Nationale Stereotype von Deutschland und Polen in der einsprachigen deutsch- und polnischsprachigen Lexikographie. Eine kritische Bestandsaufnahme

• Autorzy: Joanna Szczęk

Warianty tytułu

PL

Stereotypy narodowe wobec Niemiec i Polski w świetle niemiecko- i polskojęzycznej leksykografii. Przegląd krytyczny

EN

National stereotypes of Germany and Poland in monolingual lexicography. A critical view on example of ethnonyms

• Języki publikacji: DE

Abstrakty

PL

W artykule została podjęta próba odpowiedzi na pytanie, jak silny jest wkład leksykografii w proces utrwalania i przekazywania stereotypów. Materiał badawczy stanowią niemiecko- i polskojęzyczne słowniki monolingwalne. Analiza dotyczy lematyzacji określeń etninimicznych oraz wyzwisk etnicznych.

DE

Im Beitrag wird der Versuch unternommen, im Lichte der polnisch- und deutschsprachigen Lexikographie die Frage zu beantworten, wie hoch der Beitrag der lexikographischen Praxis zur Verfestigung und Verbreitung der Stereotype ist. Dies wird am Beispiel der Lemmatisierung der ethnonymischen Bezeichnungen und ethnischen Schimpfwörter gezeigt.

EN

In the article I have attempted to check, how is the influence of monolingual lexicography on ethnical stereotypes. The goal is to answer the question of how lexicography might contribute to strengthening ethnical stereotypes. I show it on examples of Ethnonyms and ethnic abuses.

Słowa kluczowe

EN

ethnical stereotype; culturological perspective; image of Germans; image of Poles; lexicography

DE

ethnische Stereotype; kulturelle Perspektive; Bild von Deutschland; Bild von Pole Lexikographie

• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Czasopismo: Colloquia Germanica Stetinensia
• Rocznik: 2017
• Numer: 26
• Strony: 185-202

Twórcy

autor

Joanna Szczęk

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• Deutsches Wörterbuch von Jacob und Wilhelm Grimm. 16 Bde. in 32 Teilbänden. Leipzig 1854–1961. Online zugänglich unter: http://woerterbuchnetz.de/DWB/ (= DWB).
• Das Digitale Wörterbuch der deutschen Sprache. Online zugänglich unter: http://www.dwds.de/ (= DWDS).
• Doroszewski, Witold (Hg.): Słownik języka polskiego, Warszawa 1958–1969. Online zugänglich unter: http://www.sjpd.pwn.pl/ (= SJPDor).
• Duden: Deutsches Universalwörterbuch. Mannheim, Leipzig, Wien, Zürich: Duden, 2001. (= DUW)
• Duden online. Online zugänglich unter: http://www.duden.de/ (= DO)
• Das Wortauskunftssystem zur deutschen Sprache in Geschichte und Gegenwart. https://www.dwds.de/ (= DWDS)
• Narodowy Korpus Języka Polskiego. http://nkjp.pl/
• Szymczak, Mieczysław (Hg.): Słownik języka polskiego. T. I-III. Warszawa: PWN, 1978–1981. (= SJPSz)
• Żmigrodzki, Piotr (Hg.): Wielki słownik języka polskiego PAN, Kraków 2007. Online zugänglich unter: http://www.wsjp.pl (= WSJP)
• Allen, Irving L. The language of ethnic conflict: Social organization and lexical culture. New York: Columbia University Press, 1983.
• Aman, Reinhold. Bayrisch-österreichisches Schimpfwörterbuch. München: Süddeutscher Verlag, 1973.
• Dolińska, Xymena, Mateusz Fałkowski. Polska – Niemcy. Wzajemny wizerunek w okresie rozszerzania Unii Europejskiej. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, 2001.
• Doroszewski, Władysław. Elementy leksykologii i semiotyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970.
• Haß-Zumkehr, Ulrike. Deutsche Wörterbücher: Brennpunkt von Sprach- und Kulturgeschichte. Berlin, New York: Walter de Gruyter, 2001.
• Heier, Anke. „Dänischer Rechtspopulismus und Tyskertøser – Zu nationalen Stereotypen in ein- und zweisprachigen Wörterbüchern“. In: Perspektiven der Stereotypenforschung, hrsg. v. Erla Hallsteinsdóttir, Klaus Geyer, Katja Gorbahn, Jörg Kilina, 13–34. Frankfurt a. M.: Peter Lang Verlag, 2016.
• Kątny, Andrzej. Obraz wzajemnego postrzegania Niemców i Polaków. Rola stereotypów. In: Narody w Europie. Tożsamość i wzajemne postrzeganie, hrsg. v. Lech Zieliński, Marek Chamot, 117–126. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy, 2007.
• Kluge, Friedrich. Etymologisches Wörterbuch. Frankfurt a. M.: Walter de Gruyter, 2002.
• Komenda, Barbara. Holendrować z angielskim humorem. Słownik znaczeń sekundarnych nazw narodowości i krajów w języku niemieckim i polskim. Szczecin: Agencja Wydawnicza Jo-Li, 2003.
• Kuczyńska, Katarzyna. Zwischen den Spiegeln. Polen über Deutsche – Polen über Polen. In: Mythen und Stereotypen auf beiden Seiten der Oder, hrsg. v. Hans Dieter Zimmermann. Berlin: Dreieck Verlag, o. J.
• Lippmann, Walter. Die öffentliche Meinung. München: Rütten & Loening, 1964.
• Łada, Agnieszka. Poznać sąsiada. Wpływ polsko-niemieckich programów wymiany młodzieży na ich uczestników. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, 2014.
• Markefka, Manfred. „Ethnische Schimpfnamen – kollektive Symbole alltäglicher Diskriminierung“. Muttersprache 109 (1999): 97–123, 193–206, 289–302.
• Mitosek, Zofia. Literatura i stereotypy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974.
• Nübling, Damaris, Marianne Vogel. „Fluchen und Schimpfen kontrastiv. Zur sexuellen, krankheitsbasierten, skatologischen und religiösen Fluch- und Schimpfwortprototypik im Niederländischen, Deutschen und Schwedischen“. Germanistische Mitteilungen 59 (2004): 19–33.
• Nycz, Magda. Etnonimia, stereotyp, przekład. In: Język – Stereotyp – Przekład, hrsg. v. Elżbieta Skibińska, Marcin Cieński, 169–178. Wrocław: Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, 2002.
• Peisert, Maria. „Nazwy narodowości i ras we współczesnej polszczyźnie potocznej“. Język a Kultura 5 (1992): 209–223.
• Roback, Abraham Aron. Dictionary of International Slurs (ethnophaulisms): With a Supplementary Essay on Aspects of Ethnic Prejudice. Waukesha, Wisconsin: Maledicta Press, 1979.
• Seibicke, Wilfried. Nachwort. In: Das große Schimpfwörterbuch, hrsg. v. Herbert Pfeiffer. Frankfurt a. M.: Eichborn, 1996.
• Szarota, Tomasz. Niemcy i Polacy. Wzajemne postrzeganie i stereotypy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996.
• Winkler, Andreas. „Ethnische Schimpfwörter und übertragener Gebrauch von Ethnika“. Muttersprache 4/104 (1994): 320–337.
• Zgółkowa, Halina. Nowy słownik gwary uczniowskiej. Wrocław: Europa, 2004.