Tarda loquendi facultas – tożsamość tzw. Galla Anonima w kontekście listów i epilogów „Gestów”

• Autorzy: Witold Wojtowicz

Warianty tytułu

EN

Tarda loquendi facultas – Gallus Anonymous’ Identity in the Context of Letters and Epilogues of “Gesta principum Polonorum”

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Letters and epilogues of Gallus Anonymous’ Gesta, in particular the topoi contained in them, form the subject of the article. The author builds a multicoloured set of topoi as based on his own cultural self-awareness with highly blurred references to social reality. Thus, most important in Gesta are such places which break conventions, fail to respect them or change attitude to them. A lively in the last decade debate over Gallus looses a lot without a renewed examination, in most general terms, of the realm of literary conventions and topoi. In conclusion, the author takes up the issue of anonymity of Gesta with special attention paid to the structure of letter preceding book III. Gallus is an example of the author whose work enters into a complex relationship with oral literature. Gesta might be seen as a (light) token of arising 12th century interest in chivalry romance. Gallus is equally skilful in taking advantage of literary traditions as in techniques of oral presentation, both of which he integrates into the text designed for quiet reading. Oral transmission of literature effects divest of its primary function and serves as a means of distancing and establishing fiction. The tension is built between conventional expression directed to listeners and the real mode of reception by the readers. Gallus felt the need to produce a highly literal and fictional Gesta in order to somehow dissociate form oral and orally transmitted vernacular epic. The letters became a means of defence against such transmission. The basic hindrance to explicit and reliable specification of intended and factual reception of Gesta should likewise be seen in the used conventions which interpreters many a time treated as a social reality while not all of Gallus’ expressions can be read verbatim.

PL

Przedmiotem pracy są listy oraz epilogi w Gestach tzw. Galla Anonima, w szczególności istniejąca w nich topika. Autor buduje wielobarwny zespół topiki na podstawie własnej samoświadomości kulturowej z bardzo zamazanymi odniesieniami do realności społecznych. Największe zatem znaczenie mają te miejsca w Gestach, które przełamują konwencje czy ich nie respektują bądź zmieniają stosunek do nich. Ożywiona w ostatniej dekadzie dyskusja na temat Galla traci wiele bez ponownego rozpoznania, najogólniej rzecz ujmując, sfery literackich konwencji czy topiki. Na zakończenie zostanie podjęty problem anonimowości Gestów ze szczególnym uwzględnieniem budowy listu poprzedzającego księgę III. Gall jest przykładem autora, którego dzieło wchodzi w złożone związki z literaturą ustną. Gesta mogą stanowić dowód (słaby) powstającego zainteresowania romansem rycerskim w XII-wiecznej Polsce. Gall posługuje się tak samo dobrze tradycjami literackimi, jak technikami ustnego przedstawiania, które integruje w tekście przeznaczonym do cichej lektury. Przekazywanie literatury w oralnym kontakcie powoduje wyzbycie się jej pierwotnej funkcji i służy jako narzędzie dystansowania się i ustanawiania fikcji. Gall buduje napięcie między konwencjonalnymi zwrotami do słuchaczy a faktycznym sposobem odbioru przez czytelnika. Gall musiał stworzyć wysoce literackie i fikcjonalne Gesta, ażeby niejako odciąć się od ustnej i ustnie przekazywanej wernakularnej epiki. Listy stały się środkiem obrony przed tym przekazem. Podstawową przeszkodę w jednoznacznych i pewnych ustaleniach dotyczących intendowanej i faktycznej recepcji Gestów dostrzec należy także w użytych konwencjach, które częstokroć przez interpretujących były traktowane jako rzeczywistość społeczna, podczas gdy wszystkich sformułowań Galla nie można traktować dosłownie.

Słowa kluczowe

EN

Gallus Anonymous; Gallus Anonymous' "Gesta"; "Gesta principum Polonorum"; letters and epilogues of "Gesta"

• Wydawca: Instytut Badań Literackich PAN
• Czasopismo: Pamiętnik Literacki
• Rocznik: 2013
• Tom: 104
• Numer: 3
• Strony: 5-38

Daty

wydano

2013-09-30

Twórcy

autor

Witold Wojtowicz

• Uniwersytet Szczeciński

Identyfikatory

ISSN

0031-0514