Christian Studies” 57:2005 issue 3-4 s. 195-206.
• Louth A.: St John Damascene: Tradition and Originality in Byzantine Theology. Oxford 2002.
• Łosski W.: Teologia mistyczna Kościoła Wschodniego. Przeł. M. Sczaniecka. Warszawa 1989.
• Мартынов В.И.: Богослужебное пение как аскетическая дисциплина. http://www.canto.ru/ index.php?menu=public&id=medieval.martyn2 (13.04.2012).
• Мартынов В.И.: История богослужебного пения. Москва 1994.
• Мартынов В.И.: О красоте, плаче, богослужебном пении и музыке. http://www.canto.ru/index.php?menu= public&id=medieval.martyn3 (10.05.2012).
• Монахиня Игнатия: Церковные песнотворцы. Москва 2005.
• Νικοδήμου Αγιορείτου ῾Εορτοδρόμιον. Θεσσαλονίκη 1987.
• Quenot M.: Zmartwychwstanie i ikona. Przeł. H. Paprocki. Białystok 2001.
• Sahas D.: John of Damascus on Islam: The ‘Heresy of the Ishmaelites’. Leiden 1972.
• Schönborn C.: La sainteté de l’icône selon saint Jean Damascène. „Studia Patristica” 17: 1982), s. 188-193.
• Wellesz E.: Historia muzyki i hymnografii bizantyjskiej. Przeł. M. Kaziński, Kraków 2006.
• Werner E., The Sacred Bridge. The Interdependence of Liturgy and Music in Synagogue and Church during the First Millennium, London – New York, NY 1959.
• Волкова Д.: Онтология древних церковных песнопений. Соборность и индивидуальность. Одухотворенность. http://www.canto.ru/index.php?menu=public&id=article.histor6 (13.04.2012).
• Wołosiuk W.: Bizantyński śpiew cerkiewny. W: Prawosławie. Światło ze Wschodu. Red. K. Leśniewski. Lublin 2009 s. 547-553.