Programy wychowania fizycznego i ich realizacja w państwowych szkołach średnich ogólnokształcących Krakowa w latach 1918–1932

• Autorzy: Ryszard Staroń

Warianty tytułu

EN

Physical education programmes in 1918–1932 and their implementation in state high schools of Krakow

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W niniejszej pracy przedstawiona została problematyka programów wychowania fizycznego i ich realizacja w państwowym szkolnictwie średnim ogólnokształcącym Krakowa w latach 1918–1932. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. wychowanie fizyczne w krakowskich szkołach średnich odbywało się przede wszystkim w formie gimnastyki. Nie była to jedyna forma zajęć. Poza nią w czasie przerw młodzież urządzała zabawy na podwórzach gimnazjalnych, chodziła na piesze wycieczki, uczęszczała na ślizgawki czy urządzała zabawy między lekcjami. Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego dla potrzeb szkoły średniej opracowało programy wychowania fizycznego dla gimnazjum niższego w 1919 r., a dla gimnazjum wyższego w 1922 r. Mimo że w latach tych obowiązywał już program ministerialny, realia wf. w krakowskich szkołach średnich nie były zbyt korzystne. Podstawową formą była gimnastyka, ale warunki lokalowe oraz kadrowe nie wszędzie pozwalały na jej wprowadzenie. Dlatego w szkołach z problemami uciekano się do obowiązkowych gier i zabaw, wycieczek, a nawet nauki strzelania. Dopiero w roku szkolnym 1925/1926 wf. obowiązkowo objęło wszystkich uczniów. Prowadzone było jak do tej pory systemem Linga z uwzględnieniem gier i zabaw. Oprócz tego uprawiano lekką atletykę i inne sporty. Początek roku 1929 przyniósł spore zmiany. W styczniu tegoż roku Ministerstwo WRiOP wprowadziło 3 godziny ćwiczeń cielesnych, nie licząc gier i zabaw. Krakowskie państwowe gimnazja bardzo ściśle dostosowały się do tych rozporządzeń. We wszystkich sprawozdaniach szkolnych z tego okresu podkreślano jego przestrzeganie. W roku 1931 MWRiOP wydało okólnik zalecający wykonywanie ćwiczeń śródlekcyjnych. Niestety, z jego realizacją było bardzo źle. Do roku 1932 nie znaleziono żadnej informacji o takich ćwiczeniach.

EN

In the following thesis the topic of physical education programmes and their implementation in state high schools of Krakow during years 1918–1932. After Poland regained its independence in 1918, physical education in Krakow's high schools was carried out in most cases in a form of gymnastics. It was however not the only form of classes. Aside of it, the adolescents used it initiate organised play on school yards during breaks, hiked and attended ice rinks. The Ministry of Religious Communions and Public Enlightenment (MRCPE) created a program of physical education classes for Lower Gymnasium in 1919 and for Higher Gymnasium in 1922. Despite of the existence of a Ministry's program, the physical education reality was not favourable. The most common form was gymnastics, but the facility and staffing conditions did not allow allow its implementation in all of the schools. In schools with such problems, obligatory organised play, excursions or even shooting classes were organised. It was only from the school year 1925/1926, the official physical education program became mandatory to all of the adolescents attending to high schools. It was led as until that time with Ling's system, but with incorporating of organised play. The new program also included, athletics and other sports to the high school physical education curriculum. The beginning of 1929 brought major changes to the program, the MRCPE introduced 3 hours of physical exercises excluding games and organised play. The state high schools in Krakow adjusted very strictly to these regulations. In all of the school reports, its observance was emphasised. In 1931, MRCPE issued a circular letter advising mid-class physical exercises. It was not properly executed however. Until 1932, there was no information about such activities.

Słowa kluczowe

PL

historia; wychowanie fizyczne; Kraków; programy

• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie
• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie Kultura Fizyczna
• Rocznik: 2017
• Tom: 16
• Numer: 2
• Strony: 27-44

Twórcy

autor

Ryszard Staroń

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Studium Wychowania Fizycznego i Sportu

Bibliografia

• Grabowska M., Stan wychowania fizycznego w c.k. Gimnazjum św. Jacka w Krakowie w latach 1876–1913, „Zeszyty Naukowe WSWF we Wrocławiu”, z. 1, Wrocław 1967, s. 3–10.
• Nowak L., Wychowanie fizyczne i sport w państwowym szkolnictwie ogólnokształcącym w Polsce w latach 1918–1939, Poznań 1996.
• Staroń R., Wychowanie fizyczne i sport w państwowych męskich szkołach średnich ogólnokształcących w Krakowie w latach 1918–1939, mpis pracy dr. AWF Kraków, Kraków 2003.
• Toporowicz K., Listy Eugeniusza Piaseckiego do Stanisława Ciechanowskiego (1918–1939), Kraków 1993.
• Wasztyl R., Początki piłki nożnej i sportu szkolnego w Polsce, „Wychowanie Fizyczne i Sport” 1990, nr 2, s. 77–92.
• Wasztyl R., Wychowanie fizyczne i sport w Krakowie w latach 1773–1890, Kraków 1993.
• Weinert M., Stan higieny i wychowania fizycznego w Galicji w latach 1870– 1900 oraz próby jego naprawy, „Rozprawy Naukowe WSWF we Wrocławiu” 1962, t. 1, s. 129–262.
• Zając M., Zarys dziejów Podgórskiego Gimnazjum i Liceum im. Tadeusza Ko- ściuszki w Krakowie, Kraków 1998.

Identyfikatory

DOI

http://dx.doi.org/10.16926/kf.2017.16.13