Роль оппозиции свой/чужой в организации концептосферы «когнитивная деятельность»

• Autorzy: Руденко Елена

Warianty tytułu

EN

The role of the US THEM opposition in structuring the conceptual sphere of “cognitive activity”

• Języki publikacji: RU

Abstrakty

PL

Artykuł poświęcony jest sposobom motywacji w nominacjach procesów mentalnych. W szczególności dotyczy zagadnienia metafory konceptualnej oraz zjawiska konkurowania różnych modeli konceptualizacji pojęć. Analiza prowadzona jest na materiale czasowników współczesnego języka białoruskiego i starobiałoruskiego. Punktem wyjścia jest założenie, iż nominacje procesów intelektualnych motywowane są przede wszystkim trzema znaczeniami: mieć, dawać, brać. W systemie nominacji działalności kognitywnej najbardziej rozpowszechnione jest trzecie z przedstawionych znaczeń. Artykuł zawiera ponadto zestawienie postulatów onomazjologii kognitywnej i kognitywnej onomazjologii diachronicznej. Omówione jest jednocześnie zjawisko konkurowania metafor konceptualnych w aspekcie synchronicznym i diachronicznym. Wnioski autorki: modele konceptualne powtarzają się na różnych etapach rozwoju tego samego języka. Są one powtarzane również w językach pokrewnych, ale rzadko zastępują inne modele.

EN

The article deals with motivation in the naming of mental processes. In particular, it is concerned with conceptual metaphor and the competition of various models of conceptualization. The data are Byelorussian and Old-Byelorussian verbs. The starting point is the assumption that the naming of intellectual processes is primarily motivated by three meanings: ‘have’, ‘give’ and ‘take’. The last of the three is the most widespread in the system of the nomination of cognitive activity. The article also contains a juxtaposition of the postulates of cognitive onomasiology and diachronic cognitive onomasiology. A discussion is offered, too, of the competition between conceptual metaphors in the synchronic and diachronic aspect. The following conclusions are drawn: conceptual models reappear at different levels of development of a language. They also appear in related languages but rarely replace other models.

Słowa kluczowe

PL

opozycja swój/obcy; konceptosfera; nominacja; procesy mentalne; konceptualizacja pojęć; działalność kognitywna; onomazjologia kognitywna; metafora konceptualna; współczesny język białoruski; język staro białoruski

EN

us vs. them; conceptual sphere; naming; mental processes; conceptualization; cognitive processes; cognitive onomasiology; conceptual metaphor; contemporary Byelorussian; Old Byelorussian

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Czasopismo: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Rocznik: 2007
• Tom: 19
• Strony: 203-210

Twórcy

autor

Руденко Елена

• Katedra Językoznawstwa Teoretycznego i Słowiańskiego Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego (Mińsk)

Bibliografia

• Кубрякова Елена С. Части речи с когнитивной точки зрения. М., 1997.
• Лакофф Джордж. Когнитивная семантика // Язык и интеллект. М., 1995. С. 143--184.
• Руденко Елена Н. Глаголы с семантикой мыслительных процессов в русском языке. Доклад на IX Конгресс МАПРЯЛ. Минск, 1999.
• Трубачев Олег Н. История славянских терминов родства и некоторых древнейших терминов общественного строя. М., 1959.
• Фасмер Макс. Этимологический словарь русского языка: В 4 т. М., 1986--1987.
• Этимологический словарь славянских языков. Вып. 9. М., 1983.
• Blank Andreas. Words and Concepts in Time: towards Diachronic Cognitive Onomasiology // Das Online-Journal zu Metaphor und Metonymie. 2001. № 1. S. 6--25 [Электрон. ресурс]. Режим доступа: http://www.metaphoric.de.
• Geeraets Dick. Diachronic Prototype Semantics. A Contribution to Historical Lexicology. Oxford, 1997.
• Jäkel Olaf. How can mortal man understand the road he travels? Prospects and Problems of the Cognitive Approach to Religious Metaphor. Duisburg, 1997.
• Lakoff George, Johnson Mark. Metaphors We Live By. Chikago, 1980.
• Lakoff George. The invariance hypothesis: is abstract reason based on image-schemas? // Cognitive linguistics. 1990. V. 1, № 1. P. 42--81.
• Lakoff George. The System of Metafors for Mind and the Conceptual System of Analityc Philosophy: A Study of the Metaphorical Constrains on Philosophical Discource // Cognition and Function in Language. Stanford, 1999. P. 51--71.
• Martynov Viktor. Universal Semantic Code: USC-5. Minsk, 1995.