KULTURA: Religia jako ideologia. Nietzschego ocena monoteizmu

• Autorzy: Ulanowski, Krzysztof

Abstrakty

PL

Filozofia Nietzscheańska analizowała wiele zagadnień. Jednym z tych, które szczególnie fascynowały jej autora była religia. Nieprzypadkowo używam słowa fascynacja, gdyż Nietzsche w nieskończoność szukał nowych argumentów, które podważały roszczenia religii do miana specjalnego statusu i nieomylności. O ile jego ocena religii politeistycznych, związanych z kulturą starożytnej Grecji, była wyjątkowo pozytywna, to jego mniemanie dotyczące monoteizmu pozostawało niezmiennie negatywne.Wszelkie monoteizmy w perspektywie Nietzschego łączą się z ograniczeniem wolności i kreacji. Nietzsche uznaje religię za wytwór całkowicie społeczny, związany z ideologią rządzących lub do władzy dążących. Pokazuje, że religia ma wiele sensów i te, które dość często przedstawiają się pod płaszczem pokory nie mniej dążą do sprawowania władzy niż jawne systemy terroru. Ideę boga i boskości sprowadza zatem Nietzsche z transcendentnych oddali na ziemskie obszary wywierania mocy. Religią, na której przykładzie Nietzsche przeprowadza swą krytykę jest chrześcijaństwo, nierzadko nazywane przez niego chrześcijanizmem w celu odróżnienia religii Jezusa z Nazaretuod systemu ideologicznego stworzonego przez św. Pawła. Swoją genezę chrześcijaństwa łączy Nietzsche z zakamuowanym rozwojem judaizmu. Jego koncepcje wydają się jednak nadinterpretacją faktów lub ich niewłaściwym zrozumieniem. W celu osiągnięcia spójności historycznej i logicznej przedstawionych wywodów, autor zdaje się posuwać do twierdzeń poruszających wyobraźnię, ale niepotwierdzonych naukowo. W swoich ocenach Nietzsche kieruje się pełną kreatywności intuicją, czytelnik musi jednak pamiętać o tym, że interpretacja niemieckiego lozofa nie jest ostateczna i niepodważalna, a wręcz przeciwnie stanowi ona jedynie zaproszenie do dyskusji i własnegointerpretowania.

Słowa kluczowe

PL

religia; ideologia

• Wydawca: Uniwersytet Gdański
• Czasopismo: Miscellanea Anthropologica et Sociologica
• Rocznik: 2009
• Tom: 10(1)

Twórcy

autor

Ulanowski, Krzysztof