Demokratyczny elityzm: Zmiana ustroju i relacje elita – masy

• Autorzy: Wasilewski Jacek

Warianty tytułu

EN

Democratic Elitism: Regime Change and Elite-Mass Linkage

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł kontynuuje zapoczątkowaną w numerze 3/2020 „Studiów Socjologicznych” prezentację paradygmatu demokratycznego elityzmu. Skupia się na dwóch ogólnych zagadnieniach: roli elit w zmianie systemu politycznego oraz na relacjach między elitą a masami. W pierwszej kwestii najwięcej uwagi poświęcono koncepcji porozumienia elit Michaela Burtona i Johna Higleya, którą autorzy uważają za najlepszą drogę ku demokracji. Stwarza bowiem warunki wszystkim wiodącym siłom politycznym na przeżycie politycznego kryzysu, co stabilizuje środowisko polityczne i zwiększa szanse dojścia do skonsolidowanej demokracji. Zagadnienie relacji między elitami a masami, wspólne dla teorii elit i teorii demokracji, opisane jest poprzez wskazanie na personalizację polityki i podkreślenie zmian, jakie w procesach reprezentacji politycznej nastąpiły w ostatnich dekadach, gdy model demokracji partyjnej zaczął słabnąć. Prowadzić to może do „demokracji widowni” lub „demokracji liderów”. Ogólna konkluzja jest taka, że tezy demokratycznego elityzmu w znacznej mierze zostały inkorporowane do teorii reprezentatywnej demokracji.

EN

The article continues presentation of democratic elitism initiated in 3/2020 issue of Studia Socjologiczne. It focuses on two problems: the role of elites in regime change and elite–mass linkage. Regarding the first problem, a concept of elite settlements by Michael Burton and John Higley is of a prime concern. The authors claim elite settlement is the best route to democracy, as all major political forces have a chance to survive political crisis, which stabilizes political environment and facilitates attainment of established democracy. Elite–mass linkage is an issue shared by both, democratic elitism and theory of representative democracy. The article emphasizes personalization of politics and changes in processes of political representation triggered of by a new structural configurations and a twilight of a party democracy model, which may lead to “audience democracy” and/or “leader democracy”. Conclusion is that to a large extent democratic elitism has been incorporated into theory of representative democracy.

Słowa kluczowe

PL

demokratyczny elityzm; demokracja reprezentatywna; relacje elita – masy; porozumienie elit; demokracja liderów

EN

representative democracy; democratic elitism; elite–mass linkage; elite settlement; leader democracy

• Wydawca: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Czasopismo: Studia Socjologiczne
• Rocznik: 2021
• Numer: 1(240)
• Strony: 17-41

