Historycznie o podstawach słowotwórczych polskich rzeczowników

• Autorzy: Krystyna Kleszczowa

Warianty tytułu

EN

A historical look at Polish substantive word-formation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The author tries to prove that in the historical Polish language nouns tend toward substantive derivations (deverbative and adjectival derivations being in decline). The main reason why substantive derivations are on the rise are contacts with other languages, mostly non-Slavic. We have been borrowing mostly nouns. One example is strengthening of the paradigmatic type ending in a consonant in the nominative (fi lozof, fi lolog, chemik), masculine – into -a (lingwista, banita, logopeda). Substantive derivations greatly strengthened prefi xoids bio-, auto-, porno-, -holizm, etc. Reasons for the spread of substantive derivations were also already present within the word-formation system. A certain weakness may be seen in substantive-derived adjectives. It has happened that a derivational chain lost an adjectival link, with motivation shifting onto the noun, cf. jedwabnik ← jedwabny (robak) [silkworm], today from jedwab [silk]. The effect of declining deverbative derivation also stems from the strength in early ages of written Polish (14th−16th centuries) since it was a time of much change in verbs after aspect appeared.

• Wydawca: Księgarnia Akademicka
• Czasopismo: LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
• Rocznik: 2010
• Numer: 2(10)
• Strony: 59-67

Twórcy

autor

Krystyna Kleszczowa

• Uniwersytet Śląski, Katowice

Bibliografia

• HEINZ A., 1957, Funkcja egzocentryczna rzeczownika, Wrocław.
• HEINZ A., 1961, Fleksja a derywacja, „Język Polski” XLI, s. 343–354.
• HONOWSKA M., 1964, O pojemności znaczeniowej derywatów, „Język Polski” XLIV, s. 193––200.
• HONOWSKA M., 1967, Zarys klasyfi kacji polskich derywatów, Wrocław.
• HONOWSKA M., 1979, O morfologii historycznie, ale przekrojowo, „Język Polski” LIX,s. 245–250.
• JADACKA H., 2001, System słowotwórczy polszczyzny (1945–2000), Warszawa.
• JANOWSKA A., 1999, Funkcje przestrzenne przedrostków czasownikowych w polszczyźnie,Katowice.
• JANOWSKA A., 2007, Polisemia staropolskich czasowników. Źródła, swoistość, konsekwencje,Katowice.
• KLESZCZOWA K., 1994, Staropolskie rzeczowniki derywowane. Cel i zasady opisu, „PoradnikJęzykowy” z. 5–6, s. 1–7.
• KLESZCZOWA K. (red.), 1996, Słowotwórstwo języka doby staropolskiej. Przegląd formacjirzeczownikowych, Katowice.
• KLESZCZOWA K., 1998, Staropolskie kategorie słowotwórcze i ich perspektywiczna ewolucja.Rzeczowniki, Katowice.
• KLESZCZOWA K., 2006, Derywacja paradygmatyczna w historii języka polskiego. Rzeczowniki[w:] H. Karaś (red.), Czynić słowami. Studia ofi arowane Krystynie Długosz-Kurczabowej,Warszawa, s. 198–206.
• KORIAKOWCEWA E. (red.), 2009, Przejawy internacjonalizacji w językach słowiańskich, Siedlce.
• KREJA B., 2000, Przyrostki złożone w języku polskim – problemy ich genezy i rozwoju, [w:] B. Kreja,Z zagadnień ogólnych polskiego słowotwórstwa. Studia, Gdańsk, s. 164–171.
• KUCAŁA M., 1994, Wieloznaczność wyrazów w staropolszczyźnie a we współczesnym językupolskim, [w:] M. Kucała, Z. Krążyńska (red.), Studia historycznojęzykowe, t. 1. Kraków,s. 51–58.
• MAŃCZAK W., 1977, Słowiańska fonetyka historyczna a frekwencja, Kraków.
• MOSZYŃSKA D., 1976, Morfologia zapożyczeń łacińskich i greckich w staropolszczyźnie,Wrocław.
• OHNHEISER I. (red.), 2000, Wortbildung interaktiv im Sprachsystem - interdisziplinär als Forschungsgegenstand.Cловообразование в eго oтнoшениях к дpyгим cфepaм языка.Materialien der 3. Konferenz der Kommission für slawische Wortbildung beim InternationalenSlawistenkomitee, Innsbruck, 27.09.–2.10.1999, Innsbruck
• PUZYNINA J., 1975, Jak pracować nad słowotwórstwem historycznym języka polskiego, „PoradnikJęzykowy” z. 4, s. 173–179.
• SKARGA B., 1989, Granice historyczności, Warszawa.
• SZCZAUS A., 2005, Rzeczownikowe synonimy słowotwórcze w polszczyźnie XVI wieku,Szczecin.
• SZLIFERSZTEJNOWA S., 1960, Przymiotniki dzierżawcze w języku polskim, Wrocław.
• WASZAKOWA K., 1996, Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki z formantamiparadygmatycznymi, Warszawa.
• S. B. Linde, Słownik języka polskiego, Lwów 1855.
• W. Doroszewski (red.), Słownik języka polskiego, Warszawa 1958–1969.
• J. Karłowicz, A. A. Kryński, W. Niedźwiedzki, (red.), Słownik języka polskiego, t. 1–8.Warszawa 1900–1927.
• M. R. Mayenowa (red.), Słownik polszczyzny XVI wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków1966–2004.