TEMATYKA HAGIOGRAFICZNA I IDEA ŚWIĘTOŚCI STARORUSKIEJ W TWÓRCZOŚCI BORYSA ZAJCEWA

• Autorzy: Kuca Zoja

Warianty tytułu

EN

Hagiographic Themes and the Idea of Old Ruthenian Sanctity in Boris Zaycev’s Works

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ideę świętości w twórczości Borysa Zajcewa można rozpatrywać na czterech płaszczyznach semantycznych: 1) świętość jako świętość, tzn. właściwość cechująca Boga i Jego wybrańców, której osiągnięcie jest dla nich możliwe w procesie theosisu (ubóstwienia); 2) świętość jako numinosum, czyli szczególny wymiar transcendencji, wywołujący w psychice ludzkiej określone przeżycia; 3) świętość jako sacrum, czyli wyższa sfera bytu, ontologiczna rzeczywistość, pierwotne realia objawiające się w hierofaniach; 4) świętość jako doskonałość, cnota moralna osiągana przez człowieka w trakcie osobistego rozwoju. Wszystkie te semantyczne płaszczyzny idei świętości obecne są w utworach B. Zajcewa w mniejszym lub większym stopniu. Świętość jako transcendentna właściwość Boga, dostępna w sakramencie theosisu, pojawia się u bohaterów, którzy przechodzą transformację świadomości religijnej. Świętość jako sacrum, w bardziej uogólnionym znaczeniu, również zajmuje istotne miejsce w analizowanych tekstach literackich. Chodzi tu zwłaszcza o sakralizację Rosji przez pryzmat idei Świętej Rusi, ponowne przemyślenie jej podstaw moralnych, przegląd duchowych tradycji. Świętość jako doskonałość człowieka jest obecna w każdym utworze emigracyjnym B. Zajcewa.

EN

The phenomenon of holiness in Boris Zaycev’s works can be dealt with on four semantic levels: 1) holiness as holiness, i.e. a property characterising God and His chosen ones, the attainment of which is possible for them in the process of theosisu (deification/worship); 2) holiness as numinosum, which is a special dimension of transcendence, which creates particular experiences in human psyche; 3) holiness as sacrum, which is a higher sphere of being, an ontological reality, the primeval realities which reveal themselves in hirophanies/hyrophanies; 4) holiness as perfection, a moral virtue reached by a human being in the process of personal development. All of these semantic planes of the concept of holiness are present in B. Zaycev’s works to a lesser or greater extent. Holiness as a transcendent attribute of God, accessible in the sacrament of theosisu appears in the heroes who undergo a transformation of a religious awareness. Holiness as sacrum, in a more general sense, also takes a significant place in the analysed literary texts. What is meant here is especially the sacralisation of Russia through the prism of the idea of the Holy Rus, a rethinking of its/her moral fundaments, a review of spiritual tradition. Holiness as perfection of man is present in every migratory work by B. Zaycev.

Słowa kluczowe

PL

świętość; sacrum; emigracja; Zajcew; bohater; Święta Ruś; duchowa droga

EN

Holiness; sacrum; emigration; Zaytsev; character; Holy Russia; spiritual path

• Wydawca: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Czasopismo: Forum Teologiczne
• Rocznik: 2017
• Tom: 18
• Strony: 49-59

Daty

wydano

2017

Twórcy

autor

Kuca Zoja

• Uniwersytet Marii Cuire-Skłodowskiej

Bibliografia

• Bierdiajew M., Sens twórczości, Kęty 2001.
• Idee w Rosji. Идеи в России. Ideas in Russia. Leksykon rosyjsko-polsko-angielski, red. A. de Lazari, t. 5, Łódź 2003.
• James W., Doświadczenia religijne, tłum. J. Hempel, Kraków 2001.
• Kuszyk-Bytniewska M., Doświadczenie religijne, czyli pierwotne. Mircei Eliadego koncepcja doświadczenia sacrum, „Przegląd Religioznawczy” 2010, nr 3, s. 3-17.
• Kuszyk-Bytniewska M., Fenomenologie sacrum. Doświadczenie religijne w koncepcjach R. Otto, G. van der Leeuwa i M. Eliadego, „Colloquia Communia” 2004, nr 1, s. 37-53.
• Otto R., Świętość, Warszawa 1999.
• Zdybicka Z., Człowiek i religia, Lublin 2006.
• Аверинцев С., Византия и Русь: два типа духовности, «Новый мир» 1988, № 7, s. 210-220.
• Зайцев Б., Алексей Божий человек, w: Б. Зайцев, Река времен. От Афона до Оптиной пустыни, Москва 2007, s. 56-94.
• Зайцев Б., Афон, w: Б. Зайцев, Река времен. От Афона до Оптиной пустыни, Москва 2007, s. 215-386.
• Зайцев Б., Валаам, w: Б. Зайцев, Проза. Критика и комментарии, Москва 2003, s. 455-507.
• Зайцев Б., Золотой узор, w: Б. Зайцев, Звезда над Булонью: Романы. Повести. Рассказы. Книги странствия, Москва 1999, s. 15-199.
• Зайцев Б., Преподобный Сергий Радонежский, в: Б. Зайцев, Проза. Критика и комментарии, Москва 2003, s. 297-355.
• Зайцев Б., Сердце Авраамия, w: Б. Зайцев, Проза, Критика и комментарии, Москва 2003, s. 355-359.
• Иеромонах Иоанн (Кологривов), Очерки по истории русской святости, Брюссель 1961.
• Растягаев А., Проблема художественного канона древнерусской агиографии, «Вестник Самарского государственного университета» 2006, № 5/1.
• Синицына Н., Третий Рим, Москва 1998.
• Травников С., Ольшевская Л., История русской литературы. Древнерусская литература: учебное пособие для вузов, Москва 2007.
• Ульянов Н., Комплекс Филофея, «Вопросы истории» 1994, № 4, s. 152-162.