Odlot za Atlantyk. Amerykański debiut Miloša Formana

• Autorzy: Marek Hendrykowski

Warianty tytułu

EN

Taking Off to the Other Side of Atlantic. The American Debut of Miloš Forman

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Marek Hendrykowski przeprowadza historyczną rewizję oceny „Odlotu” (1971) Miloša Formana, wskazując, że dzieło to należy do czołówki najwybitniejszych osiągnięć kinematografii amerykańskiej przełomu lat 60. i 70. Według autor film ten sytuuje się w kręgu krzywdząco niedocenionych zjawisk historii kina amerykańskiego. Kasowa porażka „Odlotu” sprawiła, że na długie lata stał się on przykładem rzekomego niedopasowania wybitnego filmowca z Europy do Nowego Świata – Ameryki i Hollywood. Hendrykowski zauważa m.in., że z dzisiejszej perspektywy dzieło Formana zdumiewa mistrzostwem warsztatowym oraz konsekwencją reżysera w przenoszeniu do nowych warunków bagażu twórczego, z którym opuścił Czechy i Europę. Podkreśla również, że niezwykłą wartością „Odlotu” jest nieustanna obecność w nim ironii poznawczej, charakterystycznej nie tylko dla samego Formana, ale poniekąd także dla filmów szkoły czeskiej. Autor konkluduje: Forman zainicjował „Odlotem” pewien nurt poszukiwań, który miał się stać wskazówką i dążeniem dla szeregu innych filmowców za Oceanem. Nie chodzi o takie czy inne podobieństwa, nawiązania czy zapożyczenia stylistyczne, lecz o nowatorski model niebanalnego kina fikcji i wpisany weń makroobraz rzeczywistości.

EN

Marek Hendrykowski carries out a reassessment of “Taking Off” (1971) by Miloš Forman, and argues that the film belongs among the top films of American cinematography of the 1960s and 1970s. According to the author the film situates itself in a circle of unjustly underrated phenomena of the history of American cinema. The box office failure of the “Taking Off” meant that for years the film was set as an example of alleged mismatch of prominent European filmmaker and the New World – America and Hollywood. Hendrykowski notes that from today’s perspective Forman’s work is astounding in terms of workshop and the director’s insistence at transferring his creative character from Czechoslovakia and Europe to America. He also points out to the importance of cognitive irony present throughout “Taking Off”, which is characteristic to Forman and other members of the Czech school of film. The author concludes: “by <> Forman initiated a new direction in research, which was to become a new signpost and aim for many other filmmakers on the other side of the ocean. It is not a question of similarities, references or stylistic borrowings, but an original model of feature film and the image of reality contained within”.

Słowa kluczowe

PL

Forman Miloš; kino amerykańskie; kino czeskie

EN

Forman Miloš; American cinema; Czech cinema

• Wydawca: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Czasopismo: Kwartalnik Filmowy
• Rocznik: 2016
• Numer: 93-94 Kino amerykańskie
• Strony: 193-200

Twórcy

autor

Marek Hendrykowski

• Katedra Filmu, Telewizji i Nowych Mediów, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

Bibliografia

• Andrews, Nigel. Taking Off. „Monthly Film Bulletin” 452 (38), September (1971).
• Forman, Miloš., Jan Novák. Moje dwa światy. Wspomnienia. tłum. J. Illg. Katowice: Videograf, 1993.
• Gow, Gordon. Taking Off. „Films and Filming” November (1971).
• Kael, Pauline. Notes on New Actors, New Movies. W: P. Kael. Deeper Into Movies. Boston-Toronto: Little, Brown and Company in association with An Atlantic Monthly Press, 1972.
• Wilson, David. Taking Off. „Sight and Sound” 4 (1971).