ARCHITEKTONIKA WIEDZY Poza „samoograniczającą się socjologię”? Szkic historyczny o dawnej i nowej autocenzurze w socjologii polskiej

• Autorzy: Łuczeczko, Paweł

Abstrakty

PL

Historycy socjologii polskiej podkreślają, że pośród państw bloku demokracji ludowej, jedynie w Polsce udało się w okresie komunizmu podtrzymać ciągłość socjologii (z kilkuletnią – rzecz jasna – przerwą w okrsie stalinowskim). Socjologowie polscy posiadali w okresie PRL własne socjologiczne towarzystwo, podtrzymywali kontakty z zachodnimi organizacjami socjologicznymi, zachowali akademicki status dyscypliny, prowadzili różnorodne badania polskiego społeczeństwa. Nieco rzadziej mówi się jednak o kosztach utrzymania socjologii przy życiu. Nie można bowiem zapominać, że polska socjologia w okresie PRL, za cenę swojego istnienia, zrzekła się części wolności do prowadzenia badań naukowych. Dla socjologów oczywiste było istnienie szeregu pól badawczych, na które zapuszczać się nie było wolno, a i obszary względnie neutralne eksplorować można było jedynie z określonej perspektywy. Szczególne znaczenie miał w tym kontekście fakt, że władzy komunistycznej udało się wychować zastępy badaczy, którzy uprawiali „samoograniczającą się socjologię”. Na kształt uprawianej wówczas socjologii wpływ miała bowiem nie tylko instytucjonalna cenzura, ale i, a może przede wszystkim, autocenzura samych socjologów. Niniejszy artykuł stanowi namysł nad mechanizmami samograniczania się socjologii polskiej okresu PRL oraz próbami przełamywania autocenzury socjologów. Jest jednocześnie refleksją nad współczesną socjologią polską, która – jak się okazuje – od autocenzury nie uwolniła się wraz z upadkiem komunistycznego molocha.

Słowa kluczowe

PL

samoograniczającą się socjologię

• Wydawca: Uniwersytet Gdański
• Czasopismo: Miscellanea Anthropologica et Sociologica
• Rocznik: 2011
• Tom: 12(1)

Twórcy

autor

Łuczeczko, Paweł