Profilowa analiza dysfunkcji wykonawczych w diagnostyce neuropsychologicznej osób po udarze mózgu

• Autorzy: Krzysztof Jodzio , Daria Biechowska , Edyta Szurowska , Dariusz Gąsecki

Warianty tytułu

EN

Profile-based analysis of executive dysfunctions in neuropsychological examination of patients after stroke

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dysfunkcje wykonawcze stanowią stosunkowo nową kategorę diagnostyczną, która obejmuje róźnorakie objawy dezorganizacji zachowania, takie jak utrata umiejętności planowania, inicjowania i kontrolowania podjętych działań. Jedną z najczęstszych przyczyn dysfunkcji wykonawczych jest udar mózgu. W badaniach wzięło udział 43 pacjentów, którzy rozwiązywali pięć zadań przeznaczonych do oceny ogólnej sprawności myślenia problemowego (Test Sortowania Kart z Wisconsin), przełączania uwagi (Test Łączenia Punktów, Test Kontrolowanego Kojarzenia Wyrazów – Fluencji Słownej), samokontroli hamującej reakcje konfliktowe (Test Interferencji Nazw i Kolorów – Stroopa, wystandaryzowane zadanie kontroli motorycznej). Pacjentów przydzielono do trzech podgrup różniących się lokalizację ogniska uszkodzenia mózgu. U wszystkich osób zawał ograniczał się jedynie do przednich, jedynie tylnych bądź jedynie podkorowych części mózgu (głównie prążkowia, wzgórza i / lub torebki wewnętrznej) według oceny topografii uszkodzeń wykrytych za pomocą TK i / lub MR. Zbadano również 25 osób zdrowych. Uzyskane wyniki wykazały, że: (a) zaburzenia wykonawcze po udarze mózgu były zróżnicowane pod względem nasilenia, jak i rodzaju; (b) zaburzona w stopniu najgłębszym okazała się zdolność hamowania automatycznych reakcji ruchowych; (c) pacjenci z uszkodzeniem płatów czołowych lub uszkodzeniem struktur podkorowych mózgu mieli więcej problemów z kontrolowaniem reakcji słownych i ruchowych niż pacjenci z uszkodzeniem części tylnej mózgu; (d) analiza profilowa (czyli analiza wzorca wyników całego badania) jest bardzo przydatna w diagnostyce intraindywidualnie heterogenicznych funkcji wykonawczych. Na przykład stwierdzono silny związek między stopniem dysharmonii wyników testowych a ogólnym nasileniem zaburzeń wykonawczych.

EN

Executive dysfunction (ExD) is a relatively common new diagnostic entity, which includes variety of symptoms of disorganized behavior, such as loss of ability to programming, initiating, and con-trolling ongoing actions. One of the most common origin of ExD is ischaemic stroke. Forty-three patients following unilateral hemispheric stroke were submitted to five tasks of executive functions, which is believed to measure an overall flexibility of problem solving (Wisconsin Card-Sorting Test), ability to switch of attention (Trail Making Test, Controlled Oral Word Association Test), and inhibitory control processes (Stroop Color-Word Test, go/no-go task). Subjects were divided into three anatomically-defined groups. The area of structural damage was limited entirely to the respec-tive frontal lobe, subcortical region (mostly striatum, thalamus, and/or internal capsule) or posterior (non-frontal) cortices. All brain lesions were verified by CT or MR scan. Also, 25 healthy subjects took part in the study. Results showed: (a) patients’ group manifested variety of ExD which were heterogeneous with respect to severity and character, (b) the most severe deficit was disinhibition of automatic response in go/no-go task, (c) the patients with frontal or subcortical lesions had more difficulties controlling (inhibiting) ongoing verbal and motor responses than the patients with posterior cerebral lesions, (d) utility of profile-based analysis (pattern analysis of test scores) was emphasized in diagnosis of intraindividual heterogeneity in executive functioning after stroke. For instance, a strong association was found between extent of intraindividual differences of test scores and the overall severity of ExD.

Słowa kluczowe

PL

funkcje wykonawcze; płaty czołowe mózgu; kontrola; hamowanie; udar mózgu

EN

executive functions; frontal lobes; control; inhibition; stroke

• Wydawca: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Czasopismo: Roczniki Psychologiczne
• Rocznik: 2012
• Tom: 15
• Numer: 3
• Strony: 83-100

Daty

wydano

2012

Twórcy

autor

Krzysztof Jodzio

• Zakład Psychologii Ogólnej Instytutu Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego,

autor

Daria Biechowska

autor

Edyta Szurowska

autor

Dariusz Gąsecki

Identyfikatory

ISSN

1507-7888