Twórcy

autor

Wasilewski Jacek

• Instytut Studiów Politycznych PAN,

Bibliografia

• Best, Heinrich, John Higley. 2010. Introduction: Democratic Elitism Reappraised. In: H. Best, J. Higley, eds. Democratic Elitism: New Theoretical and Comparative Perspectives. Leiden–Boston: Brill, 1–22.
• Best, Heinrich, Lars Vogel. 2018. Representative Elites. In: H. Best, J. Higley, eds. The Palgrave Handbook of Political Elites. London: Palgrave-Macmillan, 339–362.
• Best, Heinrich, Ursula Hoffmann-Lange. 2018. Challenged Elites – Elites as Challengers. Toward a Unified Theory of Representative Elites. Historical Social Research, 43, 7–32. DOI 10.12759/hsr.43.2018.4.7-32.
• Borchert, Jens. 2010. ‘They Ain’t Making Elites Like They Used To’: The Never Ending Trouble with Democratic Elitism. In: H. Best, J. Higley, eds. Democratic Elitism: New Theoretical and Comparative Perspectives. Leiden–Boston: Brill, 25–41.
• Burton, Michael, John Higley. 1987. Elite Settlements. American Sociological Review, 52: 295–307.
• Burton, Michael, Richard Gunther, John Higley. 1992. Introduction: Elite Transformations and Democratic Regimes. In: J. Higley, R. Gunther, eds. Elites and Democratic Consolidation in Latin America and Southern Europe. Cambridge: Cambridge University Press, 1–37.
• Burton, Michael, John Higley, 1998. Political Crises and Elite Settlement. In: M. Dogan, J. Higley, eds. Elites, Crises, and the Origin of Regimes. Lanham, Boulder, New York, Oxford: Rowman & Littlefield Publishers, 47–70.
• Conti, Nicolo, Swen Hutter, Kyriaki Nanou. 2018. Party Competition and Political Representation in Crisis: An Introductory Note. Party Politics, 24, 3–9. DOI 10.1177/1354068817740758.
• Cześnik, Mikołaj, Michał Wenzel. 2018. Wiedza polityczna Polaków w perspektywie porównawczej. Athenӕum, 57, 103–123.
• Dogan, Mattei, John Higley. 1998. Elites, Crises, and Regimes in Comparative Analysis. In: M. Dogan, J. Higley, eds. Elites, Crises, and the Origin of Regimes. Lanham, Boulder, New York, Oxford: Rowman & Littlefield Publishers, 3–28.
• Dogan, Mattei. 2003. Introduction: Diversity of Elite Configurations and Clusters of Power. In: M. Dogan, ed. Elite Configurations at the Apex of Power. Leiden– Boston: Brill, 1–15.
• Dudek, Antoni. 2014. Reglamentowana rewolucja. Kraków: Znak.
• Gunther, Richard. 1992. Spain: The Very Model of the Modern Elite Settlement. In: J. Higley, R. Gunther, eds. Elites and Democratic Consolidation in Latin America and Southern Europe. Cambridge: Cambridge University Press, 38–80.
• Higley, John. 2010. Elites’ Illusions About Democracy. In: H. Best, J. Higley, eds. Democratic Elitism: New Theoretical and Comparative Perspectives. Leiden–Boston: Brill, 79–94.
• Higley, John. 2016. The Endangered West. Myopic Elites and Fragile Social Orders in a Threatening World. New Brunswick and London: Transaction Publishers.
• Higley, John, Michael G. Burton. 1998. Elite Settlements and the Taming of Politics. Government and Opposition, 33: 98–115.
• Higley, John, György Lengyel. 2000. Introduction: Elite Configuration after State Socialism. In: J. Higley, G. Lengyel, eds. Elites after State Socialism. Theories and Analysis. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers, 1–21.
• Higley, John, Michael Burton. 2006. Elite Foundation of Liberal Democracy. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers.
• Jakubowska, Urszula. 2004. Zainteresowanie polityką i postrzeganie własnej sytuacji życiowej a postawy populistyczne. W: R. Markowski, red. Populizm a demokracja. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, 173–201.
• Jasiewicz-Betkiewicz, Agnieszka, Mikołaj Cześnik, Michał Kotnarowski, Michał Wenzel, Marta Żebrowska-Balas. 2017. Co tam panie w polityce? Struktura potocznej wiedzy politycznej Polaków. Kultura i Społeczeństwo, 4, 27–46.
• Karl, Terry Lynn, Philippe C. Schmitter. 1991. Modes of Transition in Latin America, Southern and Eastern Europe. International Social Science Journal, 128: 269–284.
• Katz, Richard S., Peter Mair. 2018. Democracy and the Cartelization of Political Parties. Oxford: Oxford University Press.
• Kojder, Andrzej. 1994. Wstęp. W: V. Pareto. Uczucia i działania. Fragmenty socjologiczne. Przekład Monika Dobrowolska, Magdalena Rozpędowska, Anna Zinserling. Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, ix–xxxvi.
