Wpływ zecera na ukształtowanie graficzno-językowe tekstu drukowanego. Uwagi wstępne do analizy Ksiąg o gospodarstwie z 1549 r.

• Autorzy: Marek Osiewicz

Warianty tytułu

The influence of a typesetter influence on the graphical-lingustic shape of printed text. Preliminaries to the analysis of Księgi o gospodarstwie ‘Books on husbandry’ (1549)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

The article is based on the text of the first, 1949 edition of the Polish translation of Piotr Crescentius’ Księgi o gospodarstwie ‘Books on husbandry’. It analyzes two phenomena which reveal certain interesting details of the work of a 16th c. typesetter: distribution of the letter h is limited to marking the phoneme /x/, and the longer variant of the abo ~ albo ‘or’ alternation is restricted in a part of the text to the hyphenated position. The distributive relation of the two pheonomena to the typographic verse delimitation parameter – whose distribution in text is impossible to foresee for those in contact with the text prior to the process of typesetting – allows to attribute their presence in the text to the interference of the typesetter. The appearance of this kind of solutions in the hyphenated position was provoked by the problems with typographically correct utilisation of the verse, which forced the typesetter to adjust its graphical content – which they did by exploiting the already existing graphical and linguistic variability.

• Wydawca: Księgarnia Akademicka
• Czasopismo: LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
• Rocznik: 2012
• Numer: 2(14)
• Strony: 65-76

Twórcy

autor

Marek Osiewicz

Bibliografia

• Bąk S., 1961, Wstęp, [w:] A. Trzecieski, Pisma polskie, BPP seria P nr 9, cz. 1, s. 14–52.Birkenmajer A., 1971, Encyklopedia wiedzy o książce, Wrocław.Borecki M., 1974, Kształtowanie się normy językowej w drukach polskich XVI wieku (na przykładzie oboczności typu pirwszy//pierwszy), Wrocław.Cygal-Krupowa Z., 1979, Szesnastowieczne edycje „Dictionarii Ioannis Murmellii variarum rerum…”, cz. I. Uwagi ogólne. Ortografia, fonetyka, cechy dialektyczne, Warszawa.Druździel M., Fijałkowski T., 1988, Zecerstwo, Wrocław.Hochuli J., 2009, Detal w typografii. Litery, światła międzyliterowe, wyrazy, odstępy międzywyrazowe, wiersze, interlinia, łamy, Kraków.Hrabec S., Pepłowski F., 1963, Wiadomości o autorach i dziełach cytowanych w Słowniku Lindego, Warszawa.Karplukówna M., 1971, Regionalizmy w języku Andrzeja Cervusa z Tucholi, Wrocław.Kawecka-Gryczowa A. (red.), 1983, Drukarze dawnej Polski. Od XV do XVIII wieku, t. 1: Małopolska, cz. 1: Wiek XV–XVI, Wrocław.Klimek Z., 1978, Język polski w rozmówkach polsko-niemieckich „Książeczek polskich” z r. 1539, Wrocław.Książek-Bryłowa W., 1986, Uwarunkowania społeczne normy językowej w XVI wieku, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” XXXII, s. 139–146.Kuraszkiewicz W., 1986, Z różnic języka potocznego i literackiego XVI wieku, [w:] idem, Polski język literacki. Studia nad historią i strukturą, Warszawa, s. 329–364.Lisowski T., 1999, Polszczyzna początku XVI wieku. Problemy wariantywności i normalizacji fonetyki i fleksji, Poznań.Lisowski T., 2001, Grafia druków polskich z 1521 i 1522 roku. Problemy wariantywności i normalizacji, Poznań.Lisowski T., 2010, Pisownia polska. Główne fazy rozwoju (propozycja rozdziału podręcznika do nauczania treści historycznojęzykowych na studiach I stopnia), „Kwartalnik Językoznawczy” 3–4 (3–4), www.kwartjez.amu.edu.pl, s. 117–131.Luto-Kamińska A., 2010, Polska wersja przekładowa Ex P. Terentii comediis Latinissmae colloquiorum formulae… Mateusza z Kęt. Studium języka autora na tle polszczyzny XVI wieku, Warszawa.Migdał J., 1991, Glaberowskie korektywy gramatyczne w „Żołtarzu” Walentego Wróbla, „Studia Polonistyczne” 16/17, s. 71–91.Migdał J., 1999, O języku Andrzeja Glabera z Kobylina. Studium normalizacji wczesnorenesansowej, Poznań.Piekarski S., 1930, Miscellanea bibliograficzne, „Przegląd Biblioteczny” 4, z. 4, 415–443.Rospond S., 1971, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa.Rostafiński J., 1888, Nasza literatura botaniczna XVI wieku oraz jej autorowie lub tłomacze, Kraków.Rzepka W.R., 1993, Odrębność regionalna polszczyzny literackiej w Wielkopolsce XVI–XVII wieku, [w:] M. Basaj, Z. Zagórski (red.), Munera linguistica Ladislao Kuraszkiewicz dedicata, Wrocław, s. 275–282.Rzepka W.R., Wydra W., 1984, Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław.SEBań: A. Bańkowski, Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1, Warszawa 2000.SEBor: W. Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005.Sławski F., 1972, Z lat czterdziestych XVI wieku, „Język Polski” LII, s. 241–252.Sowiński J., 1988, Polskie drukarstwo, Wrocław.SPsł: F. Sławski (red.), Słownik prasłowiański, t. 1, Wrocław 1974.Urbańczyk S., 1968, Rola wielkich pisarzy złotego wieku na tle innych czynników kształtujących normy języka literackiego, [w:] idem, Szkice z dziejów języka polskiego, Warszawa, s. 147–186.Zwoliński P., 1960, Uwagi o języku Marcina Bielskiego, [w:] M.R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz (red.), Odrodzenie w Polsce, t. 3: Historia języka, Warszawa, s. 61–110.