O BADANIU PROWENIENCJI MUZEALIÓW

• Autorzy: Olkowski, Roman

Abstrakty

PL

Artykuł omawia doświadczenia muzealnika z 15 letnim stażem, pracownika Działu Głównego Inwentaryzatora Muzeum Narodowego w Warszawie (MNW), pasjonata badania historii zbiorów, z wykształceniem archiwistycznym, pełniącego obowiązki pierwszego w polskim muzealnictwie stanowiska ds. badania proweniencji zbiorów. Śledzenie losów poszczególnych muzealiów, ich oznaczeń, sposobów zapisów w inwentarzu oraz badanie towarzyszącej im dokumentacji pozwala na stopniowe poznawanie historii zbiorów MNW, które po II wojnie światowej nazywane było „centralną składnicą” muzealną. Kierowano do niego wtedy liczne zabytki znalezione w składnicach poniemieckich z Dolnego Śląska, Pomorza, Austrii jako efekt tzw. akcji rewindykacyjnej, mienie wywiezione z Warszawy po powstaniu warszawskim oraz zabytki skonfiskowane w procesach sądowych i politycznych, także o nierozpoznanym pochodzeniu. W następnych latach wiele zabytków oddawano do nowych muzeów, rękopisy i dokumenty przekazywano do archiwów, książki do bibliotek ale i obrazy np. Niemieckiej Republice Demokratycznej, PP DESA (PP Dzieła Sztuki i Antyki) i do Rady Prymasowskiej. Niestety zaniedbania w ewidencjonowaniu tych ruchów muzealiów było powodem utraty informacji o pochodzeniu przedmiotów. Artykuł zwraca uwagę na przełomową współpracę z kolegami z innych muzeów w ustalaniu prawidłowej proweniencji zbiorów. Przedstawia warsztat badacza proweniencji ilustrowany wybranymi przypadkami, opisując źródła z których korzysta: dokumentację ewidencyjną, akta nabytków, kwitariusze ofert zakupów, wszelkie odręczne notatki z zapisami o znakach własnościowych, spuścizny po byłych pracownikach instytucji, dokumentacje konserwatorską, fotograficzną, przedwojenne drukowane katalogi zbiorów lub wystaw, przedwojenną prasę, genealogię. Autor zwraca uwagę na zasadność korzystania z zasobów archiwów miejskich i instytucjonalnych oraz zasobów archiwalnych w innych miastach. Cenna jako źródła wiedzy o nabytkach powojennych w wielu muzeach może okazać się informacja o dokumentacji Centralnej Komisji Zakupów przy MKiS. Powołane uchwałą Rządu w 1990 r. Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą przy MKiS, na nowo podjęło działalność dokumentowania strat wojennych Polski w dziedzinie dóbr kultury. Obecnie w MKiDN, prowadzona jest baza danych o obiektach utraconych w czasie wojny, budowana na podstawie informacji przekazywanych przez poszczególne muzea. Wyniki tej pracy zależą od zaangażowania osób pracujących nad badaniem proweniencji w poszczególnych muzeach. W artykule autor zamieścił wizerunek obrazu utraconego w czasie II wojny światowej, który udało się odnaleźć w wyniku opisanych prac badacza proweniencji.

• Wydawca: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
• Czasopismo: Muzealnictwo
• Rocznik: 2012
• Tom: 53
• Strony: 27-37

Twórcy

autor

Olkowski, Roman