• Körösényi, András. 2010. Beyond the Happy Consensus about Democratic Elitism. In: H. Best, J. Higley, eds. Democratic Elitism: New Theoretical and Comparative Perspectives. Leiden–Boston: Brill, 43–60.
• Le Bon, Gustave. 1986. Psychologia tłumu. Przekład Bolesław Kaprocki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Linz, Juan J., Alfred Stepan. 1996. Problems of Democratic Transition and Consolidation. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press.
• Mair, Peter. 2009. Representative versus Responsible Government. Max Plank Institute for the Study of Societies Working Paper 09/8.
• Manin, Bernard. 1997. The Principles of Representative Government. Cambridge: Cambridge University Press.
• Manin, Bernard, Adam Przeworski, Susan C. Stokes. 1999. Introduction. In: A. Przeworski, S. C. Stokes, B. Manin, eds. Democracy, Accountability and Representation. Cambridge: Cambridge University Press, 1–26.
• Manin, Bernard, Adam Przeworski, Susan C. Stokes. 1999a. Elections and Representation. In: A. Przeworski, S. C. Stokes, B. Manin, eds. Democracy, Accountability and Representation. Cambridge: Cambridge University Press, 29–54.
• Meisel, James H. 1962. The Myth of the Ruling Class: Gaetano Mosca and the Elite. Ann Arbor: The University of Michigan Press.
• Miński, Radomir. 2016. Aktualność myśli Roberta Michelsa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• O’Donell, Guilermo, Philippe C. Schmitter, Laurence Whitehead. 1986. Transitions from Authoritarian Rule. Baltimore and London: Johns Hopkins University Press.
• Ortega y Gasset, José. 1982. Bunt mas i inne pisma socjologiczne. Przekład Piotr Niklewicz, Henryk Woźniakowski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Pakulski, Jan, András Körösényi. 2012. Toward Leader Democracy. London, New York, Delhi: Anthem Press.
• Parry, Geraint. 1969. Political Elites. London: George Allen and Unwin.
• Przeworski, Adam. 1991. Democracy and the Market. Political and Economic Reforms in Eastern Europe and Latin America. Cambridge: Cambridge University Press.
• Przeworski, Adam. 1999. The Minimalist Conception of Democracy: A Defense. In: I. Shapiro, C. Hacker-Cordon, eds. Democracy’s Value. Cambridge: Cambridge University Press, 23–55.
• Przeworski, Adam, Susan C. Stokes, Bernard Manin, eds. 1999. Democracy, Accountability and Representation. Cambridge: Cambridge University Press.
• Rahat, Gideon, Ofer Kenig. 2018. From Party Politics to Personalized Politics? Party Change and Political Personalization in Democracies. Oxford: Oxford University Press.
• Schmitter, Philippe C. 2018. Democratization: The Role of Elites. In: H. Best, J. Higley, eds. The Palgrave Handbook of Political Elites. London: Palgrave-Macmillan, 593–610.
• Staniszkis, Jadwiga. 1991. The Dynamics of the Breakthrough in Eastern Europe. The Polish Experience. Berkeley, Los Angeles, Oxford: University of California Press.
• Street, John. 2019. What is Donald Trump? Forms of ‘Celebrity’ in Celebrity Politics. Political Studies Review, 17: 3–13. DOI 10.1177/1478929918772995.
• Szacki, Jerzy. 2012. Historia myśli socjologicznej. Wydanie nowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szczupaczyński, Jerzy, red. 1995. Władza i społeczeństwo. Antologia tekstów z zakresu socjologii polityki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Wasilewski, Jacek. 2004. Elitystyczne wyjaśnienia wschodnioeuropejskich demokratyzacji. W: R. Markowski, red. Populizm a demokracja. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, 69–94.
• Wasilewski, Jacek. 2010. The Assault on Democratic Elitism in Poland. In: H. Best, J. Higley, eds. Democratic Elitism: New Theoretical and Comparative Perspectives. Leiden–Boston: Brill, 173–196.
• Wasilewski, Jacek. 2020. Demokratyczny elityzm: Geneza i podstawy paradygmatu. Studia Socjologiczne, 3, 5–30. DOI 10.24425/sts.2020.132468.
• West, Darrell M., John M. Orman. 2003. Celebrity Politics. Upper Saddle River: Prentice Hall.
• Wheeler, Mark. 2013. Celebrity Politics. Image and Identity in Contemporary Political Communications. Cambridge: Polity Press.

Identyfikatory

DOI

10.24425/sts.2021.136277