Teologiczny pesymizm a filozofia pojednania. Niebo i Ziemia w Brahmsowskiej wizji „Hyperiona pieśni Losu” Friedricha Hölderlina

• Autorzy: Barwinek Bartłomiej

Warianty tytułu

EN

Theological Pessimism and the Philosophy of Conciliation. Heaven and Earth in Brahms’ Version of “Hyperion’s Song of Fate” by Friedrich Hölderlin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł stanowi próbę hermeneutycznej analizy Schicksalslied op. 54 Johannesa Brahmsa do słów Pieśni Losu, zawartej w drugim tomie powieści epistolarnej Hyperion Friedricha Hölderlina. Punktem wyjścia dla rekonstrukcji głównej idei dzieła stały się światopoglądy obu twórców, wyrosłe w dużej mierze na tradycji protestanckiej i pozostające z nią w odmiennych relacjach. Zarysowany w wierszu Hölderlina obraz świata, naznaczony tragizmem nieusuwalnej izolacji cierpiącej ludzkości od przepełnionego szczęściem świata bogów, zostaje w dziele Brahmsa zinterpretowany i swoiście zakwestionowany. Znajduje to swój wyraz szczególnie w osobliwej, wyłącznie instrumentalnej kodzie utworu, gdzie kompozytor wykłada czysto muzycznymi środkami swoją „filozofię pojednania” między Niebem i Ziemią. Wychodząc od dotychczasowych prób objaśnienia sensu tego zakończenia, podejmowanych m.in. przez C. Florosa i R. Taruskina, autor sugeruje ich rewizję. Jej rękojmią jest spojrzenie na ideę Schicksalslied z punktu widzenia różnych propozycji odczytania ewolucji światopoglądu i doświadczenia poetyckiego Hölderlina, zawartych w pracach M. Blanchota, H.G. Gadamera, M. Heideggera i P. de Mana. W konkluzji nakreślony zostaje dalszy rozwój filozoficzny Brahmsa, którego optymizm powoli gaśnie, czego świadectwem są jego późniejsze kompozycje.

EN

An attempt at a hermeneutic analysis of Schicksalslied op. 54 by Johannes Brahms to the words of the Song of Fate, contained in the second volume of Hyperion, an epistolary novel by Friedrich Hölderlin. The point of departure for the reconstruction of the principal idea of the work consists of the world outlooks of both authors, to a great measure stemming from Protestant tradition and remaining in various relations with the latter. The image of the world outlined in the Hölderlin poem, tainted with the tragedy of the ineffaceable isolation of suffering mankind from the joyous world of deities, is interpreted and uniquely questioned in Brahms’ work. This process is expressed in particular in the curious and exclusively instrumental coda of the composition, whose author presents his “philosophy of conciliation” between Heaven and Earth by purely musical means. With heretofore attempts at explaining the meaning of this finale made by, i.a. C. Floros and R. Taruskin, as his point of departure, the author suggested their revision. Its guarantee is an examination of the idea of Schicksalslied from the point of view of assorted proposals of deciphering the evolution of Hölderlin’s world outlook and poetic experience, contained in works by M. Blanchet, H. G. Gadamer, M. Heidegger, and P. de Man. The conclusion outlines the further philosophical development of Brahms, whose optimism slowly faded, as demonstrated in his later compositions.

Słowa kluczowe

EN

Protestantism; Brahms; Hölderlin

• Wydawca: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Czasopismo: Konteksty - Polska Sztuka Ludowa
• Rocznik: 2018
• Tom: 72
• Numer: 3(322)
• Strony: 78-87

Twórcy

autor

Barwinek Bartłomiej