Polskie kolędy – ich historia, rozwój i znaczenie w kulturze narodowej. Studium na wybranych przykładach z różnych okresów historycznych

• Autorzy: Agnieszka Katarzyńska

Warianty tytułu

EN

Polish Carols — Their History, Development and Importance in the National Culture: Study on Selected Examples from Different Historical Periods

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Niniejszy tekst poświęcony kolędom w kulturze polskiej stanowi próbę krótkiej analizy wpływu tych szczególnych wytworów kultury na kształtowanie się zwyczajów związanych ze świętowaniem Bożego Narodzenia, a przez to na budowanie kultury narodowej. Kolęda jako muzyczny utwór religijny już sama w sobie stanowi wyraz przenikania się religii i sztuki. Dodatkowo jednak często przywodzi na myśl skojarzenie ze sztuką ludową, bliską człowiekowi, co podkreśla jeszcze jej szczególny wymiar jednoczący — tak w rodzinie, jak i we wspólnocie narodowej. W Polsce kultura, szczególnie ludowa, kształtowana była przede wszystkim przez religijność chrześcijańską, stąd też jej wpływ na rozwój tożsamości i odrębności narodowej jest bardzo znaczny. Ponadto pokazany został wpływ odwrotny, tj. w jaki sposób konkretna sytuacja polityczno-historyczna Polski oddziaływała na powstające w danych okresach nowe kolędy i jednocześnie w nich miała swoje odzwierciedlenie. W tekście przedstawione zostały jedynie wybrane przykłady kolęd, które obrazują przenikanie się religii i kultury, a także podkreślają kształtowanie przez kolędy postawy patriotycznej.

EN

The paper on carol in Polish culture is an attempt at a brief analysis of the influence of these particular cultural products on the development of the customs associated with Christmas celebrations and the building of national culture. Carol as a musical religious piece shows the penetration of religion and art. In addition, it is often associated with folk art, close to man. It also highlights its unique dimension of unity—in the family and in the national community. In Poland, especially folk culture, it was shaped primarily by Christian religiosity, and its influence on the development of identity and national identity is very significant. In addition, the opposite was shown—how the specific political and historical situation of Poland influenced the new Christmas carols created in specific periods and at the same time reflected in them. Only selected examples of carols were presented in the paper, which illustrate the interpenetration of religion and culture and also highlight the formation of attitude of patriotism by carol.

Słowa kluczowe

PL

inkulturacja; kolędy; kultura narodowa

EN

inculturation; carols; national culture

• Wydawca: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Czasopismo: Roczniki Kulturoznawcze
• Rocznik: 2017
• Tom: 8
• Numer: 4
• Strony: 191-202

Twórcy

autor

Agnieszka Katarzyńska

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie,

Bibliografia

• Baczyński, Krzysztof Kamil. „Kolęda”. W: idem. Sen w granicie kuty. Wybór wierszy. Gdańsk: Tower Press, 2000 s. 63.
• Borejszo, Maria. „Polskie realia w kolędach i pastorałkach XVII i XVIII wieku”. Poznańskie Studia Polonistyczne 41 (2014), z. 1: 11–34. DOI: 10.14746/pspsj.2014.21.1.1.
• Caraman, Petru. Obrzęd kolędowania u Słowian i Rumunów. Kraków: Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności, 1933.
• Gmitruk, Janusz, i Tadeusz Skoczek. Kolęda polska. Warszawa: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Muzeum Niepodległości, 2013.
• Kleiner, Juliusz. Juliusz Słowacki. Dzieje twórczości. T. 3. Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1925.
• Kozłowski, Władysław Mieczysław. Pochodzenie świąt chrześcijańskich. Warszawa: Iskry, 1959.
• Melodya duchowa o przesłodkiey Narodzenia Zbawićiela Naszego Jezusa Chrystusa Taiemnicy, od iedney pobożney osoby ogłoszona. Kraków 1986. Wydanie fototypiczne druku z 1682 r.
• Kolędy polskie. T. 1. Red. Juliusz Nowak-Dłużewski. Warszawa: IW PAX, 1966.
• Rzewuski, Paweł. „Polska kolęda patriotyczna”. Histmag.org. Dostęp 09.05.2017. https://histmag.org/ Polska-koleda-patriotyczna-7433.
• [Słowacki, Juliusz]. Korespondencja Juliusza Słowackiego. Oprac. Eugeniusz Sawrymowicz. T. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1962.
• Słowacki, Juliusz. Złota czaszka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1963.
• Starnawski, Jerzy. „Uwagi o kolędzie Juliusza Słowackiego ‘Chrystus Pan się narodził…’”. W: Z kolędą przez wieki. Kolędy w Polsce i w krajach słowiańskich. Red. Tadeusz Budrewicz, Stanisław Koziara i Jan Okoń. Tarnów: Biblos, 1996.
• Wierzyński, Kazimierz. „Kolęda”. W: idem. Korzec maku, 124. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy Veritas, 1951.
• Witkowska-Chomińska, Krystyna. Tabulatura organowa Jana z Lublina. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1964.

Identyfikatory

DOI

10.18290/rkult.2017.8.4-9