BADANIA PROWENIENCYJNE CZYLI HABENT SUA FATA ARTIS OPERA

• Autorzy: Romanowska-Zadrożna, Maria

Abstrakty

PL

Dzieje dzieł sztuki są przedmiotem badań proweniencyjnych. Dzięki tym badaniom można wyjaśnić tajemnice pochodzenie obiektu, zanalizować przemiany gustu i upodobań artystycznych, a czasem nawet zidentyfikować postać portretowaną lub ustalić autorstwo dzieła. Pełna, dobrze udokumentowana proweniencja budzi zaufanie i podnosi wartość obiektu. Podawana w odniesieniu do eksponatów muzealnych sprzyja budowaniu odpowiedniej pozycji tych placówek. Wydarzenia II wojny światowej, które wielu milionom ludzi przyniosły cierpienie, utratę dobytku i śmierć, spowodowały również przemieszczenia, rozproszenia i straty dóbr kulturalnych na nieznaną wcześniej skalę. Powojenne próby likwidacji skutków tej wojny nie spełniły pokładanych w nich nadziei, co szczególnie boleśnie odczuły ofiary Holokaustu. W 1998 r. na konferencji w Waszyngtonie poświęconej dziełom sztuki skonfiskowanym przez nazistów podjęto ten problem, sformułowano zasady i cele badań proweniencyjnych. Przegląd ekspozycji i magazynów po to, by rozpoznać obiekty, które w niewyjaśnionych okolicznościach trafiły do zbiorów w latach 1933–1945, rozpoczęły placówki zrzeszone w Stowarzyszeniu Amerykańskich Muzeów. Opracowano odpowiednie poradniki i założono stronę internetową z serwisem dotyczącym muzealiów o nieustalonej proweniencji (http://www.nepip.org). W ślad za muzeami amerykańskimi poszły ośrodki we Francji, Holandii, Austrii, Niemczech, Czechach, a nawet w Rosji. W Polsce także zaczęły pojawiać się inicjatywy mające na celu udostępnienie informacji o zagrabionych kolekcjach i przemieszczonych muzealiach, z razu oddolne, później usankcjonowane powołaniem przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego odpowiednich grup ekspertów. Taki właśnie zespół do badań proweniencji muzealiów w polskich muzeach działał przy Departamencie Dziedzictwa Kulturowego w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego od października 2009 roku. Jego zadaniem było zachęcenie muzeów do prowadzenie badań proweniencyjnych i udzielenie merytorycznej pomocy muzeom, a następnie rekapitulowanie wyników. Pierwszy etap prac zespół zakończył w końcu 2010 r. opracowaniem przewodnika, który ma służyć pomocą w prowadzeniu badań proweniencyjnych i sprawdzeniu, czy niektóre z muzealiów nie pochodzą z mienia zrabowanego przez Niemców kolekcjonerom żydowskim. Należy żywić nadzieję, że działania zespołu pobudzą polskich muzealników do opracowania metryk zabytku, elementu niezbędnego do pełnego rozpoznania i prezentacji dzieła sztuki.

• Wydawca: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
• Czasopismo: Muzealnictwo
• Rocznik: 2012
• Tom: 53
• Strony: 12-13

Twórcy

autor

Romanowska-Zadrożna, Maria